Guðmundar saga Arasonar/63
Annan tíma berr svo til, sem herra Guðmundr ferr landveg austan um Kjöl ok markbyggðir it efra til Þrándheims, at hann tekr gisting á þeim bæ, er á Vangi heitir, dvelst þar eina nátt ok ríðr þaðan næsta morgin yfir stóra mörk, er kallast Vangskógr. Þar tekr þá æðistormr, svo at hestar fá varla stýrt sér. Ruglast þá ferð byskupsins, því at hverr leitar fyrir sér, þar til er borðprestr herra Guðmundar leiðir hugsan, hversu flatliga þeir fara, ef engi sæmir við formanninn. Því snýr hann aftr í veg, þótt hart blési í mót, ok sér um síðir, at herra Guðmundr sitr á hesti sínum ok stendr á móti austrætt. En er þeir finnast, sér prestrinn, at hann hefir sútfengna ásjón.
Því talar hann svo: „Ek bið fyrirláts gleymsku minnar, bið ek þar með, at þér segið mér, hver ógleði angrar yðr nú.“
Byskupinn svarar: „Kalla má, at harmr þessi sé mér nokkut fjarlægr, en þó er eigi glatt at sjá, at veraldarmenn óskriftaðir steytist niðr í sjó.“
Prestr spyrr: „Hvat er um þat, minn herra?“
Byskup svarar: „Óláfr bóndi af Berudal, er þú munt heyrt hafa nefndan, tíu tigir manna ok tveir týndust á þessari stund í sjó, ok með því at drottinn minn virðist mér þenna hlut sýna, bað ek miskunnar fyrir þeirra sálum, er svo skjótliga kölluðust af heiminum, ok svo bið ek, at þér gerið allir samt. Munuð þér frétta þessi tíðindi enn greiniligar, sem vér komum í kaupstaðinn.“
Eftir svo talat ríða þeir sinn veg. En er þeir koma til bæjarins, prófa þeir alla hluti svo orðna, at Óláfr bóndi tapaðist á sömu stundu með svo margt fólk sem fyrr var sagt.
Í Nóregi út af Sogni ganga tveir dalir mjök stórir ok fjölbyggðir, Sóknadalr ok Læradalr, en upp af þeim stendr byggð við fjallgarðinn, er landsmenn kalla á Tálgi. Í þessari byggð vóru þenna tíma reimleikar svo miklir, at byggðarmenn þóttust náliga upp eyddir. Heitit var fyrir áfelli þessu, ok varð þeim fjöndum eigi á flótta komit, heldr var þeirra yfirgangr því meiri ok mönnum óbærri.
En sakir þess at frægð herra Guðmundar flaug nú í hvern dal, sækja þeirra byggðar menn á hans fund, sem hann ferr yfir land þar í nánd, ok tala svo: „Þú blessaðr byskup,“ segja þeir, „legg oss gott ráð, því at vér eigum at þreyta við fjandr sjálfa, er eyða undan oss lönd vor ok óðöl. Má þar réttliga segja, at vér megum hvorki óhræddir fara síð né snemma.“
Herra byskup svarar: „Synir, verið hugsterkir. Guð mun græða. En sakir þess at ek er nú farfúss, má ek eigi ríða yfir jarðir yðrar. Því mun ek vígja yðr brunn, ef þér vilið, en vatn ór þeim brunni skuluð þér sjálfir dreifa yfir landeign yðra, ok mun batna, ef trú bilar eigi.“
Þeir taka þetta ráð með þökkum. Vígir hann brunn ok ferr brott síðan, en héraðsmenn gera eftir hans tillögu, bera vatn um hús ok herbergi, eng ok akra ok hvervetna um sínar byggðir til inna yztu endimarka.
Fór eftir guðs vinar orðum, því at allr sá fjandaflokkr flýði brott, svo at héraðit var alhreint alla götu síðan. Veittu þeir ok þeirra eftirkomendr fyrir þenna atburð mikla vegsemd inum góða Guðmundi byskupi ok hans vígsluvatni allt til þessa dags.