Guðmundar saga Arasonar/56
Á því sumri liðnu, sem herra Guðmundr fór yfir Borgarfjörð, kemr hann til Þórðar Sturlusonar, er hans var einn trúastr vin, sem fyrr sagðist. Tekr hann herra byskup báðum höndum ok býðr honum allan sinn kost, fé ok fylgi. Dvelst hann þar um hríð í allgóðum fagnaði.
En síðan birtir herra byskup Þórði, at hann ætlar at vitja stól sinn at Hólum. Býðst Þórðr til farar með honum, segir, at Skagfirðingar munu lægra mögla, ef hann er í ferðarbroddi. Herra byskup tekr því glaðr ok vill gjarna. Ríða þeir vestan með gott mannval allan beinsta veg heim til Hóla. Skilja þeir herra byskup nú um kyrrt litla hríð með sömu mildi ok ölmusugæði.
Nú er þar til at taka, at Tumi sitr heima með Sighvati, feðr sínum. Hann hrærir þat mál við feðr sinn, at hann fái honum góz ok mannaforráð, segist engu fjarkomnari til þess en Sturli bróðir hans, því at hann hafði vald í vestra hluta lands, þat er Sighvatr hélt, áðr hann kom til Eyjafjarðar. Sighvatr fyrirtekr, at hann muni leggja sinn metnað fyrir syni sínum. Því hugsar Tumi ráð sín eða enn heldr óráð, þat er at fara vestr til Skagafjarðar ok hafa þing við bændr. Þat sama gerir hann, tjár ok tínir fyrir þeim, hversu herra Guðmundr var þeim óhagligr ok allri þeirri byggð með þann mannfjölda, er hann heldr í hófleysu upp á staðinn at Hólum, segir, at eigi seinna en kostr er upp genginn á staðnum, munu byskups menn fara með rán ok rifs yfir alla byggðina ok afla svo fanga.
Héraðsbóndum skiljast þessar ráðagerðir, því at þeir höfðu lengi þann meistara haft, er annat lærði oftar en hlýðni við Guðmund byskup. Því spyrja þeir Tuma, hvort hann mun svo snarr, at hann vili setjast á staðinn ok halda fyrir byskupi ok hans mönnum, ef þeir fá þat gert, at byskup rými brott. Tumi játar at ráða til.
Síðan gera héraðsbændr sendimenn til Hóla at gera byskupi tvo kosti, þann annan, at hann rými staðinn sjálfviljandi með allt þat fólk, er þeir kalla með þarflausu þar haldit, ella segjast þeir koma skulu ok drepa með harðri hendi þann óaldarflokk.
Herra byskup kýss at rýma heldr, segir, at hans undirmenn veita þar um lítit brigðmæli, ef þeir heita honum afarkostum, sýnist eigi kjörligt at halda hart móti ofrefli ok láta menn sína með ýmisligum dauða.
Eftir stadda ráðagerð, hvert af skal snúa, vendir herra byskup til skips ok flyzt í þat útsker, er Málmey heitir. Þat liggr til norðrættar frá byskupsstólnum, skammt undan landi. Þar er prestssetr. Þar kemur herra byskup fyrir adventum ok sitr þar fram um purificationem sanktæ Mariæ, þar til tíðindi gerast, en Tumi sezt á Hólastað með því megni, sem þar sé hans föðurleifð. Hefir hann varðhöld stór ok lætr vaka náttliga yfir staðnum um vetrinn, því at hann grunar áhlaup byskups manna, sem honum gafst, því at næsta dag eftir purificationem beate virginis, sem herra byskup gekk frá kirkju um kveldit, nemr hann stað, ok horfir mót veðri. Var landnyrðingr bæði óðr ok kaldr, svo at vökumenn Tuma at Hólum gera sér svefn þetta sama kveld ok segja, at landnyrðingr skal vaka.