Heimskringla/Ólafs saga helga/102
Þá er Ólafur konungur hafði hugsað fyrir sér allt þetta mál lét hann blása til fjölmennrar stefnu, lét þangað kalla jarla.
Þá mælti konungur: „Sáttmál vor Orkneyingajarla vil eg nú birta fyrir alþýðu. Þeir hafa nú játað mínu eiginorði yfir Orkneyjum og Hjaltlandi og gerst báðir mínir menn og bundið það allt svardögum og vil eg nú gefa þeim það í lén, Brúsa þriðjung landa, Þorfinni annan þriðjung, svo sem þeir höfðu fyrr átt. En þann þriðjung er átti Einar rangmunnur, þann lét eg fallið hafa í minn garð fyrir það er hann drap Eyvind úrarhorn hirðmann minn og félagsmann og kæran vin. Vil eg sjá fyrir þeim hluta landa það er mér sýnist. Það vil eg og til skilja við ykkur jarla mína að eg vil að þið takið sættir af Þorkatli Ámundasyni fyrir aftöku Einars bróður ykkars. Vil eg að sá dómur sé undir mér ef þið viljið því játað hafa.“
En það var sem annað að jarlar játtu því öllu er konungur mælti. Gekk þá Þorkell fram og festi konungsdóm á þessu máli og sleit svo þessu þingi.
Ólafur konungur dæmdi bætur fyrir Einar jarl slíkar sem fyrir þrjá lenda menn en fyrir sakir skyldi niður falla þriðjungur gjalda. Þorfinnur jarl bað þá konung sér brautfararleyfis en þegar er það fékkst bjóst jarl sem ákaflegast.
En er hann var albúinn var það einn dag er jarl drakk á skipi að þar kom fyrir hann Þorkell Ámundason voveiflega og lagði höfuð sitt í kné jarli og bað hann þá gera af slíkt er hann vildi.
Jarl spurði fyrir hví hann færi svo: „Vér erum áður menn sáttir að konungsdómi og statt þú upp Þorkell.“
Hann gerði svo.
Þorkell mælti: „Sætt þeirri er konungur gerði mun eg hlíta um mál vor Brúsa en það er til þín kemur af skaltu einn ráða. Þótt konungur hafi mér skilið eignir eða landsvist í Orkneyjum þá kann eg skaplyndi þitt að mér er ófært í eyjar nema eg fari í trúnaði yðrum jarl. Vil eg það,“ segir hann, „festa yður að koma aldrei í Orkneyjar hvað sem konungur mælir um það.“
Jarl þagnaði og tók seint til máls. Hann mælti: „Viltu heldur Þorkell að eg dæmi um okkur mál heldur en hlíta konungsdómi þá mun eg hafa það upphaf að sætt okkarri að þú skalt með mér fara í Orkneyjar og vera með mér og skiljast eigi við mig nema mitt lof eða leyfi sé til, vera skyldur að verja land mitt og allra verka þeirra er eg vil gera láta meðan við erum báðir á lífi.“
Þorkell segir: „Það skal á yðru valdi jarl sem allt annað það er eg má ráða.“
Gekk þá Þorkell til og festi jarli þetta allt sem hann kvað á. Jarl segir að um fégjöld mundi hann síðar ákveða en hann tók þá svardaga af Þorkatli. Snerist Þorkell þá þegar til ferðar með jarli. Fór jarl þegar á brott er hann var búinn og sáust þeir Ólafur konungur aldrei síðan.
Brúsi jarl dvaldist þar eftir og bjóst meir í tómi. En áður hann færi í brott þá átti Ólafur konungur stefnur við hann og mælti svo: „Það líst mér jarl að eg muni hafa þig að trúnaðarmanni þar fyrir vestan hafið. Ætla eg svo að þú skulir hafa tvo hluti landa til forráða, þá sem þú hefir áður haft. Vil eg að þú sért eigi minni maður eða óríkari, er þú ert mér handgenginn, en áður varstu. En eg vil festa trúnað þinn með því að eg vil að hér sé eftir með mér Rögnvaldur sonur þinn. Sé eg þá er þú hefir mitt traust og tvo hluti landa að þú mátt vel halda þínu að réttu fyrir Þorfinni bróður þínum.“
Brúsi tók það með þökkum að hafa tvo hluti landa. Dvaldist Brúsi síðan litla hríð áður hann fór í brott og kom um haustið vestur til Orkneyja.
Rögnvaldur sonur Brúsa var austur eftir með Ólafi konungi. Hann var allra manna fríðastur, hárið mikið og gult sem silki. Hann var snemma mikill og sterkur. Manna var hann gervilegastur bæði fyrir vits sakir og kurteisi. Hann var lengi síðan með Ólafi konungi.
Þessa getur Óttar svarti í drápu þeirri er hann orti um Ólaf konung:
- Gegn, eru þér að þegnum,
- þjóðskjöldunga góðra
- haldið hæft á veldi,
- Hjaltlendingar kenndir.
- Engi varð á jörðu
- ógnbráðr, áðr þér náðum,
- austr, sá er eyjum vestan,
- ynglingr, und sig þryngvi.