Guðmundar saga Arasonar/64
Eftir Þóri erkibyskup framliðinn af veröld vígðist Sigurðr, áttandi Nidrosiensis erkibyskup. Sér nú Guðmundr byskup með ráði herra erkibyskups, at sá einn mun til at vitja Hólakirkju, þótt eigi sýnist vænligt um frið eða hlýðni. Því tekr Guðmundr byskup orlof, sem hann hefir setit fjóra vetr í Nóregi, siglir fyrst til Björgynjar snemma um vorit ok bíðr þar skipagangs. Hefir svo guðs mildi gengit um byskupsins kost, at hann býst ríkari á brott en hann kom.
Sem Íslandsför eru búin og skiparar leysa eftir á næsta dag, ef til fellr, gengr byskup til Máríukirkju ok felr guðs móður á hendi allan sinn veg bæði fyrr ok síðar. En á næstu nátt eftir birtist honum blóm heilagra manna, blessuð jungfrú sankta Máría, með mikilli blíðu ok hunangligri orðræðu, sem eigi er manns at greina. Sagði hún honum marga hluti fyrir, bæði óorðna ok umliðna mjök í fjarska. Ok þá er herra Guðmundr byskup sagði vitran þessa æðstum sínum trúnaðarmönnum, lagði hann þat til, at drottning himins ok jarðar gaf honum sína blessan at skilnaði. Eigi viljum vér vísdóm á bera, með því at eigi finnst skrifat, hvort signuð guðsmóðir hefir í þeirri vitran sagt honum þat, er hún hafði litlu áðr birt, af upprisu síns líkama, en þat er vísvitat, at herra Guðmundr bauð þar um einum klerk, kærasta sínum vin, ef sú nýjung kæmi skrifuð til Nóregs, skylda honum senda til Íslands þat sama skrift, sem skilríkast mætti hann fá. Er þat eflaust, at þetta gerðist í síðustu utanferð hans, ok þat bréf kom til Íslands, sem síðar mun greinast. Gefum vér þat mál upp á guðs vald, hvort herra Guðmundr heyrði þat í fyrstu af munni vorrar frú eða dauðligs manns.
Sigldi herra Guðmundr á sama sumri til Íslands ok tekr land þar, er Borðeyrr heitir í Hrútafirði, er fyrr var nefndr.
Mjök fljótt, þegar hann stígr fæti á landit, gengr at honum ein kona ok biðr ölmusu.
Herra byskup kennir konu þessa, at hennar bóndi var einn af fylgdarmönnum Sturlunga í Grímseyjarferð. Því svarar hann svo: „Þykkir þér bóndi þinn makligr, þótt nú sé hann undir lok liðinn, at ek gefi fé börnum hans, því at nær stóð hann Sturlu en mér í Grímseyjarför?“
Konan svarar: „Hvat mun ek mín njóta né hans, heldr þess huggæðis, er þú veitir öllum mönnum, er þik sækja í sínum þröngslum?“
Herra byskup svarar: „Far suðr yfir heiði á þann bæ, ef þú vilt þiggja hálfa kvígu, er vorri frú ok mér var gefin í vetr, þar með legg ek þér tíu aura varnings, ef þú leysir kvíguna til þín.“
Konan svarar: „Hverr sagði þér, minn herra, at þér væri kvíga gefin, með því at þú fannt engan mann til frásagnar á landi? Þykkir mér mæða mikil at fara suðr um heiði, ef erindit eyðist.“
Byskupinn svarar: „Sé ek nú, at þú rennir grunum á mína sögn ok lokkar mik svo til gjafa. En far nú, ef þér líkar, ok haf frjálsa þá tíu aura, er ek gaf þér. En ef þik brestr nokkut í sögn minni, skaltu eiga hjá mér jafngóða kvígu sem ek saða þessa vera.“
Konan verðr grátfengin ok biðr þann umbuna byskupi, sem einn gefr öllum góða hluti. Ferr hún veg sinn ok finnr utan fals, at herra Guðmundr var mjök trúlyndr bæði með orði ok verki. Naut hún ok hans gjafar bæði vel ok lengi. Má þat líkligt þykkja, at þenna casum hafi vor frú sagt vin sínum meðal annarra hluta.