Einræður Starkaðar
Útlit
eftir Einar Benediktsson
I
- — — —
- Mig dreymir um eina alveldissál,
- um anda, sem gjörir steina að brauði.
- Minn hlátur er sorg. Við skrum og við skál
- í skotsilfri bruðla ég hjarta míns auði.
- Mungátin sjálf, hún ber moldarkeim.
- Var mælt hér eitt orð, sem ei fyrr var kunnað?
- — Ég leita mig dauðan um lifenda heim
- að ljósi þess hvarms, sem ég get unnað
- Þitt hjarta bar frið. Það var heilög örk.
- Þín hönd var svöl, og mín kné sig beygja.
- Fótsár af ævinnar eyðimörk
- einn unaðsblett fann ég — til þess að deyja.
- Volduga, mjúkhenta líkn míns lífs,
- hve ljúft var í skaut þitt ennið að hneigja.
- Mín sál á ei málið, — en varir míns vífs,
- vilja þær orð mér til frelsis segja?
- Ég batt þér minn fegursta söngvasveig,
- en samt var það dýrast, sem aldrei var talað.
- Ég drakk hjá þér heimsins himnesku veig, —
- en hugar míns þorsta varð aldrei svalað.
- Með jarðarbarnsins harma ég hneig
- að hjarta þínu og lét mig dreyma.
- Mín ófædda von, sem þú unnir var feig.
- Hvar á okkar skammlífa sæla heima?
- Hvíti faðmur, — var hjarta mitt kalt?
- Því hljóðnaði ástanna nafn mér á vörum?
- — Dýpi míns brjósts veit ég aldrei allt;
- efi og þótti býr í þess svörum.
- Drottning míns anda, dís við mitt borð,
- — dauðaþögull ég tæmdi þess skálar.
- Á jörð eða himinn þá hvorugt eitt orð,
- sem hæfir þrá og tryggð minnar sálar?
II
- Á hjartað sitt eiginn áfellisrétt,
- er andinn bær að rengja sig sjálfan?
- Nei. Lífið á vé. Þar skal leita að frétt.
- Ljósmynd vors hugar þarf skuggann hálfan.
- Með efa og grun er stofnað vort stríð.
- Í stundlegri trú er þess sigur og friður.
- Sjálfdæmi á engin ævi né tíð.
- Í eilífð sín leikslok á maður og siður.
- Skálin er véfrétt. Vínið á svar
- frá veröld, sem falin er bak við orðin.
- Andinn er logi eða skar,
- eins og skipuð og reidd eru borðin.
- Snauður og auðugur eiga þar jafnt, —
- því aldrei tæmist himneski forðinn.
- — Hve stundin er hröð og heimslífið skammt,
- himinninn mikill — og lítil storðin!
- En örlætið glatar frændsemd og fylgd.
- Fagna skal hóglega kynni og vinum.
- Svo stopult er margt í venzlum og vild,
- — vinnirðu einn, þá týnirðu hinum.
- Hugsirðu djúpt, sé mund þín mild
- og mælist þér bezt, verða aðrir hljóðir. —
- Öfund og bróðerni eru skyld;
- — ótti er virðingar faðir og móðir.
- Ég kættist með fáum og mærði menn,
- sem múgadómi sig trauðla háðu, —
- leiður við einmæli allra senn;
- oft átti mitt lof sá, er fæstir dáðu.
- Ég mat ekki ljóðglapans lága hnjóð,
- sem laklega hermdi, hvað aðrir kváðu,
- — né þrælafylgið við fjöldans slóð
- í forgönguspor, sem þeir níðandi kváðu.
- En fullið er tæmt, — heyrið feigðarsvan.
- Fastar og nær koma vængjablökin.
- Ástin er dauð. Sjáum man eftir man
- á moldarsvæflunum hallast á bökin.
- Synduga hönd, — þú varst sigrandi sterk,
- en sóaðir kröftum á smáu tökin; —
- að skiljast við ævinnar æðsta verk
- í annars hönd, það er dauðasökin.
