Ragnars saga loðbrókar/1
Heimir í Hlymdölum spyrr nú þessi tíðendi, at dauðr er Sigurðr ok Brynhildr. En Áslaug, dóttir þeira, en fóstra Heimis, var þá þrévetr. Veit hann nú, at eptir mun leitat at týna meyjunni ok ætt hennar. Er honum svá mikill harmr eptir Brynhildi, fóstru sína, at hann gætti ekki ríkis síns né fjár, sér nú, at hann fær eigi meyjunni þar leynt; lætr nú gera eina hörpu svá mikla, at þar lét hann meyna Áslaugu í koma ok margar gersimar í gulli ok silfri ok gengr á brott síðan víða um lönd ok um síðir hingat á Norðrlönd.
Svá var harpa hans hagliga ger, at hana mátti taka í sundr ok saman at fellingum, ok var hann því vanr um daga, þá er hann fór í hjá vatnföllum ok hvergi í nánd bæjum, at hann tók hörpuna í sundr ok þó meyjunni, ok hann hafði vínlauk einn ok gaf henni at eta. En þat er náttúra þess lauks, at maðr má lengi lifa, þótt hann hafi enga aðra fæðu. Ok þá er mærin grét, sló hann hörpuna, ok þagnaði hún þá, fyrir því at Heimir var vel at íþróttum búinn, þeim er þá váru tíðar. Hann hafði ok mörg klæði dýrlig hjá henni í hörpunni ok mikit gull.
Ok nú ferr hann þangat til, uns hann kemr í Noreg ok kemir til eins býjar lítils, þess er heitir á Spangareiði, ok bjó þar karl sá, er Áki hét. Hann átti konu, ok hét hún Gríma. Þar var eigi fleira manna en þau. Þann dag var karl farinn í skóg, en kerling var heima, ok heilsar hún Heimi ok spyrr, hvat manna hann væri. Hann kveðst vera einn stafkarl ok bað kerlingu húsa. Hún segir, at eigi kæmi þar fleira en svá, at hún kveðst mundu vel við honum taka, ef hann þættist þurfa þar at vera. En er á leið, þá segir hann, at honum þætti þat mest beinabót, at eldr væri kveyktr fyrir honum ok síðan væri honum fylgt til svefnhúss, þar er hann skyldi sofa.
Ok þá er kerling hafði kveykt eldinn, þá setr hann hörpuna upp í set hjá sér, en kerling var óðamálug. Opt varð henni litit til hörpunnar, fyrir því at trefr á einu dýrligu klæði kómu út á hörpunni. Ok er hann bakaðist við eldinn, þá sér hún einn dýrligan gullhring koma fram undan tötrum hans, því at hann var illa klæddr. Ok er hann hafði bakast sem hann kunni sér þörf til, þá hafði hann náttverð. En eptir þat bað hann kerlingu fylgja sér þangat til, sem hann skyldi sofa um nóttina.
Þá segir kerling, at honum mundi betra vera úti en inni, - „því at vit karl minn erum opt málug, er hann kemr heim.“
Hann biðr hana ráða, gengr nú út ok svá hún. Hann tekr hörpuna ok hefir með sér. Kerling gengr út ok ferr þar til, er bygghlaða ein er, ok fylgir honum þar til ok mælti, at hann skyldi þar um búast, ok kveðst þess vænta, at hann mundi þar njóta svefns síns. Ok nú gengr kerling í brott ok annast þat, er hún þurfti, en hann gerir sér svefn.
Karl kemr heim, er aptanninn líðr, en kerling hefir fátt unnit þat, er hún þurfti, en hann var móðr, er hann kom heim, ok illr viðskiptis, er allt var óbúit þat, er hún skyldi annast hafa. Sagði karl, at mikill væri munr sælu, er hann vann hvern dag meira en hann mátti, en hún vildi til einkis taka þess, er gagn var at.
„Ver eigi reiðr, karl minn,“ sagði hún, „fyrir því at þat kann at vera, at þú mættir nú skamma stund vinna til þess, at vit værim sæl alla ævi.“
„Hvat er þat?,“ segir karl.
