Pontus rímur/7. ríma

VII RÍMA

Skáhent

1. Það mun ráð um Sónar sáð

sjöunda birtist tíma,

finna lag og lengja brag;

að lyktum byrjast ríma.

2. Förlast svar það forðum var

furðugreitt að anza;

bannar mér nú mótkast hér

megin, gleði og dansa.

3. Þó skal hryggð úr hjartans byggð

hrinda af öllu kappi,

so þeirra háð, sem hafa mig smáð,

harla fjærri stappi.

4. Ekki neitt skal vera þeim veitt

vont af minni hendi;

hvör veit nú nema háðung sú

hjá þeim sjálfum lendi.

5. Þá veitir blítt, má vænta, að strítt

vefji oss sorgar böndum;

í dag er mér á morgun þér

meingjörð vís fyrir höndum.

6. Þá hugsar víst, að hann muni sízt

hnekkjast sinni gleði,

oftast blað um vendist það

ætlar sízt að skeði.

7. Lukkan hér svo hvirful er

hvörjum til sinna gæða;

upphaf blítt plagar einatt títt

endir hryggvan fæða.

8. Ræð eg þeim, sem hugsar á heim,

hann sig sjálfan þekki,

að horfi þá so hamingju á,

að hrapi um síðir ekki.

9. Hjólið er valt, það hefur allt,

hrapar niður til grunna;

það lága þrátt að hefst upp hátt,

ef hamingjan þess vill unna.

10. Hvört sem skeður mót eða meður,

misjafnt kann að ganga,

alla stund á eina lund

ævi haldi langa.

11. Annað er það ekki mér

og svo gár úr minni;

hér eg þá vil herma frá,

hvað mér býr í sinni.

12. Það er nú mest í veröld vest

vill einn annleiks njóta,

enginn mann þorir á minn sann

orði fyrir hann skjóta.

13. Hræðist vald, að hann muni gjald

hafa fyrir einörð sína;

vinskap meir að meta þeir,

en mútur suma pína.

14. Í dómum helzt að vísu velst

vilji nokkra manna;

það lýsist brátt, ef leitast smátt;

lýtin dylja hið sanna.

15. Menn láta stéttir, lög og rétt

löstu ei um vanda,

ríkja tjón og religión

rækslulausa standa.

16. Gleymist guð og gjörvöll boð,

sem gaf hann oss að halda;

enginn vill fá atvik ill

né orða sinna gjalda.

17. Hvað hugsi þér, að hreppum vér,

þá herrann kallar dauða;

hörðust hér að höndum fer

hörmung allra nauða.

18. Óttunst guð, en alls kyns nauð

einatt forðunst ranga,

so megum þá með gleði gá

fyrir guð í dóminn stranga.

19. Góss og líf sem lönd og víf

látum fyrir það rétta;

guð mun mest með blíðu bezt

bítala aftur þetta.

20. Dæmafjöld að fást ei töld,

er forðum daga skeðu,

gæfu þá, sem gjörðu fá

fyrir guði, er forsvar téðu.

21. Hér er nú eitt, sem hefur mig beitt

hölda sveit að greina,

dikta há nú dýrum frá

dæmisöguna eina.

22. Þá veizlan stóð með gleði góð

og gaman að hvörju bragði,

kom einn mann í klénan rann,

kóngi boðskap sagði.

23. „Komin er hér, sem greini eg gjör

glöggt með orðum sanna,

heiðin sveit, sem hvör mann veit,

með hundrað þúsund manna.“

24. Gleðin þraut, en gengu á braut

göfugir menn úr höllu;

sorg í stað þeim sótti að

og sigrar þá með öllu.

25. Á miðjum dag, þegar minnkar plag,

mest vill nú til sorgar;

riddari brátt með röskvan mátt

ríða sást til borgar.

26. Eðelmenn tveir að tignum þeir

traustum fylgja þegni;

hann segir þá brátt af bezta mátt

boðskap eftir megni:

27. „Af Babílon að soldáns son,

sá sem Códrus heitir,

býður þér með britskum her

brodda efldist sveitir,

28. utan þú af þinni trú

þenkir nú að láta;

minnkast goð og mektar boð;

Machúmet skaltú játa.

29. Þar með skatt og skyldur hratt

skaltú kóngi gjalda;

ef annars sker, þá áttu þér

eymd fyrir höndum kalda.

30. Britanníá mun brenna þá

beint í logandi eldi;

hann deyða mun að mínum grun

menn í þínu veldi.“

31. Þá hann Krist sem kunni byst

kallsað hafði lengi,

hræðslu þó og þögn að sló

þegar að kóngsins mengi.

