Pontus rímur/6. ríma

VI RÍMA

Ferskeytt

1. Fram eg selda þjóðum þátt;

þrot að kvæðum geisa;

nú skal felldan fyrra hátt,

á fætur ræðu reisa.

2. Stirðnar lag, en stopult gengur

stjórn af tungu minni;

því minn hag að hyggju strengur

herðir þungu sinni.

3. Hvör sem vill um fríðar frúr

fremja mansöngs smíði,

hann með snill þarf huga úr

hrinda bann og stríði.

4. Enginn neitt að yrkir par,

sem er með þanka sárum;

hugurinn streitt fer hér og þar

sem hafskip vankar á bárum.

5. En þó mitt sé orðbragð stirt

ungum meyjunum bjóða,

bið eg það sé vorkunn virt

af virðing allra þjóða.

6. Þó eg sé ekki alltíð hraður

orð eður dikt að vanda,

mér hefur nokkur styggðar staður

með sturlan borið til handa.

7. Eg hefi á minni æsku tíð

angurs stigu kannað;

þar með örlög yfrið stríð

alla gleðina bannað.

8. Hefi eg nú það næst var ár

nokkurt mótkast fengið,

oftast lygar, fals og fár,

fátt að óskum gengið.

9. Mun ei þar fyrir mengið flest

mig í sorgum eyma;

sá kann hvör við harminn bezt,

sem hefur hann ekki að geyma.

10. Er í valdi einskis manns

ætlan guðs af venda;

fel eg mitt ráð í hendur hans,

hvar sem það vill lenda.

11. Því mun eg segja sorgar kvitt

sjálfan mig að græta,

ef so fer, að angur mitt

engin mey vill bæta.

12. Kalla eg bezt að kefja hryggð,

kæti drottna láta,

líða flesta leynda styggð

og líka þrotna játa,

13. inna heldur öðrum frá,

ósköp sólgin herða,

hvörsu eldur elsku má

með æru fólginn verða,

14. hata allt það heiðri er mót

hefta stríðan losta;

forðast skaltú lýti ljót,

en lifnað fríðan kosta.

15. Stuttur losti langri hryggð

lýði plagar að kvelja;

hvörn sem kosta drýgir dygð,

dugi hagur að velja.

16. Víkjum þar til kóngsson kemur

klén í skemmu drósar,

leika og alla fordild fremur;

fagna meyja ljósar.

17. Býður sæti buðlungs kund

brúðurin sitt að veita,

en hann vill á önga lund,

oft því gjörði að neita.

18. Settist lægra nokkuð niður,

nam so fjölda tytta;

Sídónía blíðust biður

brúðunum dægur stytta,

19. vita ef dans og sætum söng

sínum gleymdum hefði,

drósum stytta dægur löng

dýrum, meðan hann tefði.

20. Pontus svarar brúði brátt

beint af mjúkum munni:

„Eg fæ ei gleymdum þessum þátt

þeim eg aldri kunni.“

21. Síðan kættist kóngsson þá;

kortast stundir langar,

frúinna hjörtun full með þrá

Fíenis pílan stangar.

22. Sídónía fagra frygð

fékk af Pontus orðum,

síðan alla sannar dygð,

sem sögð var henni forðum.

23. Jungfrú tekur tigin hann

til sín, er menn hæla,

segist ætla enn við hann

annað fleira mæla.

24. „Lengi hafið,“ segir listug frú

„í landi dvaldar stundir,

en aldri saman, áður en nú,

okkar bárust fundir.“

25. Pontus segist sinni ferð

sjálfur ekki ráða

og svo sína alla gjörð

öðrum mönnum háða.

26. „Eg vil spyrja aftur þig,

áður en ræðan dvínar:

hvörninn lízt þér, halur, á mig

eður hýrar jungfrúr mínar.

27. „Yðar fegurð og andlit bjart,“

anzar Pontus vífi,

„vænan lit og vegligt skart

og vöxt á yðar lífi.“

28. „Slíkur sómi,“ sagði hann,

„sem nú hef eg fundið,

hjartað víst að hressa kann,

sem hart er sorgum bundið.“

29. „Hafið af frúnum fengið náð?“

fylkirs spurði dóttir,

„riddara því þér drýgið dáð

og dýrar mennta gnóttir.

30. Ef vaskur riddari verða má,

að vísu brjótur sverða,

hvörja þér í heimi þá

helzt þess aktið verða?“

31. Pontus anzar orðum þá

eftir ræðu langa:

„Þenkjan mín er þar til smá

þeirra náð að fanga.“

32. Jungfrú segir ættlegg hans

allan dýrstu manna.

„Þér eruð verðir þessa lands

að þjóna æðstum svanna.“

33. Slíkar ræður fagrar fyrst

fóru þeirra á milli;

þar af frúnnar fengu lyst

og fagna ungum stilli.

34. Aftur talar í annað sinn

enn við reynir sverða:

„Þér skuluð riddari mætur minn,

mildings arfinn, verða.

35. Ef eg nokkra fregna frægð

fagra af verki þínu,

það mun gjöra góða hægt

og gleði hjarta mínu.

