Guðmundar saga Arasonar/80
Þórný hét kona, sú er með barni kviku þóttist vera. Var von, at þat fæddist móti sumri, en at jólum fyrir um vetrinn tók hún blóðföll ok hafði þau í hverjum þrim vikum framan til Þorláksmessu annan vetrinn, ok þá hét hún á inn sæla Þorlák, ok þótti henni þyngja við sitt heit. Á kyndilmessu hét hún á vora frú, ok fór sömu leið. Frjádaginn fyrsta í langaföstu bar hún mál á, ok þurfti þá um sik þrjár álnar ok þvera hönd. Stendr með því framan til Guðmundardags. Ok næsta dag fyrir leggst hún í sæng sína með fárligri sótt ok svíðanda harmi sinnar vesaldar. Byrjar hún þá sitt ákall til guðs ok einkanligum bænastað til ins góða Guðmundar ok heitr at ganga til Hóla þrjá vetr ina næstu ok gefa eyri vax ok láta syngja þrjár sálumessur fyrir sál föður hans ok móður, ok síðan sofnar hún.
Henni sýndist þá maðr standa fyrir sænginni í myrkblárri kápu ok horfði á hana um stund ok talaði síðan: „Dylst ekki við, at ek er Guðmundr byskup, ok efn heit þín sem bezt ok leyn eigi, hvat miskunn þú fær.“
Síðan tók hann sinni hægri hendi á brjóst henni, en vinstri undir herðar ok strauk allan hennar líkama niðr til knjá. Varð henni við hans átök gott ok þó mjök sárt ok því líkast sem kona fæðir barn með skemmstum sjúknaði. Ok eftir þat lá hún svo sem örviti af meginleysi ok vissi eigi, hversu maðrinn hvarf eða braut fór. Um morguninn, sem hún vaknaði, var hún alheil ok svo mjó, at hún þurfti eigi meira um sik en alin ok spönn. Þat fylgdi ok hér með, at hún hafði kveisusull undir hendinni. Var hann þá gróinn með öllu ok hennar limir allir svo liðugir ok mjúkir sem hún hefði aldri þess kyndis mein haft, utan fætr niðr frá knjám, þeir vóru mjök stirðir, því at á þá hafði hans blessaða handtak eigi komit. Þat fylgdi ok hér með, at þá er menn kómu at henni ok skynjuðu, at öll hennar klæði hittust þurr ok flekklaus sem heillar konu, sór hún þessa jartegn fyrir síra Þorsteini officiali heima at Hólum, ok þessa jartegn vita allir góðir menn sanna vera. Ok er þat eigi efanda, at þessi signaði byskup skínn háleitliga upphafiðr í himinríkis höll ok samsæti annarra heilagra byskupa, svo sem segir herra Arngrímr hér um:
- Sóttir græðir allra átta
- uppi ok niðri ok þess í miðju.
- Bót fær hverr, er byskup ítran
- beiðir þess, er samir greiða.
- Öllum bergr, sá er eyðir villu,
- ormsbóls hötuðr fegri sólu.
- Lúti gervöll landsbyggð sætum
- lim stýranda bjartra himna.
Ok enn kvað hann:
- Ilmar slíkt um allan hólmann.
- Ormr byskup veldr þeirri forman.
- Beiðist hann, með björtum kvæðum
- byskups heiðr at víða reiðist.
- verðr Guðmundur efri jörðu
- elsku Baldr, ef þyrma valdi.
- Drottinn efli hann mildr og máttugr
- mána hjarls til slíkrar vánar.