Ragnars saga loðbrókar/10

←9. Kemr upp ætt Áslaugar

Ragnars saga loðbrókar
10. Fall Eireks ok Agnars ok eggjan Áslaugar

11. Herferð Áslaugar ok Ragnarssona→

Nú er sú stund var liðin, er á var kveðit, at Ragnarr skyldi veisluna sækja til Uppsala ok kom hann eigi, þótti Eysteini konungi ger til sín svívirðing ok dóttur sinnar, ok nú var lokit vinfengi þeira konunganna. Ok þá er þeir Eirekr ok Agnarr, synir Ragnars, spyrja þetta, þá ræddu þeir með sér, at þeir mundu fá sér lið mikit, sem þeir mætti mest, ok mundu herja á Svíþjóð. Ok nú draga þeir saman lið mikit ok búa skip sín, en þótti mikit undir, at vel tækist til, þá er skip skyldi fram setja. Nú verðr þat, at skip Agnars skaust af hlunni, ok varð þar maðr fyrir, ok fær sá bana, ok kölluðu þeir þat hlunnroð. Nú þótti þeim eigi vel til takast í fyrstu ok vildu ekki láta standa þat fyrir ferð sinni.

Ok þá er lið þeira var búit, fara þeir með lið sitt til Svíþjóðar, ok þar, er þeir koma fyrst í ríki Eysteins konungs, fóru þeir herskildi yfir. En landsmenn urðu varir við ok fóru til Uppsala ok segja Eysteini konungi, at herr var kominn í landit. En konungrinn lætr fara örvarboð um ríki sitt ok dregr svá mikinn her saman, at furða var at. Ok þann her flytr hann, þar til er hann kemr í skóg einn, ok setr þar sínar herbúðir, ok hefir hann nú með sér kúna Síbilju, ok mjök er hún nú blótin, áðr en hún vildi fara.

Ok er þeir eru í skóginum, mælti Eysteinn konungr: „Frétt hefi ek til,“ segir hann, „at synir Ragnars eru á völlunum fyrir framan skóginn, en þat er mér sannliga sagt, at þeir hafi eigi einn þriðjung liðs við oss. Nú skulu vér skipa várar fylkingar til at berjast, ok skal þriðjungr liðs várs fara í mót þeim, ok eru þeir svá harðfengnir, at þeir munu þykkjast hafa ráð várt í hendi, ok þegar eptir skulum vér öllum megin koma at þeim, ok kýrin skal fara fyrir liðinu, ok væntir mik, at eigi skuli þeir haldast við fyrir lát hennar.“

Ok nú er svá gert. Ok þegar er þeir bræðr sjá lið Eysteins konungs, þótti þeim sér ekki ofrefli við at eiga ok ætla eigi meira liðit vera munu. Ok þegar hér eptir kemr allt liðit ór skóginum, ok kýrin er laus látin, ok hleypr hún fyrir liðinu ok lætr grimmliga, ok varð svá mikill gnýr at þeim hermönnum, er heyrðu, at þeir börðust sjálfir, nema þeir bræðr tveir fengu staðist. En sú in illa vættr vá með hornum sínum margan mann þann dag. Ok þótt synir Ragnars væri miklir fyrir sér, þá máttu þeir eigi bæði standast ofrefli fjölmennis ok blótskap, ok þó veittu þeir harða viðtöku ok vörðust vel ok drengiliga ok af mikilli frægð.

Þeir Eirekr ok Agnarr váru í öndverðri fylkingu þann dag, ok opt gengu þeir í gegnum fylkingar Eysteins konungs. Ok nú fell Agnarr. Nú sér Eirekr þat ok berst nú allra fræknligast ok hirðir nú eigi, hvárt hann kemst í brott eða eigi. Ok nú verðr hann ofrliði borinn ok handtekinn.

Ok nú mælti Eysteinn, at stöðva skyldi bardagann, ok bauð Eireki grið. „Ok þat mun ek til leggja,“ segir hann, „við þik, at ek mun gifta þér dóttur mína.“

Eirekr segir ok kvað vísu:

„Vilkat boð fyr bróður

né baugum mey kaupa,

Eystein kveða orðinn

Agnars bana, heyra;

grætr eigi mik móðir,

munk efstr of val deyja,

ok geirtré í gögnum

gerr, látið mik standa.“

Nú segir hann, at hann vill, at þeir menn hafi grið ok fari hvert er þeir vilja, er þeim hafa fylgt. „En ek vil, at spjót sé tekin sem flest ok sé stungit spjótunum í völl niðr, ok þar vil ek mik láta hefja á upp, ok þar vil ek láta lífit.“

Nú segir Eysteinn konungr, at eptir því skal gera, sem hann beiðir, þótt hann kjósi þat, er verr gegnir hvárumtveggjum. Nú eru spjótin niðr sett, ok kvað Eirekr vísu:

„Munat eins konungs efni,

svát ek vita dæmi,

á dýrra beð deyja,

til dögurðar hrafni;

mun blóði þá bráðir

ok brátt yfir gjalla

bræðra beggja slíta

blár, þótt illa launi.“

Ok nú gengr hann þar til, er spjótin eru niðr sett, ok tekr hring af hendi sér ok kastar til þeira, er honum höfðu fylgt ok þá váru grið gefin, ok sendir þá til Áslaugar ok kvað vísu:

„Þau berið orð it efra,

eru austrfarar liðnar,

at mær hafi mína

mjó, Áslaugu, bauga;

þá mun mest af móði,

er mik spyrja dauðan,

mín stjúpmóðir mildum

mögum sínum til segja.“

Ok nú er hann hafinn upp á spjótin. Þá sér hann, hvar hrafn flýgr, ok enn kvað hann:

„Hlakkar már of höfði

hér mínu nú sára,

krefr unda valr augna

ósýnna hér minna;

veist, ef hrafn ór höfði

höggr brúnsteina mína,

launar unda valr Ekkils

illa marga fylli.“

Nú lætr hann líf sitt með mikilli hreysti. En sendimenn hans fóru heim ok létta eigi fyrr en þeir koma þar, er Ragnarr átti atsetu. Ok þá var hann farinn í konungastefnu. Þeir váru ok eigi heim komnir synir Ragnars ór hernaði. Nú eru þeir þar þrjár nætr, áðr þeir gangi til fundar við Áslaugu.

