Hulduljóð

by Jónas Hallgrímsson

Skáld er ég ei, en huldukonan kallar

og kveða biður hyggjuþungan beim.

Mun ég því sitja, meðan degi hallar

og mæddur smali fénu kemur heim,

þar sem að háan hamar fossinn skekur

og hulduþjóð til næturiðju vekur.

Þrumi eg á bergi, þýtur yfir hjalla

þokan að hylja mig og kaldan foss.

Nú skal úr hlíðum hárra Tinnufjalla,

svo huldumeyjar þægan vinni koss,

óbrotinn söngur yfir dalinn líða

eins og úr holti spóaröddin þýða.

Þú, sem að byggir hamrabýlin háu,

hjartanu mínu alla daga kær,

sólfagra mey, djúpt undir bergi bláu,

bústu að sitja vini þínum nær.

Döggsvalur úði laugar lokkinn bleika,

ljós er af himni, næturmyndir reika.

Hvers er að dyljast? Harma sinna þungu.

Hlægja þeir öld, er ræður þeim ei bót.

Hvers er að minnast? Hins, er hverri tungu,

huganum í svo festa megi rót,

ætlanda væri eftir þeim að ræða,

sem orka mætti veikan lýð að fræða.

Að fræða! Hver mun hirða hér um fræði?

Heimskinginn gerir sig að vanaþræl.

Gleymd eru lýðnum landsins fornu kvæði.

Leirburðarstagl og holtaþokuvæl

fyllir nú breiða byggð með aumlegt þvaður.

Bragðdaufa rímu þylur vesall maður.

Háðungarorð, sem eyrun Huldu særa,

ei skulu spilla ljóði voru meir.

Sendið þér annan, sanninn heim að færa

söngvurum yðar, Njörður, Þór og Freyr!

Og hver sá ás, sem ata þeir í kvæði,

eirðinni gleymi og hefni sín í bræði.

Sólfagra mey! Ég sé - nú leit minn andi

þanns seglið vatt í byrnum undan Skor

og aldrei síðan aftur bar að landi.

Eggert, ó, hyggstu þá að leita vor?

Marblæju votri varpar sér af herðum

vandlætishetjan, sterkum búin gerðum.

Hvað er í heimi, Hulda, líf og andi,

hugsanir drottins sálum fjær og nær,

þar sem að bárur brjóta hval á sandi,

í brekku, þar sem fjallaljósið grær,

þar sem að háleit hugmynd leið sér brýtur.

Hann vissi það, er andi vor nú lítur.

Ó, Eggert! Þú varst ættarblóminn mesti

og ættarjarðar þinnar heill og ljós.

Blessuð sú stund, er fót hann aftur festi

á frjórri grund við breiðan sævarós.

Sólfagra mey! Hann svipast um með tárum,

saltdrifin hetja, stigin upp af bárum.

Hví er inn sterki úr hafi bláu genginn

á hauður, sem í nætur faðmi þreyr?

Veit ég, að þegar værðin góða er fengin,

vinirnir gleyma að birtast framar meir.

Ó, hve hann hefur eftir þráð að líta

ástarland sitt með tignarfaldinn hvíta.

Tárperlur bjartar titra þér í augum,

tindra þær gegnum fagurt lokkasafn.

sólfagra mey, því sjónar þinnar baugum

séður er aldrei kappi þessum jafn.

Þú elskar, Hulda, Eggert, foldar blóma,

ættjarðar minnar stoð og frænda sóma.

Ó, Eggert, hversu er þinn gangur fagur!

Útivist þín er vorðin löng og hörð.

Kær er mér, faðir, komu þinnar dagur.

Hann kyssir, Hulda, þína fósturjörð.

Sólfagra mey! Hann svipast um með tárum.

saltdrifin hetja, stigin upp af bárum.

Þú elskar hann - þess ann ég honum glaður.

Ástin er rík, og þú ert hennar dís.

Hér vil ég sitja, hér er okkar staður,

ó, Hulda, þar til sól úr ægi rís.

Hallaðu lokkahöfði bjarta þínu,

mín Hulda kær, að vinarbrjósti mínu.

Hann svipast um. Nú sefur allt í landi.

Svæft hefur móðir börnin stór og smá,

fífil í haga, hrafn á klettabandi,

hraustan á dúni, veikan fjölum á.

Hann svipast um í svölum næturvindi

um sund og völl að háum fjallatindi.

Hallaðu lokkahöfði bjarta þínu

að hjarta mér, sem nú er glatt og traust.

Hallaðu þér nú hægt að brjósti mínu.

Hann hefur ekki starfað notalaust.

Seint og að vonum svo fær góður njóta

sín og þess alls, er vann hann oss til bóta.

Hann líður yfir ljósan jarðargróða.

