Pontus rímur/10. ríma

Úr Wikiheimild

X RÍMA[breyta]

Ferskeytt

1. Fús er út hinn þrifni þustur,
þagnar leystur bandi;
Fjölnirs skeiða gríða gustur
gengur af hyggju landi.
2. Mundi eg tíunda meyjum óð
mjúkum orðum slyngja,
ef eg hefði allt eins hljóð
og Orpheus að syngja.
3. Pallas veiti lið og lán
lyndi mannsins spekja,
hjarðar guð, sem heitir Pán,
af höfga upp að vekja.
4. Bólginn hans að blási kjaftur
belgja í pípu kalda,
so hann Mídas eyrum aftur
opnum mætti halda.
5. Stentóríus með stríða rödd
sterkt skal ópið herð;
mætti þussa gabbi glödd
galda sveitin verða.
6. Fyrst Appolló hörpu hljóð
hæða og gabba flester,
þá mun skylt að skemmta þjóð
skvaldri því, sem vest er.
7. Cerberus þeim syngi reiður
sína rödd í eyra,
sem gleðin er og glaumur leiður
og gaman mega aldri heyra.
8. Aðra fá ei ósk af mér
eftir mínum vanda
en plagaðir og píndir verr
fyrir Plútons dyrum standa.
9. Jungfrú, ætla eg þetta þér
þenna flokk að vinna,
á meðan í orðum áset mér
af öðrum toga að spinna.
10. Vér inntum heiðinna ævispjöll
aldri glöggt af munni,
hvörsu raskast friðarins föll
og flúði hvör sem kunni.
11. Lesum af þeim lengra meir,
sem lífi halda náðu;
hverfa úr sögunni höldar þeir,
sem Heljar stíginn tráðu.
12. Verð eg segja virðum frá,
er vörgum bráðir afla,
hestar óðu að hnjánum þá
hræjum drifna skafla.
13. Friðsöm dýrin fengu náð,
fuglinn meinlaus hlakkar,
meðan vísirs varma bráð
varga sveitin smakkar.
14. Flokkur hinn heiðni fellur þar,
fargar orðstír góðum;
ekki á lífi eftir var
einn af heiðnum þjóðum.
15. Kóngsson reið með kappa sveit,
kom þar skeiðir lágu,
hyggst að fara í hefndar leit
hinna, er fangna sáu.
16. Heiðnir stukku hauðri af,
hælis leita kunna,
sjálfir steyptu sér á kaf
og sukku niður til grunna.
17. Kappar leystu kristna menn,
kvalda af písl og nauðum,
sára gjörðu að græða senn
og gröft að veita dauðum.
18. Pontus rétt með reiðisvip
róa lét til skeiða,
kanna vill nú Códrus skip
og kemur á drekann breiða.
19. Það var skip með Skrímnirs vess
skorið á ýmsar lundir;
leit hann aldri líkann þess
liðnar ævistundir.
20. Lítt trú eg þessi laufa Týr
liðinu heiðna vægi;
síðan sprang á sjóvar dýr
sonur kóngs hinn frægi.
21. Tókst þar brátt hið mesta morð;
mann þeir öngan spörðu;
Pontus hjó þá brátt fyrir borð
bragna þá, sem vörðu.
22. Pontus einum bragna bauð,
beint var hræðslu sólginn,
sér að vísa allan auð,
sem á var skeiðum fólginn.
23. Trauður gjörir það tiginn bað,
tjáir ei við að fresta,
sýnir honum í sögðum stað
silfur og gullið mesta.
24. Gripi og háfur góðar fann,
gæddar hirzlum vöndum,
slíkan auð ei heyrði hann
hvörgi á Norðurlöndum.
25. Kristna lét hann kappa þann,
kunni latínu ræða;
síðan lét af sárum hann
sjálfur Pontus græða.
26. Códrus hafði um hauður og hlé
hrausta kónga slegið,
árin tólf það ofsafé
úr ýmsum löndum dregið.
27. Þjáð skyldi ekki þvílík nauð
þann í vöku og blundi,
hefði vitað hvör þann auð
