Guðmundar saga Arasonar/15
En er virðuligr herra Þorlákr byskup secundus hafði líkamliga í jörðu legit um fjögur ár, væntu ástvinir hans enn meiri gleði. Þar af má einkanliga tilnefna herra Pál byskup, frænda hans, ok síra Ormr, er var hans kapellanus, en sat í þenna tíma með herra Brandi byskupi at Hólum. Greindum árgang fundust þeir Guðmundr góði ok síra Ormr, talandi með sér þat, er Þorláki byskupi til heyrði. Sagðist síra Ormr þess vænta, at hans elskuligr faðir væri góðr maðr fyrir guði, en síra Guðmundr vann þar meira at með fortaks orðum, at Þorlákr byskup væri inn helgasti maðr ok eigi mundi langt, áðr en þat yrði ljóst öllu landsfólki.
Svo fylldist þessi spásaga, at með birtingum ok fögrum jartegnum fyrirföröndum varð blessaðr Þorlákr á næsta ári eftir translatus. Var byskup Hólensis, síra Guðmundr ok síra Ormr þá í Skálaholti eftir bæn herra Páls í þeirri embættisgerð, er eigi var fyrr framin í því landi.
Skipar byskup Skálholtensis síra Guðmundi hæsta rödd yfir alla kennimenn, næst byskupinum, hvat lesa skal eða syngja í hverri stöðu eða framgöngu. Fekk hann þar af mikla virðing, því at svo sýndist í hverri grein viðkvæmiligast, sem hann skipaði. Hér með lét herra Páll byskup hann blessa fullt ker með vatn, at þat gefist út í sýsluna mönnum ok smala til heilsubótar.
Á sama tíma var þar á garðinum byskupsins svo krankr maðr, at hann lá lengstum sem í kör. Hans vanheilsa var svo fallin, at í millum hæls ok háls var hann steyptr einni hrufu, ok þar undan féll daunmikit vatn. Var meinit æ því óhægra ok líkaminn stirðari sem hryfit var harðara með órferðinni.
Ræðismanni á garðinum þykkir mikit at um sjúkdóm þessa manns, því at hann var hægr, en hafði nú verit með öllu ófærr um tíma. Finnr ræðismaðr þann veg, er dugði, at hann segir til síra Guðmundi, biðr þar með mjúkliga, at hann muni eitthvert ráð til leggja.
Síra Guðmundr svarar svo: „Vors herra miskunn má hans sjúkdóm lækna, en ef ek skal til leggja, þá fá mér einn bikar með oleum.“
Verðr ræðismaðr þá glaðr, gengr til Páls byskups ok kynnir honum, hvat komit er.
Sem oleum er til látit, hefir síra Guðmundr þat upphaf, sem honum var kærast, kallar á nafn Krists ok blessar oleum ok smyrr síðan þá ina aumu limu, er allir vóru lamdir einni líkþrá, leggr til síðan nokkurar bænir lágliga af sinni hálfu ok talar svo: „Þess vænti ek í valdi drottins, at þér létti.“
Ríðr hann síðan fljótt með Brandi byskupi norðr um land, en af líkþrámanni er þat at segja, at hann var hreinn ok alheill í öllum limum ok liðum innan sjau nátta. Sýndi hann sik síra Guðmundi alvarliga hreinan, sem þeir fundust á næsta ári.
Svo lutu sæmdir at þessum guðs manni, at litlu síðar stóð hann í þeirri þjónustugerð með sömu raust ok forráði, er ger var í Hólakirkju til dýrðar sælum föður Jóhanni Hólensi, þá er hann var með jartegnum ór jörðu lyftr ok gleði allrar landsbyggðar, því at drottinn guð sneri fyrir hans meðalgöngu réttdæmi sitt ok refsing í mildan mjúkdóm hunangligrar miskunnar. En þó at veizlur guðs eða mannvirðing, sem nú var greind, hallaðist at síra Guðmundi, ofraðist eigi hans hjarta þar af, heldr var hann æ því kostgæfri til þjónustu við guð, sem gjafarnar vóru meiri.
Má héðan af vel til hans segjast þat, er ritningin setr réttvísum mönnum, at fyrr en hann kallaði guð, svaraði vorr drottinn: „Ek er hér,“ – því at sú blessan ok birti, sem framdist af hans bænum, gengr framar flestum dæmum.