Kerling svarar: „Hér er kominn til herbergis okkars einn maðr, ok ætla ek, at hann hafi allmikit fé með at fara, ok er hniginn á efra aldr ok mun verit hafa inn mesti kappi ok er nú þó móðr mjök, ok eigi þykkjumst ek hans maka sét hafa, ok þó ætla ek hann mæddan ok syfjaðan.“
Þá segir karl: „Þat sýnist mér óráðligt at svíkja þá ina fá, sem hér koma.“
Hún svarar: „Því muntu lengi lítill fyrir þér, at þér vex allt í augu, ok ger nú annathvárt, at þú drep hann, eða ek tek hann mér til manns, ok munu vit reka þik í brott. Ok segja kann ek þér þá ræðu, er hann mælti við mik í gærkveld, en lítils mun þér þykkja um vert. Hann mælti kvensamliga við mik, ok þat mun mitt ráð vera at taka hann mér til manns, en reka þik í brott eða drepa, ef þú vill eigi eptir því gera, sem ek vil.“
Ok er þat sagt, at karl hafði kvánríki, ok telr hún um þangat til, er hann lætr at eggjan hennar, tekr öxi sína ok snarbrýnir mjök. Ok er hann er búinn, fylgir kerling honum þar til, er Heimir sefr, ok var þar hrytr mikill.
Þá mælti kerling til karls, at hann skyldi láta verða tilræði sem best, - „ok skunda brott með hlaupi, því at ekki máttu standast lát hans ok óp, ef hann fær þik höndum tekit.“
Hún tekr hörpuna ok hleypr á brott með. Nú gengr karl þar til, er Heimir sefr. Hann höggr til hans, ok verðr þat mikit sár, ok verðr honum laus öxin. Hann hleypr þegar í brott sem hann mátti hraðast. Nú vaknar hann við áverkann, ok vannst honum at fullu. Ok þat er sagt, at svá mikill gnýr varð í hans fjörbrotum, at undan gengu súlur í húsinu ok ofan fell húsit allt ok varð landskjálfti mikill, ok lýkr þar hans ævi.
Nú kom karl þar, sem kerling var, segir nú, at hann hefir drepit hann, - „ok þó var þat of hríð, er ek vissa eigi, hvé fara mundi, ok þessi maðr var furðu mikill fyrir sér, en þó væntir mik, at hann sé nú í helju.“
Kerling mælti, at hann skyldi hafa þökk fyrir verkit, - ok væntir mik, at nú hafim vit ærit fé, ok skulum vit reyna, hvart ek hefi satt sagt.“
Nú kveykja þau eld, en kerling tekr hörpuna ok vildi upp koma ok mátti eigi annars kostar en hún varð at brjóta, því at hún hafði eigi hagleik til. Ok nú fær hún upp komit hörpunni, ok þar sér hún eitt meybarn, at hún þóttist ekki slíkt sét hafa, ok þó var mikit fé í hörpunni.
Nú mælti karl: „Þat mun nú verða sem opt, at illa mun gefast at svíkja þann, er honum trúir. Sýnist mér sem komin muni ómegð á hendr okkr.“
Kerling svarar: „Eigi er þetta eptir því, sem ek ætla, en þó skal nú ekki um sakast.“
Ok nú spyrr hún, hverrar ættar hún væri. En þessi in unga mær svarar engu, svá sem hún hefði eigi mál numit.
„Nú ferr sem mik varði, at okkart ráð mundi illa fara,“ segir karl. „Vit höfum unnit glæp mikinn. Hvat skulum vit sjá fyrir barni þessu?“
„Auðvitat er þat,“ sagði Gríma. „Hún skal eptir móður minni heita Kráka.“
Nú mælti karl: „Hvat skulum vit sjá fyrir barni þessu?“
Kerling svarar: „Ek sé gott ráð til: Vit skulum segja hana okkra dóttur ok upp fæða.“
„Því mun engi trúa,“ sagði karl. „Miklu er barn þetta geðsligra en vit. Erum allóvæn bæði, ok munu engi líkendi á þykkja, at vit munum eiga því líkt barn, svá endemlig sem vit erum bæði.“
Nú mælti kerling: „Eigi veistu, nema ek hafa í nokkur brögð, at þetta megi eigi óvænt þykkja. Ek mun láta gera henni koll ok ríða í tjöru ok öðru, er vænst er, at síst komi hár upp. Hún skal eiga hött síðan. Eigi skal hún ok vel klædd vera. Mun þá saman draga vár yfirlit. Má vera, at menn trúi því, at ek hafa mjök væn verit, þá er ek var ung. Hún skal ok vinna þat, er verst er.“
En þat hugðu þau karl ok kerling, at hún mætti ekki mæla, er hún svarar þeim aldri. Nú er þat gert, sem kerling hefir fyrir hugat. Nú vex hún þar upp í miklu fátæki.