Brennu-Njáls saga/3
Haraldur gráfeldur réð fyrir Noregi. Hann var sonur Eiríks blóðöxar Haraldssonar hins hárfagra. Gunnhildur hét móðir hans og var dóttir Össurar tota. Þau höfðu aðsetur austur í Konungahellu.
Nú spurðist skipkoman austur þangað til Víkurinnar. Og þegar er þetta fréttir Gunnhildur spurði hún eftir hvað íslenskra manna væri á skipi. Henni var sagt að Hrútur hét maður og var bróðursonur Össurar.
Gunnhildur mælti: „Eg veit gjörla. Hann mun heimta erfð sína en sá maður hefir að varðveita er Sóti heitir.“
Síðan kallar hún á einn herbergissvein sinn er Ögmundur hét: „Eg vil senda þig norður í Víkina á fund Össurar og Hrúts og seg að eg býð þeim báðum til mín í vetur og eg vil vera vinur þeirra. Og ef Hrútur fer mínum ráðum fram þá skal eg sjá um fémál hans og um það annað er hann tekur að henda. Eg skal og koma honum fram við konunginn.“
Síðan fór Ögmundur og kom á fund þeirra. En þegar er þeir vissu að hann var sveinn Gunnhildar tóku þeir við honum sem best. Hann sagði þeim erindi sín af hljóði.
Síðan töluðu þeir ráðagerðir sínar frændur leynilega og ræddi Össur við Hrút: „Svo líst mér frændi sem nú munum við hafa gert ráð okkað því að eg kann skapi Gunnhildar. Jafnskjótt sem við viljum eigi fara til hennar mun hún reka okkur úr landi en taka fé okkað allt með ráni. En ef við förum til hennar þá mun hún gera okkur sæmd slíka sem hún hefir heitið.“
Ögmundur fór heim. Og er hann fann Gunnhildi sagði hann henni erindislok sín og það að þeir mundu koma.
Gunnhildur mælti: „Slíks var von því að Hrútur er vitur maður og vel að sér. En nú haf þú njósn af nær er þeir koma til bæjarins og seg mér.“
Þeir Hrútur fóru austur til Konungahellu. En er þeir komu þar gengu í mót þeim frændur og vinir og fögnuðu þeim vel. Þeir spurðu hvort konungur var í bænum. Þeim var sagt að hann var þar. Síðan mættu þeir Ögmundi.
Hann sagði þeim kveðju Gunnhildar og það með að hún mundi eigi bjóða þeim fyrr en þeir hefðu fundið konung fyrir orðs sakir: „að svo þyki sem eg grípi gulli á við þá. En eg mun þó til leggja slíkt er mér sýnist og veri Hrútur djarfmæltur við konung og biðji hann hirðvistar. Eru hér og klæði er drottningin sendir þér og skalt þú í þeim ganga fyrir konunginn.“
Síðan fór Ögmundur aftur.
Annan dag eftir mælti Hrútur við Össur: „Göngum við nú fyrir konung.“
„Það má vel,“ sagði Össur.
Þeir gengu tólf saman og voru þeir allir frændur þeirra og vinir. Þeir komu í höllina er konungur sat yfir drykkju. Gekk Hrútur fyrstur og kvaddi konunginn. Konungur hugði vandlega að manninum er vel var búinn og spurði hann að nafni. Hann nefnir sig.
„Ert þú íslenskur maður?“ sagði konungur.
Hann sagði að svo var.
„Hvað hvatti þig hingað á vorn fund?“
„Að sjá tign yðra herra og það annað að eg á erfðamál mikið hér í landi og mun eg yðvar verða við að njóta að eg fái rétt af.“
Konungur mælti: „Hverjum manni hefi eg heitið lögum hér í landi eða hver eru fleiri erindi þín á vorn fund?“
„Herra,“ sagði Hrútur, „eg vil biðja yður hirðvistar og gerast yðvar maður.“
Konungur þagnar við.
Gunnhildur mælti: „Svo líst mér sem sjá maður bjóði yður hina mestu sæmd því að mér líst svo ef slíkir væru margir innan hirðar sem þá væri vel skipað.“
„Er hann vitur maður?“ sagði konungur.
„Bæði er hann vitur og framgjarn,“ segir hún.
„Svo þykir mér sem móðir mín vilji að þú fáir nafnbót slíka sem þú mælir til. En fyrir tignar sakir vorrar og landssiðar þá kom þú til vor á hálfs mánaðar fresti. Skalt þú þá gerast hirðmaður minn en móðir mín haldi þér kost þar til og kom síðan á minn fund.“
Gunnhildur mælti við Ögmund: „Fylg þeim til húsa minna og ger þeim þar góða veislu.“
Ögmundur gekk út og þeir með honum og fylgdi hann þeim í eina steinhöll. Þar var tjaldað hinum fegursta borða. Þar var og hásæti Gunnhildar.
Þá mælti Ögmundur: „Nú mun það sannast er eg sagði þér frá Gunnhildi. Hér er hásæti hennar og skalt þú í setjast og halda mátt þú þessu sæti þó að hún komi sjálf til.“
Síðan veitti hann þeim veislu. Þeir höfðu skamma hríð setið áður þar kom Gunnhildur. Hrútur vildi upp spretta og fagna henni.
„Sit þú,“ segir hún, „og skalt þú jafnan þessu sæti halda þá er þú ert í boði mínu.“
Síðan settist hún hjá Hrúti og drukku þau. Og um kveldið mælti hún: „Þú skalt sofa í lofti hjá mér í nótt og við tvö saman.“
„Þér skuluð ráða,“ sagði hann.
Síðan gengu þau til svefns og læsti hún þegar loftinu innan og sváfu þau þar um nóttina. Um morguninn eftir fóru þau til drykkju. Og allan þann hálfan mánuð lágu þau í loftinu tvö ein.
Þá mælti Gunnhildur við þá menn er þar voru: „Þér skuluð engu fyrir týna nema lífinu ef þér segið nokkurum frá um hagi vora.“
Hrútur gaf henni hundrað álna hafnarvoðar og tólf vararfeldi. Gunnhildur þakkaði honum gjöfina. Hrútur gekk í braut og minntist við hana áður og þakkaði henni. Hún bað hann vel fara.
Um daginn eftir gekk Hrútur fyrir konung við þrjá tigu manna og kvaddi konung.
Konungur mælti: „Nú munt þú vilja að eg efni við þig Hrútur það sem eg hét þér.“
Gerði konungur þá Hrút hirðmann sinn.
Hrútur mælti þá: „Hvar vísið þér mér til sætis?“
„Móðir mín skal því ráða,“ sagði konungur.
Síðan fékk hún honum hinn sæmilegasta sess og var hann með konungi um veturinn vel metinn.