Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Goðfræðisögur/Naddi

Úr Wikiheimild
Íslenzkar þjóðsögur og ævintýri  (1862) 
þjóðsaga, ritstjórn Jón Árnason
Naddi

Meðan þeir niðjar Bjarnar skafinn voru uppi lagðist af alfaravegur er liggur milli Njarðvíkur og Borgarfjarðar og kallast Njarðvíkurskriður fyrir þá sök að óvættur einn í mannslíki að ofan en dýrs að neðan lagðist fyrir menn á veginn og veitti mörgum bana þegar fór að dimma nótt svo ófært var um veginn að fara. Hann hélt sig í gili því sem liggur Njarðvíkur megin við skriðurnar og kallað er síðan Naddagil svo á kvöldin um haust og vetur heyrðist eins og eitthvað væri að nadda og glamra á grjótinu heim að Njarðvík, og fyrir þetta kölluðu menn óvætt þenna Nadda.

Það var eitthvört sinn eitt haust síðla að Jón Bjarnarson kom seint um kvöld að Snotrunesi í Borgarfirði og ætlaði í Njarðvík, en komið var að dagsetri svo fólkið bað hann að gefa sig ekki í þá ófæru að leggja svo seint í skriðurnar; hann kvað sig mundi ekki saka, sér mundi ekki mein að verða, og hélt sína leið. En sem hann kom heim undir gilið, mætir honum óvætturinn og réði á hann. Varð þeirra aðgangur bæði harður og langur. Barst leikur þessi allt á jaðar þann sem heitir Krossjaðar;[1] þar sagði hann óvættur þessi hefði slitið sig af sér og dragnað í sjóinn. Þar var síðan settur upp kross sem er þar enn, með þeirri áskrift í latínu að vegfarendur skyldu framfallandi lesa þar faðirvor, og hélzt sá siður lengi fram eftir öldum.

Jón komst í Njarðvík þjakaður mjög, víða marinn og blár og lá rúmfastur í mánuð, komst svo á ferð, en aldrei bar á vættinum eftir viðureign þeirra. Hann hélt óvætt þenna úr sjó kominn fyrir það hann leitaði seinast til sjóar.

  1. Krossjaðar heitir meljaðar í Njarðvíkurskriðum. Stendur neðan til í honum trékross, rétt neðan við götuna, og eru skorin á krossinn þessi orð (vers):
    Effigiem Christi, qui prodis, pronus honora.
    Fyrir 14 árum (1846) var krossinn orðinn fúinn og fellilegur; þá setti bóndinn Jón Sigurðsson í Njarðvík, fræðimaður og fornmenjavinur, annan nýjan með sömu gjörð og hinn gamla þar aftur. Í Olavii Oeconomiske Reise, Kh. 1780, 451. bls., stendur „transis“, og lætur það hvort sem er nærri útleggingunni sem að ofan er sett.