Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri/Galdrasögur/Málmeyjarkonan
Málmeyjarkonan
Svo er frá sagt að þau ummæli hafi legið á Málmey í Skagafirði að þar mætti enginn maður vera lengur en tuttugu ár. Einu sinni á dögum Hálfdáns prests bjó þar bóndi sá er Jón hét; var hann maður Vel að sér gjör og í góðum efnum; hann var og kvæntur er þessi saga gjörðist. Jón hafði reist bú í Málmey og búið þar allan sinn búskap enda vóru nú og liðin þau tuttugu ár er honum var óhætt þar að vera og hafði enginn orðið til að áræða að vera þar lengur; en með því að Jón bóndi var einarður maður og lagði lítinn átrúnað á hindurvitni – og þess annars að Málmey var föðurleifð hans og honum hafði liðið þar vel – þá vill hann hvergi fara; og líður svo hið tuttugasta og fyrsta ár fram til jóla að ekkert bar til tíðinda. En á aðfarakvöld jóla hverfur konan í Málmey svo að enginn maður vissi hvað af henni var orðið; er hennar þó víða leitað.
Jóni bónda þykir þetta hið mesta mein og vill fá vissu um hvernig á hvarfi konunnar stendur; býr hann því ferð sína á fund Hálfdáns prests í Felli; og er hann kemur þar boðar hann prest á fund við sig og segir honum sín vandkvæði. Prestur segir að hann muni að vísu geta vitað hvað af konunni hafi orðið og hvar hún sé niður komin, en að það sé með öllu árangurslaust fyrir hann því hann muni héðan af engvar nytjar hafa af konunni. Bóndi spyr hvert hann muni geta svo til stillt að hann fái að sjá konuna; „mun mér verða mikið hughægra ef ég fengi að sjá hana og vita hvar hún er niður komin,“ segir hann. Prestur segir sér þyki mikið fyrir að veita honum þessa bæn, en hann verði þó að gjöra það fyrir þrábeiðni hans og skuli hann koma að ákveðnum degi þegar allir eru háttaðir. Fer nú bóndi heim aftur og þykir hafa vænkazt sitt ráð; kemur hann aftur í Fell að ákveðnum tíma og er prestur á fótum og ferðbúinn. Sér bóndi að grár hestur stendur norðan undir kirkjugarði með beizli og reiðtygjum. Prestur gengur að hestinum og stígur á bak og segir bónda að setjast upp fyrir aftan sig; „en við því vara ég þig,“ segir prestur, „að þú talir ekki eitt orð hvað sem fyrir þig ber eður á gengur; því bregðirðu út af þessu, gildir það líf þitt“.
Prestur heldur nú af stað með bónda á baki sínu og undrar bónda það mest hvað hesturinn fer hart yfir. Fara þeir hina skemmstu leið fyrir utan Dalatá og Siglunes og stefna á Ólafsfjarðarmúla; þykir bónda nú nóg um; og einhverju sinni er það að hesturinn eins og kipptist við og tekur dýfu mikla, en bóndi verður hræddur og rekur upp hljóð. Prestur kallar upp og segir: „Þar skriplaði á skötu og haltu kjafti.“ Er það að máltæki haft síðan þegar hestar hrasa eður verður fótaskortur: „Þar skriplaði á skötu.“ Segir ekki af ferðinni framar fyrri en þeir koma á land norðan undir Ólafsfjarðarmúla; eru þar hamrar geysimiklir og brattir. Prestur stígur af baki og svo bóndi; gengur prestur að bjarginu og dregur upp hjá sér sprota einn lítinn; honum lýstur hann á bergið og er lítil stund leið opnast bergið og koma þar út tvær konur bláklæddar og leiða konu Jóns bónda í milli sín; er hún orðin næsta torkennileg og ólík því sem hún var áður, þrútin og blá að yfirlit og hin tröllslegasta; krossmark var í enni konunnar með réttum holdslit; sagði svo Hálfdán prestur aftur seinna er hann var að spurður að það væri skírnarkrossinn og að það eitt merki hefði hún haft hinnar fyrri tilveru sinnar.
Þegar konan er komin út úr berginu talar hún til bónda síns og segir: „Þar ertú kominn Jón og hvað viltu mér?“ Bónda varð orðfall og spyr prestur hann hvert hann vilji fá konu sína með sér eður hvert hann vilji nokkuð við hana tala, en bóndi neitar því. Vísar þá prestur konunum aftur inn í bjargið og lýkur aftur eftir þeim og bjó svo um dyrnar að engum skyldi framar mein verða að konum þessum. En svo hefur Hálfdán prestur frá sagt síðan að ekki hafi hann troðið upp í rifur allar því hann hafi aldrei ætlað sér að gjöra við því sem inn fyki, heldur hinu sem út færi. Er þar síðan kölluð Hálfdánarhurð norðan í Ólafsfjarðarmúla þar sem Hálfdán prestur lauk upp bjarginu. Segja svo sannorðir menn að hún sé rauð að lit og ólík því sem hitt bergið er og að með henni séu allmiklar gættir, einkum að neðanverðu, sem Hálfdán prestur hefur ekki við gjört.
Héldu þeir svo aftur hina sömu leið bóndi og prestur og komu að Felli fyrir fótaferðartíma; stíga þeir af baki í hinum sama stað og þeir fóru á bak norðan undir kirkjugarði og tekur prestur reiðtygi af Grána; en er hann tekur af honum beizlið slær hann því í lend hans; Gráni kann því illa og slær til prests með afturfæti; en prestur víkur sér undan og kemur höggið í kirkjugarðinn og kemur í hann skarð eður skot eftir hóf hestsins; er svo sagt að aldrei tolli í þessu skarði síðan hverra bragða sem í hefur verið leitað með að hlaða upp í; er svo sagt að engum hafi orðið meint í Málmey síðan enda hefur enginn árætt að vera þar lengur en tuttugu ár síðan.