Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Goðfræðisögur/Loppa og Jón Loppufóstri
Loppa og Jón Loppufóstri
Á Bleiksmýrardal, afrétt Hnjóskdælinga, er skál sú í fjalli þar vestan megin ár sem Loppuskál heitir. Það er í sögum haft að skál þessi tekið hafi nafn af flagðkonu einni sem í fyrnd hefði búið þar í hellir nokkrum og að flagðkona þessi hafi eitt sinn stolið manni einum sem Jón hét, ungur maður, líklegur til þroska, hafi hann verið við fjallagrasatínslu á dalnum með fleiru fólki. Loppa hafði Jón heim í hellir sinn og var þar systir hennar fyrir og ekki fleira trölla. Systurnar vóru báðar í blóma aldurs síns, en sökum þess að þá var kristni fyrir löngu komin í land og tröll á förum hugðu þær að efna Jón þennan til fylgjulags við sig svo þær gætu aukið kyn sitt. Lögðu þær því alla alúð á að fara sem bezt með hann og láta ekkert skorta er eflt gæti þroska hans. Iðulega tóku þær hann og mökuðu í eins konar smyrslum eða feiti og teygðu hann milli sín; fannst honum það mikil raun, og ekki fór nema önnur í senn til aðdráttanna. Liðu þannig nokkur missiri að Jón fékk ekki sól að sjá og aldrei færi til burtfarar sem hann hafði stöðugt löngun til þó hann dyldi þær þess.
Þá er hér er komið sögunni hvarf systir Loppu svo Jón vissi ekki hvað af henni varð; fór hún eitthvað til búsaðdrátta og kom aldrei síðan. Ætlaði hann að hún mundi á einhvern hátt látizt hafa. Varð Loppu mjög angursamt við missir systur sinnar því hún trúði ekki vel fóstra sínum. Hlaut hún nú að starfa allt ein og láta Jón einan. Var hún þó aldrei svo langdvölum burtu að Jón sæi sér strokfæri; gjörir hann sér þá upp veiki og lézt þungt haldinn. Þótti Loppu það hið mesta mein og bað hann segja sér við hvað honum mundi batna, og kveður hann á líkast mundi að sjúknaði sínum gjörðist, fengi hann tólf ára gamlan hákall. Loppa hét að vera þar um í útvegun og býr hún sig til ferða, fer og kemur brátt aftur að forvitnast um hvert fóstri hennar lægi kyrr og var það; ætlaði hún að þá mundi allt svikalaust og fer leið sína.
Litlu síðar rís Jón úr rekkju, fer út úr hellirnum og niður til árinnar. Hittir hann stóðhross á dalnum og tekur eitt og ríður niður dalinn og þraut það brátt því svo var Jón þungur orðinn að hann var óbær hverjum hesti. Fer hann svo alla leið niður til Illugastaða; hafði hann þá sligað þrjá hesta og þó mátt ganga hið mesta af leiðinni. Þá er hann kemur sunnan á túnið á Illugastöðum heyrir hann að Loppa fóstra hans kallar upp á Miðdegishólnum og segir: „Hérna er tólf ára gamli hákarlinn, Jón, og þrettán ára þó; ég sótti hann á Siglunes.“ Jón var yfirkominn af mæði og hraðar þó nú ferðinni enn meir að kirkjunni, brýtur hurðina með hnefa sínum og biður að klukkum sé hringt; fólk var í kirkju og þó því yrði ósvipt við var klukkunum hringt og var Loppa þá komin að læk þeim sem er skammt fyrir sunnan kirkjuna og á túninu. En sem hún heyrði klukknahljóðið hvarf hún aftur; heitir þar síðan Tröllkonuvöllur.
Um Jón er það að segja að svo var vöxtur hans mikill og afskaplegur orðinn að höfuð hans tók mænir kirkjunnar þá er hann stóð uppréttur í henni. Hann náði prestsfundi, lifði síðan þrjá daga og deyði. Ætluðu menn að mæðin af hlaupunum hefði hann til dauða dregið. Lík hans var grafið í kirkjugarði við norðurhlið kirkjunnar á Illugastöðum og er það því til sönnunar að nálægt miðri 18. öld var þar grafið lík og kom upp lærleggur svo mikill að engir höfðu líkan séð. Þá bjó bóndi sá á Steinkirkju sem Oddur hét; hann var faðir Þórlaugar sem átti Dínus Þorláksson og bjó með honum í Tungu í móðuharðindunum og missti þar í hallærinu ellefu börn sín. – Oddur þessi var viðstaddur. Hann var hæstur manna á vöxt í sókninni; hann tók legginn og mældi við sig og nam leggurinn frá jörð mjaðmarhöfuð á Oddi. Var það þá fyrir satt haft að leggur þessi væri úr Jóni Loppufóstra. Eitthvað fannst og fleira af beinum hans. Beinin voru mjög rotin og ætluðu menn að þau hefðu undra lengi í moldu legið, og það því heldur sem raun var á að lík rotna mjög seint þar í garðinum sem er kaldur og votur; viðir fúna þar og undra seint.