Litfögur blóm úr værum næturblund

smálíta upp að gleðja skáldið góða.

Gleymir hann öðru og skoðar þau um stund.

Nú hittir vinur vin á grænu engi:

„Velkominn, Eggert! Dvelstu með oss lengi!“

EGGERT:

Smávinir fagrir, foldarskart,

fífill í haga, rauð og blá

brekkusóley, við mættum margt

muna hvort öðru að segja frá.

Prýðið þér lengi landið það,

sem lifandi guð hefur fundið stað

ástarsælan, því ástin hans

allstaðar fyllir þarfir manns.

Vissi ég áður voruð þér,

vallarstjörnur um breiða grund,

fegurstu leiðarljósin mér.

Lék ég að yður marga stund.

Nú hef ég sjóinn séð um hríð

og sílalætin smá og tíð. -

Munurinn raunar enginn er,

því allt um lífið vitni ber.

Faðir og vinur alls, sem er,

annastu þennan græna reit.

Blessaðu, faðir, blómin hér,

blessaðu þau í hverri sveit.

Vesalings sóley, sérðu mig?

Sofðu nú vært og byrgðu þig.

Hægur er dúr á daggarnótt.

Dreymi þig ljósið, sofðu rótt!

Smávinir fagrir, foldarskart,

finn ég yður öll í haganum enn.

Veitt hefur Fróni mikið og margt

miskunnar faðir. En blindir menn

meta það aldrei eins og ber,

unna því lítt, sem fagurt er,

telja sér lítinn yndisarð

að annast blómgaðan jurtagarð.

---

Hulda! Hví grípa hendur þínar ljósu

um hendur mér, og hví svo viknar þú?

Veit ég þú elur eyrar fagra rósu,

alsett er rauðum blómum Huldubú.

Eggert er þér um ekki neitt að kenna,

annazt hefurðu fjallareitinn þenna.

Sjáðu, enn lengra svífur fram um völlu

svásúðleg mynd úr ungum blómareit,

sterkur og frjáls og fríður enn að öllu

Eggert að skoða gengur byggða sveit.

Hann fer að sjá, hve lífi nú á láði

lýðurinn uni, sá er mest hann þráði.

Brosir við honum bærinn heillagóði

í brekkukorni, hreinn og grænn og smár.

Þar hefur búið frændi hans með fljóði

í flokki ljúfra barna mörg um ár.

Þar hefur sveitasælan guðs í friði

og sóminn aukizt glöðu bæjarliði.

Þar hefur gerzt að fullum áhrínsorðum

allt, sem hinn vitri bóndavinur kvað

um dalalíf í Búnaðarbálki forðum,

um bóndalíf, sem fegurst verður það.

Sólfagra mey! Nú svífur heim að ranni

sæbúinn líkur ungum ferðamanni.

SMALI FER AÐ FÉ OG KVEÐUR:

Það var hann Eggert Ólafsson,

ungur og frár og vizkusnjall,

stóð hann á hauðri studdur von.

Stráunum skýldi vetrarfall.

Meðan að sól í heiði hló,

hjúkraði laukum, eyddi snjó,

kvað hann um fold og fagra mey

fagnaðarljóð, er gleymist ei.

Kvað hann um blóma hindarhjal

og hreiðurbúa lætin kvik,

vorglaða hjörð í vænum dal

og vatnareyðar sporðablik.

Þó kvað hann mest um bóndabæ,

er blessun eflir sí og æ,

af því að hjónin eru þar

öðrum og sér til glaðværðar.

Það var hann Eggert Ólafsson,

allir lofa þann snilldarmann.

Ísland hefur ei eignazt son

öflgari stoð né betri en hann.

Þegar hann sigldi sjóinn á,

söknuður vætti marga brá.

Nú er hann kominn á lífsins láð

og lifir þar sæll fyrir drottins náð.

NIÐURLAG

Sólfagra mey! Nú seilist yfir tinda

úr svölum austurstraumum roði skær.

Nú líður yfir láð úr höllu vinda

léttur og hreinn og þýður morgunblær.

Svo var mér, Hulda, návist þín á nóttu

sem nú er ljósið jörð á votri óttu.

Vertu nú sæl! Þótt sjónum mínum falin

sértu, ég alla daga minnist þín.

Vertu nú sæl! Því dagur fyllir dalinn,

dunandi fossinn kallar þig til sín.

Hann breiðir fram af bergi hvítan skrúða,

bústaður þinn er svölum drifinn úða.

Vertu nú sæl! Því sólin hálsa gyllir

og sjónir mínar hugarmyndin flýr.

Ó, Hulda kær, er fjöll og dali fyllir

fjölbreyttu smíði, hvar sem lífið býr

og dauðinn, sem að svo þig löngum kallar

sá, er þig aldrei leit um stundir allar.