Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Draugasögur/Um Þorgeirsbola
Hér um bil á miðri 18. öld var sá maður uppi í Fnjóskadal sem Þorgeir hét, hann var fæddur á Skógum á Þelamörk og var ógiftur og vinnumaður á ýmsum bæjum þar í dalnum, tryggur og blíður við vini sína, en harður og hefnigjarn við þá sem gjörðu móti skapi hans og það höfðu menn fyrir satt að hann mundi vera býsna göldróttur. Þess er getið að eitt sinn bað hann sér konu þar í dalnum eður í næstu sveit, en konan vísaði honum frá; varð honum skapþungt af þessu og heitaðist við hana. Eftir þetta er mælt hann hafi fengið sér flegið kálfshöfuð, sumir segja nautsklauf, og komið þar í hundslöpp, en hvort sem var kvað hann þar yfir galdra og magnaði það svo með fjandans krafti að af því átti að verða draugur sá í nautslíki sem síðan var kallaður Þorgeirsboli. Er svo mælt að hann hafi átt að senda þenna ófagnaðargest konu þeirri er honum synjaði ráðahagsins við sig og hafi boli átt að eiga við hana þar til hún hafi dáið af viðureign hans. Sumir segja það hafi komið niður á systur hennar og vitum við eigi hvort sannara er. Eftir þetta þorðu menn ekki að mæla í miðjum hlíðum við Þorgeir því ef ekki var gjört að vild hans var honum ekki ótamt að grípa til heitinga.
Nokkru síðar giftist hann og bjó á Végeirsstöðum í Fnjóskadal 27 ár og átti þar nokkur börn, þaðan flutti hann búferlum að Leifshúsum á Svalbarðsströnd og er mælt að mönnum hafi þótt vaxa reimleiki í héraðinu, því boli fylgdi jafnan Þorgeiri og börnum hans. Menn þóttust sjá hann og verða varir hans bæði vakandi og sofandi; sumir þeir er ekki sáu hann heyrðu hann oft baula með dimmri rödd og virðist það þá oftast vera eins að heyra og niður í jörð undir fótum þeirra. Oftast þóttust menn sjá hann í nautslíki og svo útlitandi sem fleginn væri bæði hausinn og svo allur skrokkurinn og lefði húðin öll aftan við hann og sýndist holdrosan jafnan snúa út, og dróst svo þessi dræsa á eftir honum þar sem hann fór. Stundum þótti mönnum hann vera í ær- eður kýrlíki með ýmsum litum; var hann þá oft að bera kálfi eður lambi og komst mjög við í hríðunum og emjaði sárt, en færi menn að forvitnast um þetta var allt á sama augnabliki horfið. Stundum sýndist hann sem hundur eður köttur o. s. frv. Það er sagt að flysjungur nokkur hafi átt að hafa í flimtingi við Þorgeir eitt sinn að sveit sín væri nautlaus og spurt hvort ekki fengist naut hjá honum; þetta hafi Þorgeiri gramizt og sagt hann skyldi ekki oftar biðja sig um naut, en eftir það hafi maður sá átt að deyja voveiflega og héldu sumir að Þorgeirsboli mundi hafa séð ráð fyrir honum. Það er haft eftir Þorgeiri á efri árum hans að hann þyrfti að nýja bola sinn upp aftur því hann væri í standi til að verða manns bani, og það þóttust menn fyrir víst vita að hann hefði svo gjört því það virtist umgangur hans vaxa um tíma í sveitinni svo fénaði og gripum var ekki með öllu óhætt fyrir beinbroti eður ónáttúrlegum flogum ef það varð á vegi þar sem hann fór sem fylgja undan Þorgeiri eða afkomendum hans og tengdamönnum; þó var sagt að umgangur þessi hefði dofnað að nokkrum tíma liðnum. Eftir þetta þóttust menn verða þess varir að Þorgeir væri að tala við bola sinn á næturnar og spyrja hann að hvort hann væri í nýja eða gamla belgnum sínum núna, en ekki heyrðu menn honum væri neinu svarað.
Til sanninda um það hvað fast boli fylgdi Þorgeiri og hans fólki er það sagt að eitt sinn hafi gamall maður gengið út úr bæ sínum um næturtíma, hafi hann þá þótzt sjá Þorgeirsbola í hlaðvarpanum og þar með Húsavíkur-Lalla og Eyjafjarðar-Skottu; réðust þau bæði í senn á bola og urðu miklar sviptingar; honum sýndist bola veita heldur miður því húðin flæktist aftan við hann og um fætur honum, en skrokkurinn sýndist sem nýfleginn og allur blóðrisa. Karlinn horfði á þenna leik stundarkorn, en vísaði þeim síðan öllum til neðstu byggða. En rétt að þessu búnu kom ættingi Þorgeirs. Það er líka haft eftir einni kerlingu að hún þóttist sjá bola hlaupa heim að bæ þeim sem hún var á, með uppsperrtan halann á undan ættmönnum Þorgeirs. Önnur kerling þóttist sjá svipi nokkura sjódauðra manna sem vóru nýdrukknaðir flakka þar um sjóarbakkana og teyma Þorgeirsbola milli sín, og taldi hún þetta bæði manna og óveðra fylgjur.
Svo bar við á bæ nokkrum í Fnjóskadal að drengur átta vetra ætlaði út úr bænum seint um kveld, en þegar hann kom í bæjardyrnar sýndist honum grár hestur standa á hlaðinu; honum sýndist hann hryggbrotinn svo kviðurinn náði ofan að jörð og skorin af honum bæði eyrun og svo sterturinn og væri hann svo blóðugur bæði aftan og framan. Drengurinn varð hræddur og hljóp inn og sagði frá og sagðist ekki vita hvaða skelmir hefði farið svona með skepnuna og beiddi fólkið að fara út og sjá. Það brá við og fór út, en sá ekkert; var svo leitað kringum bæinn og um túnið, og sást ekkert, en í sama vetfangi kom dóttir Þorgeirs og beiddi gistingar og þóttust menn þá vita að þetta hefði verið Þorgeirsboli. Á bæ í Höfðahverfi átti fulltíða maður að sækja kýr seint um kveld að áliðnu sumri, en þegar hann rak kýrnar yfir túnið heim að bænum sýndist honum koma gráskjöldóttur nautkálfur hlaupandi og í sömu svipan ríða annari kúnni. Hann sá kúna fara saman í hnipur og heyrði hana reka upp ógnarlegt og ámátlegt öskur, en um nóttina lét kýr þessi kálffangi sínu með miklum býsnum. Snemma um morguninn kom að þessum bæ mágur Þorgeirs og fór sömu götuna og hinn maðurinn rak kýrnar kvöldinu áður og eignuðu menn þá þetta Þorgeirsbola. – Einu sinni sá maður Húsavíkur-Lalla og Eyjafjarðar-Skottu á Þorgeirsbola, hann reið, en hún sat á húðinni eins og á sleða.
Á öðru eður þriðja ári þessarar aldar dó Þorgeir, en ættfólk hans dreifðist. Síðar linnti umgangi Þorgeirsbola og það er víst að nú á þessum tímum hvorki heyrir eða sér neinn til Þorgeirsbola, en þetta segjum við rétt eins og við heyrðum gamalt fólk segja á ungdómsárum okkar og þóttist það hafa satt að mæla, en hvað um það hefur liðið getum við ekki með vissu sagt. Og er svo lokið frásögnum þeim sem við höfum heyrt af Þorgeirsbola.