hreppa um síðir mundi.
28. Orðtak það hjá ýtum gengur,
ef ágirnd fylgir magni,
örfum hans að illur fengur
aldrei komi að gagni.
29. Skildi tal með skötnum þeim
skorti ei prís né æra;
féð allt lét til hallar heim
herra Pontus færa.
30. Heiður jókst á hjörva fund,
hans er líkinn valla;
nú þarf ekki niflungs kund
nokkur snauðan kalla.
31. Síðan endast styrjöld stór;
stýrðu kristnir lukku;
herinn heim til hallar fór
og heiðinna erfi drukku.
32. Fólkið gjörðist furðufátt;
fagnað ei má dvína;
kóngur þakkar herrum hátt
hjástoð alla sína
33. Þá var tal með tignum flest
af toga slíkum spunnið,
hvörjir verkin hreysti mest
hefðu í slaginu unnið.
34. Frægð af Ponto fyrstum rís,
fremd og alls kyns prýði;
honum lögðu heiður og prís
helzt yfir aðra lýði.
35. Guðfreyr þá var greindur næst
gildum stillirs arfa;
Andri af Lator ekki smæst
afrek þótti starfa.
36. Vernarð greindu virðar þá
væri hinn mesti kappi;
hermir sagan herra sá
hinum nærri stappi.
37. Enginn þeirra afrek má
orðunum sínum glósa;
heiðurinn veittist herrum þá,
sem helzt þeir vildu kjósa.
38. Átta daga öllum þeim
ekki bar til hryggða;
síðan riðu herrar heim,
hvör til sinna byggða.
39. Ferðin tókst þeim fullvel greið;
fylgdi Pontus mengi;
síðan hverfur heim á leið
hann með röskva drengi.
40. Pontus kætti kóngsins þjóð,
köppum virtist furði;
dóttir kóngsins dygg og rjóð
dýran sigurinn spurði.
41. Einkum fékk hún alla spurt
athöfn riddarans sterka,
fremd og prýði, fegurð og kurt
og fjölda snilldar verka.
42. Þetta gjörði göfugri frú
gleði í hjartað magna;
hoskust býst við hringa brú
honum með blíðu fagna.
43. Þegar kurtis kemst á snoð
um komu riddarans stranga,
sendi honum blíðust boð
og bað hann til sín ganga.
44. Pontus verkið þetta þrátt
þá var fús að vinna;
kemur tíðum kóngsson brátt
kléna jungfrú finna.
45. Strax á móti meyjan gekk
mætum hilmirs kundi,
alla gleði og yndi fékk
ung af þeirra fundi.
46. Jungfrú guði þakkar þá
þennan heiður og sóma
allan þann, sem innter frá;
af honum flestir róma.
47. "Hæstan fögnuð hjartans þel
hefur af þessu fengið,
að yður hefur að óskum vel
allt í stríðinu gengið.
48. "Náðuga frá," að kóngsson kvað,
"kyns það margan blekki;
flestir lofa lýðir það,
sem lítt er vert eða ekki.
49. Eg vil þakka yðar náð
með auðmýkt, jungfrú bjarta,
heiður, prís sem dygð og dáð,
dýran mér af hjarta.
50. Allt það bezta innast má
og eg kann fremst að megna;
skrumlaust öllum skýri eg frá;
skeður það yðar vegna.
51. Fremd og prýði, fegurð og skart,
fús vil eg það játa,
yðar sómi og ærlig art
öll mér lízt í máta."
52. "Mitt hefur hjarta manndóms hrærzt,"
mælti fæðir ljóna,
"yður, jungfrú, allra kærst
með æru og dygð að þjóna.
53. Gefi mér þar til gæzku og náð
guð af sinni mildi
yður þjóna af æðstri dáð,
eins og eg kjósa vildi."
54. "Kæri vin," að kurtis frú
klén við Pontus sagði,
"við yður held eg alla trú,
sem okkar á millum lagði.
55. utan hugsi ódygð mér