32. Riddarinn var sá harla hár,

hraustur og styrkur mætti;

öngan fann í heimi hann

honum jafn sér þætti.

33. Pontus leit, að lýða sveit

lostin var með angri;

enginn neitt gaf andsvar greitt

ógnaræðu langri.

34. Gengur brátt með hreystihátt

hann fyrir kónginn ríka,

segir sér raun í reiðilaun

ræðu heyra slíka.

35. Féll á hné sá firrist spé,

frænings þaktur grjóti,

orðlofs bað og öðlast það

andsvar greiða á móti.

36. Pontus gekk að gildum rekk,

gjörir svo orðum venda:

„Þín mun trú, sem tjáðir þú,

taka einn vondan enda.

37. Veit mín trú mér virðist þú

valla af manni skera;

tækdur er hann, sem telur þig mann

tungulausan vera.

38. Enn vill guð úr allri nauð

öllum sínum bjarga;

herra þinn skal, heiðingi minn,

hafa til fæðu varga.

39. Skattagjald og skyldugt vald

skulu þér aldrei hreppa;

heiður og prís sem hamingjan vís

úr höndum mun þér sleppa.“

40. Riddarinn biður sig reyna við

röskva tvo, ef vildi:

„Þá hittist nú, hvör helgri er trú

og hærra þykir í gildi.“

41. Prúður svar gaf Pontus þar,

plagar fús að stríða:

„Tveimur er brák að beizla fák

burt við þig að ríða.

42. Eðelmann minn, að ofsi þinn

ekki er hóf að dafni;

þenki eg brátt á þennan hátt

þinn muni finnast jafni.

43. Ungur em eg á allan veg

orrustu við þig heyja;

eflaust skal fyrir okkar tal

annar tveggja deyja.

44. Hér skal nú fyrir helga trú

hætta mínu lífi,

láta sjá, hvör meira má;

minn guð trú eg hlífi.“

45. Kastar niður kesju viður

klárum sínum glófa:

„Mig fýsir þess, og það er ei gets,

þína hreysti að prófa.“

46. Anzar þá, sem inni eg frá,

öðlings sveininum fríða:

„Annan til eg einka vil

út með þér að ríða.“

47. „Eg vil einn,“ kvað ungur sveinn,

„afl þitt fyrstur kanna;

ei eg þarf í styrjar starf

styrkinn fleiri manna.“

48. Kóngur hryggð og stóra styggð

strax fékk heyrðra orða;

hirðin öll á víðum völl

vill honum burtreið forða.

49. „Mig angrar það,“ so kóngur kvað,

„ef kurtis skaltú bjóða

burtreið þeim, sem ber um heim

bezt lof allra þjóða.“

50. Pontus bað hann bregða ei það

beint og hugsa skyldi

Davíð, þann hinn mikli mann,

mjög vel Golíat felldi.

51. „Gjör mig heldur, herrann gildur,

hoskur af gæzku þinni,

riddara brátt á beztan hátt

og bregð ei ætlan minni.“

52. Fylkir slær, sem fregnum vær,

frægur riddarann prúða,

honum fær í hendur tvær

herjans bjartan skrúða.

53. Fékk honum sverð með gylltri gjörð,

gripur fannst ei vænni;

þar með hest, sem hér kann bezt

að hlaupa á jörðu grænni.

54. Frægðir jók og tygjast tók

tiggja sonurinn mildi,

setur upp hjálm með handar málm

og hélt á gylltum skildi.

55. Herskrúð var, sem herrann bar,

hulið dýrum steinum;

ljóma brá þar langt í frá

sem loga af eldi hreinum.

56. Reiðskap þann, sem hafði hann,

huldi ægirs ljómi;

síðan sprang á söðla Gang

siklings arfinn frómi.

57. Þá var blíður furðufríður

fús til hreysti leita;

lofaði allur lýðurinn snjallur

lofðungs soninn teita.

58. Margur grét, þá mildur hét

við manninn heiðna stríða,

aumka, þá so ungan sjá

einn á burt vill ríða.

59. Kóngur dýr og drottning skýr

döpur til hans líta,

lukku báðu lengi af dáð

lofðungs arfa hvíta.

60. Ríður á braut með skart og skraut

skrýddur kóngsson pelli;

hittast þá sem herm eg frá

herrar tveir á velli.

61. Hryggðar ör í hjartað snör

hilmirs dóttur fleygði,

kvinnum þá stóð kurtis hjá,

kóngsson valla eygði.

