Guðmundar saga Arasonar/79
Arnbjörg hét ein órík kona. Hún var í Skálholtsbyskupdæmi í því byggðarlagi, sem Fljótshverfi heitir. Hún var kviðug at barni, svo at þess fæðingartími var kominn vikum eða nærri því. Fæddi hún eigi þat barn á því hausti, ok á vetri stóð hennar hagr með slíkum hætti fram um jól ok svo til langaföstu. Með iðuligu ákalli kvaddi hún sér til hjálpar móður allrar miskunnar, jungfrú Máriam, ok hennar virðuliga vin, inn góða Guðmund byskup, hafandi náttliga vatn ór þeim brunni, sem hann hafði blessat, hjá sinni sæng. Sem þessi tími kom, féllu henni mikil óhægindi af digrleika ok margkyns meinlætum, at hún fekk sik ekki upp rétt eða gengit annan hátt en hún dró sik fram með tveim stöfum. Hét hún þá mörgum smáhlutum til jungfrú Márie ok ins góða Guðmundar byskups. Þoldi hún þá pínu jafnan framan til Máríumessu í föstunni, en hana bar þá upp á skírdag. Ok svo sem sól var í landsuðri á þann dag, sagði bóndinn, at hann vildi sækja nóntíðir, en hún bað með gráti, at hann flytti hana í bænarhús, sem þar var á garðinum. Gerði hann ok svo ok kastaði undir hana einni dýnu frammi fyrir altari. Mátti hún þá engan veg liggja nema á hrygginn ok hvoriga hlið víkja sér. Grét hún þá sárliga sína kvöl ok baðst fyrir til guðs, bergjandi vatni ins góða Guðmundar, ok síðan rann á hana svo sem höfgi. Gömul kona ok góðfús ok sjónlauss var hjá henni ok ekki fleira manna. Þenna tíma vóru snjóvar svo miklir á jörð, at menn kómust varl bæja millum. Sem Arnbjörg þóttist sofnuð vera, fyllti allt húsit með ljósi. Þá kenndi in gamla kona þvílíkt, sem bjartr eldr væri borinn fyrir hennar augnastaði, ok því hélt hún þar fyrir báðum höndum, en Arnbjörg sá eina jungfrú standa hjá sér ok karlmann með kennimanns klæðum.
Jungfrúin talaði til hans: „Sit at herðum henni, Guðmundr byskup, meðan ek geri mitt starf.“
Síðan lagði þetta blessaða blómstr sínar signuðu hendr á hennar sjúkdómsfullan kvið ok strauk svo fast, at þar af þóttist hún þola mikinn sárleika, ok með þeim sama fæddi hún barn.
Drottning himins ok jarðar talaði svo: „Þú hefir fæddan pilt, ok hefi ek hann á brott með mér, en ef nokkurr grunar, at þér sé þessi miskunn veitt, þá seg þat fyrir sem óorðit er, at sakir minnar tilkvómu skal þenna snjó svo skjótt af taka, með linum vindi ok sólarhita, at allr fénaðr skal hafa jörð ínóg á páskadag,“ – ok svo varð. „Þrjá hluti vil ek, at þú gerir: vatnfastir fyrir mína þessu hátíð ævinliga ok lesir dagliga engilliga kveðju sjau sinnum, meðan þú lifir: Ave Maria. Óheimilan mann fyrirbýð ek þér at taka héðan af, en eigi at eigingiftast.“
Arnbjörg svaraði þá svo hátt, at heyrði in gamla kona: „Fegin skal ek svo gera, Máría mín sæl.“
Síðan vaknaði hún, með mjóvum vexti, mjök svo alheil. Ok þá er menn kómu til hennar ok höfðu hendr at henni, hittu þeir klæði hennar með blóð ok barnsfylgju eftir líkindum. Lofuðu allir guð, þeir sem sáu ok heyrðu, ok guðs móður Máriam ok inn góða Guðmund byskup.
Ok hér um kvað herra Arngrímr vísu:
- Heilagt blóm kom hringa Naumu
- hátíð sína þröngda pínu
- hitta. Sú var himna drottins
- höll tígnari meyjum öllum.
- Henni fylgdi hreinn meðr sönnu
- hennar vinr, sem ritning kennir
- þetta lof, því at þeir hafa váttat
- þat, Guðmundar löngu fundit.
Ok enn kvað hann hér af:
- Sínar lagði hendr in hreina
- himins drottning á megni þrotna
- Þrúði, náði hún þegar at fæða,
- þráða, pilt at Jesú ráði.
- Braut höfðu þau börr ok sæta
- barn með sér, en hún vaknar gjarna,
- harðla skjótt, fyrir heilsu veitta
- hvítr sprakki réð báðum þakka.