36. „Náðuga frú,“ að kóngsson kvað,

„kalla eg skyldu mína

yðar náð að þakka það

og þjónkan alla sýna,

37. ef guð minn vildi gefa og tjá

gjörðir riddara snjallar,

þær sem hefði þjónkan á

þér og frúnnar allar.“

38. Mildings dóttir mælti senn,

meyja flestra jafni:

„Þó þér riddari ekki enn

orðnir séuð að nafni,

39. reikna eg yður riddara minn

ríki og lönd að verja;

þér skuluð nú í þetta sinn

það með eiði sverja

40. mér fyrir allar aðrar frúr

með æru og dygð að þéna;

þá mun harla hugurinn trúr

af hjarta aldri réna.“

41. Pontus jungfrú þakkar það

þá með bezta hætti,

síðan guð þess blíðan bað

beint því orka mætti.

42. „Ef þér oss,“ segir öðlings mær,

„ódygð viljið þenkja,

þaðan af sjálfar viljum vær

vináttu okkar krenkja.“

43. Anzar kóngsson ekki trauður,

auðmýkt birti sína:

„Vildi eg heldur vera dauður

en virðing sneyða þína.“

44. Jungfrú biður blíðan það

binda tryggðar máli,

so það eigi sterkan stað,

studdan öngu táli.

45. Lofaði síðan ljósri frú

lestir grænna skjalda

upp á sína æru og trú

með orð og verk að halda.

46. Jungfrú gefur gullhring einn

gram af sinni hendi;

í ljósum málmi stendur steinn;

stillirs son hann kenndi.

47. Biður hún hringinn buðlungs son

bera sinna vegna,

segir þetta vissa von,

sem vel má síðar gegna.

48. Pontus þakkar skorðu skjótt

skraut fyrir utan vanza,

hringinn dró á fingur fljótt

og fór með henni að dansa.

49. Þá til fríðrar kóngsson klár

kveiktist ástar bandi;

í þeirra beggja brjósti stár

blíða horfin grandi.

50. Harðasta kann hugurinn ást

harla mjúka binda

og augu þau sem skyggn eru skást

í skýrum höfðum blinda.

51. Pontus þar næst kvæði kvað;

kvikna hjörtun meyja;

allar lofuðu einn veg það

og so stundir þreyja.

52. Þaðan af hvör að þenkti frú

það um ævi langa,

að jungfrú væri sælust sú,

er svoddan mann réð fanga.

53. Þegar höfðu sungið sín

sérhvör kvæði á enda,

jungfrú ljós að lætur vín

lofðungs arfa senda.

54. Síðan vilja af brúði brátt

báðir orlof þiggja

og so ganga á annan hátt

inn fyrir ríkan tiggja.

55. Jungfrú leyfir þetta þeim,

þakkar sína kómu;

síðan fóru til hallar heim

herrar þeir enir frómu.

56. Áður en skildi kóngsson kær

við kerrur öglis fitja,

aftur bað þá öðlings mær

sem oftast þangað vitja.

57. Þegar voru viknir burt,

vífið spyr hið rjóða:

„Hvörsu virðist heiður og kurt

hilmirs skaranum fljóða.“

58. Frúr og jungfrúr allar eitt

af honum reyndar sögðu,

vissu hann ekki vanta neitt,

virðing á hann lögðu.

59. Svinnar sögðu sæla þá,

sem hann hreppa næði,

því hinn vænsti væri sá

í veröldu hvar hann stæði.

60. Lofuðu allar lofðungs kund

og lykta ræður sínar;

þetta þóknast hýrri hrund;

hryggð í brjósti dvínar.

61. Ekki lét sig merkja mær,

mektug hafnar stríði,

að henni væri í hjarta kær

hilmirs sonurinn fríði.

62. Biður ei lofa listug þann,

er lasta síðar mætti,

segir Pontus seinna kann

sínum bregða hætti.

63. Þá var blíða brjósti í

brúði fólgin hreinni;

elska Ponto olli því,

sem innir bragurinn seinni.

64. Veizlan nýt stóð níu dægur;

nokkra leika tamdi

skarinn ríkur, rausnar frægur,

riddara spil hann framdi.

65. Síðan lyktar hófið hæst;

hér með ber til fleira;

en af mínum orðum fæst

ekki að sinni meira.

66. Mín er tungan máli sljóf

meyjunum skemmtan gjalda;

á er vandi einum hóf

í orðu réttri halda.

67. Fyrir eina hefur oss und með pín

innan gjört að bíta;

hvör mun mey fyrir hjarta mín

hryggð og angur slíta.

68. Þó mér verði, mjúkust mær,

af meyjunum auðið fanga,

eg efast, hvört sú undin grær

ævina mína langa.

69. Auðið verður efalaust

í annað sinn mig gifta;

á einni hef eg allgott traust

angri muni svipta.

70. Sú hefur meyja sjálfum mér

svinnust aukið harma;

því fyrir norðan hlýt eg hér

hryggð að fæða varma.

71. Alla skal eg angur og þrá

fyrir utan hjartað byrgja;

sjaldan stöðvast hamingjan hjá

hinum, er jafnan syrgja.

72. Hygg eg bezt að hætta tal,

hér frá sögunni venda,

því að rímu skýrast skal

skeið er komið á enda.

73. Léttur andi launar tal

límir fléttu banda,

réttur vandi raunar skal

rímu séttu standa.

Heimild

• Grímur M. Helgason (ritstj.) (1961). Rit Rímnafélagsins X : Pontus rímur. Reykjavík: Rímnafélagið.