62. Senda lét sú syrgði og grét

svinnust Ponto merki;

gladdist þá, er þetta sá

þengils sonurinn sterki.

63. Þakkar brátt á beztan hátt

brúði gjöfina fríða,

hristi spjót og hleypti á mót

hinum, er út vill ríða.

64. Hittast þeir á hestum tveir;

heiðna frá eg svo mæla:

„Ætlan þín er ekki fín;

æskan mun þig tæla.

65. Vel þér einn, hinn væni sveinn,

vaskan mann að fylgja,

barn ertú að berjast nú

og brytja fæðu ylgja.“

66. Prúður svar gaf Pontus þar,

plagar ei ræðu langa:

„Þú skalt af mér fyrir metnað hér

maklig gjöldin fanga.

67. Annað þarf í þetta starf

þiljur Óðins döggva

en yggla þig eður ætla mig

í orðum niður að höggva.

68. Þörf er nú á þína trú,

að þér skal Machúmet bjarga;

heyrðú mig, eg hugsa þig

hafa til fæðu varga.“

69. Keyrði hest sem mátti mest

mildings sonurinn harði

og hleypti þá sem hraðast má;

hvörgi annan sparði.

70. Í gegnum háls á stýfir stáls

sterkt varð spjót að ganga;

Pontus hlaut, þá beztu braut

burtstöng sína langa.

71. Heiðni mann að hæfði hann

hvössum styrjar broddi;

stöngin hrökk, en hlífin klökk

hvörgi skarst fyrir oddi.

72. Pontus brá, sem birti eg frá,

björtu hlífar grandi;

hjálmsins blik að hrepptu svik;

hinum vill aukast vandi.

73. Andlit þó hann af honum hjó

öðlings son með sverði;

undir þær hann af honum fær

aldrei græddar verði.

74. Hinn heiðni þá hann hlaut að sjá

hlífar litast dreyra,

gramdist mest og gjörir nú hest

greitt að Ponto keyra.

75. Grimmur högg að gaf þá snögg;

greinir þetta ríma;

prísast sá, en prúðum þá

Ponto lá við svíma.

76. Heiðni brátt að missir mátt;

miklar blæða undir;

valla hann á hesti kann

að hræra sig um grundir.

77. Pontus snart að höggur hart

höfuð af gildum búki;

þeirra fund á þessa lund

þanninn trú eg lúki.

78. Þá var gleði, er það var skeð,

þengils dýru mengi,

þakka rétt, að það hefi eg frétt,

þetta drottni lengi.

79. Hér má sjá, að hamingjan þá

hrekur úr sessi fleiri,

sem aðra smá hér akta hjá

og öllum látast meiri.

80. Pontus frakkur stinnur stakk

strax í höfuðið sverði

framan á odd og ber svo brodd

beint með slíkum verði.

81. Heiðnum fær í hendur tvær

höfuð af riddara fínum,

biður þá skjótt með blíðu fljótt

að bera herra sínum.

82. „Segið bert, hvað guð hefur gjört

glöggt fyrir mig að verka,

að barnið eitt hafi drepið og deytt

döglings manninn sterka.

83. Yðar goð mega öngva stoð

einum sínum veita;

þrífst ei sá, eg það skal tjá,

þeim sem á þau heita.

84. Vor guð einn er ekki seinn

öllum sínum bjarga,

hjálpar þá hann hrópað er á,

heftir ánauð marga.“

85. Ríða þeir nú traustir tveir

tiginn kóng að finna,

inntu frá því orðna þá,

útveg ferða sinna.

86. Angur og þrá, sem inni eg frá,

ærna fékk af slíku,

ásamt gramur illsku tamur

með öllu hans mengi ríku.

87. Sá harmur ber so hjartað sker,

að heiðnum minnkar kæti;

lykta eg brátt nú þennan þátt,

þrifnust jungfrú bæti.

88. Í annað sinn skal ung og svinn

eiga von á betra,

lausnarinn ef líður minn

lifnað fleiri vetra.

89. Fyrst að þér eruð haldnar hér

helztar allra kvenna,

vilji er það enn af mér

þér eignist diktinn þenna.

90. Hvar sú er, sem heiðurinn ber

helzt yfir meyjar allar,

eigni sér enn óð af mér;

það endir á rímu kallar.

Heimild

• Grímur M. Helgason (ritstj.) (1961). Rit Rímnafélagsins X : Pontus rímur. Reykjavík: Rímnafélagið.