III
- Ljóst var af morgni og lifnað í grein.
- Frá langri nótt gekk ég mannauð stræti.
- Við torgið ég sá einn tötrasvein.
- Ég tók upp verð, — hann brá að sér fæti.
- Landhlaupi var hann og lá upp við stein.
- Hann leit á mig snöggt. — Ég ber það í minni.
- Einn geisli brauzt fram, og gullið skein,
- gnótt í hans hönd en aska í minni.
- Það smáa er stórt í harmanna heim, —
- höpp og slys bera dularlíki, —
- og aldrei er sama sinnið hjá tveim,
- þótt sama glysi þeir báðir flíki. —
- En mundu, þótt veröld sé hjartahörð,
- þótt hrokinn sigri og rétturinn víki,
- bölið, sem aldrei fékk uppreisn á jörð,
- var auðlegð á vöxtum í guðanna ríki.
- Eitt bros — getur dimmu í dagsljós breytt,
- sem dropi breytir veig heillar skálar.
- Þel getur snúizt við atorð eitt.
- Aðgát skal höfð í nærveru sálar.
- Svo oft leynist strengur í brjósti sem brast
- við biturt andsvar, gefið án saka.
- Hve iðrar margt líf eitt augnakast,
- sem aldrei verður tekið til baka.
- Ein hreyfing, eitt orð, — og á örskots stund
- örlaga vorra grunn vér leggjum
- á óvæntum, hverfulum farandfund,
- við flím og kerskni, hjá hlustandi veggjum.
- Hvað vitum vér menn? Eitt vermandi ljóð,
- ein veig ber vort líf undir tæmdum dreggjum.
- — Hvað vill sá sem ræður?
- — — —
- — — — Voldug og hljóð
- reis verkmanna sól yfir múranna eggjum.
IV
- Eyði og tómt er í afgrunns hyl,
- þótt allt dragi þangað hinn rammi taumur.
- Að ósi þar falla öll uppsprettu skil,
- — en alltef er tíminn jafn snauður og naumur.
- Hver ævi og saga, hvert alda bil
- fer eina samleið sem hrapandi straumur.
- — Eilífðin sjálf, hún er alein til.
- Vor eiginn tími er villa og draumur.
- Í hallarglaum var mitt hjarta fátt.
- Hreysið kaus ég með rjáfrið lága.
- Geðið ber ugg, þegar gengi er hátt.
- Gleðin er heilust og dýpst við það smáa.
- Með jarðneska kraftsins veig á vör —
- úr visnandi hömdum ég skálinni fleygði.
- Ég heyrði ljóð, — mitt líf var á för.
- Ljósið handan við daginn ég eygði. — —
- Enn brá ég upp kraftsins blikandi veig.
- Þar böðust um lífið elli og galdur.
- Ein hönd batt mér iðgrænan höfuðsveig;
- í himni var svartur dánarfaldur.
- — Skálin bar áratug í teyg.
- Tæmd í dregg bar hún heilan aldur
- — og dag af lífi hver dropi sem hneig.
- Dauðinn sat hjá mér, blakkur og kaldur.
- Í vitrun ég sá allt hið vélandi ráð —
- með viljann, sem hikar, ef skín hans stjarna,
- með gleði, sem andast, ef óskinni er náð,
- með augun á hisminu, blind á hvern kjarna.
- — Er ævistund hver ekki harmaspil
- í heimi, þar guð lætur tímann líða?
- Á nokkur sá himinn hamingju til,
- sem hrærir brjóstin í vonum og kvíða?
- — — —
- Dagur míns heims varð helsvört nótt. —
- Hann hvarf eins og stjarnan í morgunbjarma.
- Guðsdyrnar opnuðust hart og hljótt.
- Hirðsveinar konungsins réttu út arma.
- Fjördrykkinn eilífðar fast ég drakk;
- þá féll mín ásýnd á jörð eins og gríma.
- Heiðingjasálin steypti stakk. —
- Ég steig fyrir dómara allra tíma.