Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Goðfræðisögur/Þóruhólmi

Úr Wikiheimild
Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri
þjóðsaga, ritstjórn Jón Árnason
Þóruhólmi

Jón hét maður Sigurðarson sem bjó eftir föður sinn á Dældarkoti, einni af Helgafellskirkjujörðum. Hann reri oft til fiskjar. Var það þá eitt sinn þegar hann sat að fiskidrætti fram við hólma einn skammt frá Súgandisey að svo bar við að hann dró konu upp eða mey gjafvaxta á öngli sínum sem hafði krækzt undir belti hennar. Þau fóru þegar að tala saman; spurði Jón hana að nafni, hver hún væri og hvernig á henni stæði. Hún kvaðst heita Þóra, vera sækona og hafa verið að skýla hjá eldhúsgluggum móður sinnar þegar öngullinn nam hana. Bað hún hann að lofa sér í sjóinn aftur sem fyrst. En sökum þess að Jón leit þegar ástaraugum til stúlkunnar var hann mjög tregur til þess; áttu þau tal um þetta um hríð, en svo lauk að hún lofaði honum að dvelja hjá honum þrjá vetur, en illa mundi honum af reiða ef hann efndi ei orð sín á ákveðnum tíma og sleppti sér í sjó aftur á sama miðinu, við hólmann er síðan var kallaður Þóruhólmi, en sumir kalla hann Þórishólma.

Það er mælt að þau Jón og Þóra væru saman í þrjá vetur og ættu dóttur saman er Þórunn hét, áður hann efndi heit sitt og sökkti Þóru í sjóinn aftur. Sagt er að Þórunn þessi væri æði hjákátleg og hafi hún búið í Elliðaey; hafi hún þá verið vön að sitja á hillum í bjarginu og spinna ofan í sjóinn. Sagt er að Guðmundur Jónsson sá er síðast bjó í Elliðaey hafi sagt frá því að hann hefði fundið nokkra snældusnúða hennar rekna þar.

Sagt er að Þórunn dóttir Jóns og Þóru sækonu ætti börn; eitt af þeim var Björn sá er kallaður var Silunga-Björn sem margir hafa heyrt getið því hann er talinn margfróður, en ekki var hann við alþýðuskap. Mælt er að hann gengi í hóla eða kletta því mök hafði hann við álfa; hann synti og í stöðuvötnum og ám til silungsveiða og laxa og oft fór hann með botni og því var hann kallaður Silunga-Björn. Það verður ekki nákvæmlega sagt hvenær hann var uppi, en munnmæli eru það að Guðmundur skáld Bergþórsson fengi ýmsar skræður eftir hann, en Guðmundur dó árið 1705, tveim vetrum fyrir stórubólu 1707.