Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Goðfræðisögur/Ló, ló mín Lappa
Það var á einum bæ fyrir vestan að um veturinn eftir vöku að fjósamaður fór sem hann var vanur í fjós að gefa kúm bætir áður en stúlkan fór út sem mjólkaði. Þá hann kom í fjósið stóðu fjórar kýr á flórnum; hélt hann það kýrnar vera er áttu að vera í fjósinu og mundu þær hafa slitið sig allar. Maður þessi var skapstyggur í lund sinni; hann gætir einskis þar hann reiddist og með harðneskju tekur í eyrað á einnri og vill koma henni á bás, en hún var treg, og af bráðræðisgeði bítur hann í hrygg á kúnni so fast að blóð sprakk út. En í þessum svifum kom stúlkan sem átti að mjólka í fjósið með ljós og spyr hvað á gangi þar hún heyrði svæsin orð til mannsins og umgang í fjósinu. Þegar ljósið skein í fjósinu sá fjósamaður að kýrnar voru eins og áttu að vera á básunum, en engin fleiri í fjósinu en áttu að vera utan sú er hann var við að stíma er hann hafði af reiði í bitið og hann hafði höndur á, henni var ofaukið. En hinar þrjár voru burt farnar. Stúlkan spyr hvörju gegni þetta. Hann sagðist það ei vita og sagði henni frá hvörnin hefði á staðið þá hann í fjósið kom og hefði hann haldið það væru sínar kýr er á flórnum hefðu staðið og væru allar lausar orðnar, það hefði og komið [í] sig gremja við þær og gripið þessa er hann nú í héldi og ætlað henni á bás að koma, en ei getað, en ei gáð í bása. „Þetta gjörðir þú illa,“ segir stúlkan, „ég er hrædd um þú hafir illt af þessu.“ Fer so inn og segir húsbóndanum frá, en húsbændum þeirra þótti mjög illa fara þetta; [húsbóndinn] fer í fjósið og ávítar fjósamann fyrir þetta. Hann vildi láta kúna út úr fjósinu fara, en kom henni þaðan ekki; var hún so látin á bás þar er auður var.
Þessi kýr var með fullu júgri stóru; sagði [hann] stúlkunni að mjólka hana, en hún gat litlu úr henni náð. Fór konan so til að reyna og var sama þar kýrin ólmaðist; gekk þetta tvo daga að litlu varð úr henni náð. En um kvöldið á þeim öðrum degi er kýrin hafði þar verið var konan sjálf í fjósi eftir það inn var farið og hafði ei ljós. Þá hún hafði þar litla stund verið heyrði hún að farið var fram um dyrnar og inn í fjósið og upp í básinn til kýrinnar og so þaðan og út, en konan fór inn; og þá mjólka átti fór húsfreyja í fjós að mjólka, en þá hún fór að mjólka þessa aðkomnu kú lét hún eins og áður hafði hún látið. Þá heyrði hún sagt á glugga fjóssins:
- „Ló, ló mín Lappa,
- sára ber þú tappa,
- það veldur því að konurnar
- kunna þér ekki að klappa.“
Þá fór konan að klappa kúnni og nefna hana sínu nafni er hún heyrði hún var nefnd í vísunni af álfkonu á fjósglugganum. Gat hún þá mjólkað hana þar hún stóð þá kyrr og mjólkaði mikið. Ei er getið að hjónin hafi sakað, en fjósamaðurinn varð lánlítill, og hafði mörg kýr upp kviknað af þessari kú hvað að kallað hafði verið Löppukyn.