eflaust nokkra sýna;
við það skulu að vísu þér
vináttu minni týna."
56. "Yðar er ætlan ekki fín,"
enn réð Pontus róma;
"hafið ei þenna hug til mín,
sem hæfir ei okkar sóma."
57. Þessi og önnur þvílík orð
þeirra fóru á milli;
kvaddi síðan skikkju skorð;
og skildu so með snilli.
58. Sjálf þar eftir svinnust beið;
sorgum hrinda brúðir;
hilmirs syni heim á leið
hofmenn fylgja prúðir.
59. Þegar liðið var langt í frá,
letrin oss það skýra,
kóngurinn náði krankleik fá,
kunni ei ríkjum stýra.
60. Hertuga, greifa og göfuga menn
gramur til sín kallar;
þessir flýta síðan senn
sinni ferð til hallar.
61. Ráðgast um við dýra drótt,
dugir ei þanninn standi,
öllum greinir sína sótt,
segir, hvör á er vandi.
62. "Vandhæfi á virðist mér,
sem vora tign má prýða;
veljið einn að vísu þér,
sem viljið fúsir hlýða.
63. Herrar segja hann muni sjá
hæstar þarfir ríki.
"Oss er enginn annar hjá,
sem er hans Pontus líki.
64. Vér skulum þar fyrir velja hann
fyrir vora nauðsyn bráða,
af því kóngsson allvel kann
öllu landi að ráða.
65. Þessu játar þá til sanns
þengill fús af mildi:
"Öngan heldur innan lands
eg annan kjósa vildi."
66. Pontus hermir herrum þá,
að hafi sig misgáð illa:
"Ungur er eg yður í hjá
alla hluti að stilla."
67. Ekki tjáði orðum neitt
undanfæri að skýra;
hvört honum var það ljúft eða leitt,
löndum varð að stýra.
68. Prís og heiður Pontus vann,
prýða siðirnir góðir;
þar með elska og óttast hann
allar landsins þjóðir.
69. Hollur var honum hilmirs lýður
hlýðni og sæmd að gjalda;
og so hvað hann brögnu býður
búinn var hvör að halda.
70. Ósamþykki eyddi hann
og efldi á meðal ríkja;
og hann vissi enginn mann
út af lögunum víkja.
71. Allir forþént fengu laun,
forðast styrjöld alla;
þar fyrir hann í réttri raun
ráðvandan má kalla.
72. Hryggva gleður, en saddi svangt,
sjálfur nakta klæddi,
hjálpar aumum, rétti rangt,
rænta peningum gæddi.
73. Guðsþjónustu gjörði mest
göfugur Pontus rækja;
landsins mun því liðið flest,
hann langt að ráðum sækja.
74. Kvendið allt af kóngsson spyr,
kveikist sárri pínu;
fyrir hann ástar heitan byr
hún hafði í brjósti sínu.
75. Hvör bað guð í hjarta sér
hann sinn verða mætti,
en hann þeirra æ þess verr
angrið miður bætti.
76. Elskuteiknin allar þær
óspart frammi létu;
ást af Ponto engin fær,
oftliga fyrir það grétu.
77. Látum frúnum stríð og styggð
standa í þeirra valdi,
greinum hitt, að hatur og lygð
honum kom fyrst að gjaldi.
78. Heimsins blíða blekkir þá
í beztu virðing standa,
heiðri og löndum falla frá
í fár og stóran vanda.
79. Kunna vænlig vináttuhót
að vísu margan blekkja;
því er vant um veganna mót
vini og frændur þekkja.
80. Hlaðinni skeið er heim á leið
að halda bezt í tíma;
fyrðum sneið að færist greið;
falli tíunda ríma.

Heimild[breyta]

  • Grímur M. Helgason (ritstj.) (1961). Rit Rímnafélagsins X : Pontus rímur. Reykjavík: Rímnafélagið.

Þessi síða hefur ekki verið prófarkalesin.