Landnámabók/41. kafli
Hjörleifur Hörðakonungur átti Æsu hina ljósu; þeirra son var Ótryggur, faðir Óblauðs, föður Högna hins hvíta, föður Úlfs hins skjálga. Annar son Hjörleifs var Hálfur, er réð Hálfsrekkum; hans móðir var Hildur en mjóva, dóttir Högna (í) Njarðey. Hálfur konungur var faðir Hjörs konungs, þess er hefndi föður síns með Sölva Högnasyni.
Hjör herjaði á Bjarmaland; hann tók þar að herfangi Ljúfvinu dóttur Bjarmakonungs. Hún var eftir á Rogalandi, þá er Hjör konungur fór í hernað; þá ól hún sonu tvo; hét annar Geirmundur, en annar Hámundur; þeir voru svartir mjög. Þá ól og ambátt hennar son; sá hét Leifur, son Loðhattar þræls. Leifur var hvítur; því skipti drottning sveinum við ambáttina og eignaði sér Leif. En er konungur kom heim, var hann illa við Leif og kvað hann vera smámannligan.
Næst er konungur fór í víking, bauð drottning heim Braga skáldi og bað hann skynja um sveinana; þá voru þeir þrevetrir. Hún byrgði sveinana í stofu hjá Braga, en fal sig í pallinum. Bragi kvað þetta:
- Tveir eru inni,
- trúi ek báðum vel,
- Hámundr ok Geirmundr,
- Hjörvi bornir,
- en Leifr þriði
- Loðhattarson.
- Fæðat þú þann, kona.
- Fáir munu verri.
Hann laust sprotanum á pall þann, er drottning var í. Þá er konungur kom heim, sagði drottning honum þetta og sýndi honum sveinana; hann lést eigi slík heljarskinn séð hafa. Því voru þeir svo síðan kallaðir báðir bræður.
Geirmundur heljarskinn var herkonungur; hann herjaði í vesturvíking, en átti ríki á Rogalandi. En er hann kom aftur, þá er hann hafði lengi í bruttu verið, þá hafði Haraldur konungur barist í Hafursfirði við Eirík Hörðakonung og Súlka konung af Rogalandi og Kjötva hinn auðga og fengið sigur. Hann hafði þá lagt undir sig allt Rogaland og tekið þar marga menn af óðulum sínum. Sá þá Geirmundur öngvan annan sinn kost en ráðast brutt, því að hann fékk þar öngvar sæmdir.
Hann tók þá það ráð að leita Íslands. Til ferðar réðust með honum þeir Úlfur hinn skjálgi frændi hans og Steinólfur hinn lági, son Hrólfs hersis af Ögðum og Öndóttar, systur Ölvis barnakarls.
Þeir Geirmundur höfðu samflot. Og stýrði sínu skipi hver þeirra. Þeir tóku Breiðafjörð og lágu við Elliðaey; þá spurðu þeir, að fjörðurinn var byggður hið syðra, en lítt eða ekki hið vestra. Geirmundur hélt inn að Meðalfellsströnd og nam land frá Fábeinsá til Klofasteina; hann lagði í Geirmundarvog, en var hinn fyrsta vetur í Búðardal. Steinólfur nam land inn frá Klofasteinum, en Úlfur fyrir vestan fjörð, sem enn mun sagt verða.
Geirmundi þótti landnám sitt of lítið, er hann hafði rausnarbú og fjölmennt, svo að hann hafði átta tigu frelsingja; hann bjó á Geirmundarstöðum undir Skarði.
Maður hét Þrándur mjóbeinn; hann fór til Íslands með Geirmundi heljarskinni; hann var ættaður af Ögðum. Þrándur nam eyjar fyrir vestan Bjarneyjaflóa og bjó í Flatey; hann átti dóttur Gils skeiðarnefs; þeirra son var Hergils hnapprass, er bjó í Hergilsey. Dóttir Hergils var Þorkatla, er átti Már á Reykjahólum. Hergils átti Þórörnu, dóttur Ketils ilbreiðs; Ingjaldur var son þeirra, er bjó í Hergilsey og veitti Gisla Súrssyni. Fyrir það gerði Börkur hinn digri af honum eyjarnar, en hann keypti Hlíð í Þorskafirði. Son hans var Þórarinn, er átti Þorgerði, dóttur Glúms (Geirasonar); þeirra son var (Helgu-)Steinar. Þórarinn var með Kjartani í Svínadal, þá er hann féll.
Þá bjó Þrándur mjóbeinn í Flatey, er Oddur skrauti og Þórir son hans komu út. Þeir námu land í Þorskafirði; bjó Oddur í Skógum, en Þórir fór utan og var í hernaði; hann fékk gull mikið á Finnmörk. Með honum voru synir Halls af Hofstöðum. En er þeir komu til Íslands, kallaði Hallur til gullsins, og urðu þar um deilur miklar; af því gerðist Þorskfirðinga saga. Gull-Þórir bjó á Þórisstöðum; hann átti Ingibjörgu, dóttur Gils skeiðarnefs, og var þeirra son Guðmundur. Þórir var hið mesta afarmenni.
Geirmundur fór vestur á Strandir og nam þar land frá Rytagnúp vestan til Horns og þaðan austur til Straumness. Þar gerði hann fjögur bú, eitt í Aðalvík, það varðveitti ármaður hans; annað í Kjaransvík, það varðveitti Kjaran þræll hans; þriðja á almenningum hinum vestrum, það varðveitti Björn þræll hans, er sekur varð um sauðatöku eftir dag Geirmundar; af hans sektarfé urðu almenningar: fjórða í Barðsvík, það varðveitti Atli þræll hans, og hafði hann fjórtán þræla undir sér.
En er Geirmundur fór meðal búa sinna, hafði hann jafnan átta tigu manna. Hann var vellauðigur að lausafé og hafði of kvikfjár. Svo segja menn, að svín hans gengi á Svínanesi, en sauðir á Hjarðarnesi, en hann hafði selför í Bitru. Sumir segja, að hann hafi og bú átt í Selárdal á Geirmundarstöðum í Steingrímsfirði.
Það segja vitrir menn, að hann hafi göfgastur verið allra landnámsmanna á Íslandi. Lítt átti hann hér deilur við menn; hann kom heldur gamall út. Þeir Kjallakur deildu um land það, er var á meðal Klofninga og Fábeinsár, og börðust á ekrunum fyrir utan Klofninga; þar vildu hvorirtveggju sá; þar veitti Geirmundi betur. Þeir Björn hinn austræni og Vestar af Eyri sættu þá; þá lendi Vestar í Vestarsnesi, er hann fór til fundarins.
Geirmundur fal fé sitt mikið í Andarkeldu undir Skarði. Hann átti Herríði Gautsdóttur, Gautrekssonar; Ýr var dóttir þeirra. Síðan átti hann Þorkötlu dóttur Ófeigs Þórólfssonar; þeirra börn Geirríður og...
Geirmundur andaðist á Geirmundarstöðum, og er hann lagður í skip þar út í skóginum frá garði.