Ok þá er þeir koma fyrir hásætit Áslaugar, kveðja þeir hana virðuliga, ok tekr hún kveðju þeira, ok hafði hún einn líndúk fyrir knjám sér ok ætlaði at kemba sér, ok hárit hafði hún leyst. Nú spyrr hún, hverir þeir væri, fyrir því at hún hafði þá eigi fyrr sét. Sá, er orð hafði fyrir þeim, sagði, at þeir höfðu verit liðsmenn þeira Eireks ok Agnars, sona Ragnars. Þá kvað hún vísu:

„Hvat segið ér ór yðru,

eru Svíar í landi

eða elligar úti,

allnýs konungs spjalli?

Fregit hefk hitt, at fóru,

en fremr vitum eigi,

ok hildingar höfðu

hlunnroð, Danir sunnan.“

Hann kvað vísu í mót:

„Þér segjum vér, þínum,

þat er nauð, kona, dauða,

ill eru einkar manni,

örlög, sonu Þóru;

þung spjöll vitum önnur

eigi nýjari en þessi;

nú hefk fram komit fréttum,

flaug örn of ná dauðan.“

Nú spyrr hún, hvé farit hafði. Ok nú kvað hann þá vísu, er Eirekr hafði kveðit, er hann sendi henni hringinn. Nú sjá þeir, at hún felldi tár, en þat var sem blóð væri álits, en hart sem haglkorn. Þat hafði engi maðr sét, at hún hefði tár fellt, hvárki áðr né síðan.

Nú segir hún, at hún má ekki til hefnda sýsla, fyrr en heim koma aðrir hvárir, Ragnarr eða synir hans. „En þér skuluð vera hér þar til, en ekki skal af spara at eggja til hefnda, jafnt sem þeir væri mínir synir.“

Nú eru þeir þar. En svá gefr til, at þeir Ívarr koma fyrri heim en Ragnarr, ok eru þeir eigi lengi heima, áðr Áslaug ferr at finna sonu sína, en Sigurðr var þá þrévetr. Hann ferr með móður sinni. Ok þá er hún kemr í höll þá, er þeir réðu fyrir bræðr, fagna þeir henni vel, ok spyrja hvárir aðra tíðenda, ok segja þeir fyrri fall Rögnvalds, sonar hennar, ok frá þeim atburðum, er þar höfðu orðit. En ekki fær henni þat mikils ok kvað:

„Kaga létu mik mínir

mávangs synir löngum,

ér eruð heim ok heiman

húsgangs meðalfærir;

Rögnvaldr tók at rjóða

rönd í gumna blóði;

hann kom yngstr til Óðins

ógndjarfr sona minna.

Ek kann eigi þat at sjá,“ segir hún, „at hann mundi til meiri frægðar lifa.“

Nú spyrja þeir, hvat hún segi tíðenda. Hún svarar: „Fall þeira Eireks ok Agnars, bræðra yðarra, en stjúpsona minna, þeira manna, er ek ætla, at inir bestu drengir hafi verit. Ok er þat ókynligt, at þér þolið slíkt eigi ok hefnið miklu. Ok þess vil ek biðja yðr ok í öllum atbeina vera með yðr, at þessa verði meir hefnt en miðr.“

Nú segir Ívarr, at „þat er víst, at til Svíþjóðar kem ek aldri þeirar tíðar, at ek berjumst við Eystein konung ok þann blótskap, er þar er.“

Hún fylgir þessu vel, en Ívarr hefir orð fyrir þeim ok synjar ávallt fararinnar. Ok nú kvað hún vísu:

„Eigi mundi yðar

óhefnt vera bræðra

eitt misseri eptir,

ef ér dæið fyrri;

lítt hirðik því leyna,

ef líf hafa knætti

Eirekr sitt ok Agnarr,

óbornir mér niðjar.“

„Eigi er víst,“ segir Ívarr, „hvárt þat stoðar nakkvat, þótt þú kveðir aðra vísu at annarri, eða hvé gerla veistu, hverr fastgarðr þar er fyrir?“

„Eigi veit ek þat víst,“ segir hún, „eða hvat kanntu at segja, hver torveldi þar er á?“

Ívarr segir, at þar er blótskapr svá mikill, at hvergi kvaðst hann spurdaga hafa, at þvílíkr mundi vera. „Ok sá konungr er bæði ríkr ok illgjarn.“

„Hvat er þat, er hann trúir mest á í blótum?“

Hann segir: „Þat er kýr ein mikil, ok er hún kölluð Síbilja. Hún er svá mjök mögnuð, at þegar er menn heyra lát hennar, hafa óvinir hans engir staðist, ok er trautt sem berjast skuli við menn at eins, heldr má til þess ætla, at fyrri skal tröllskapnum mæta en konunginum, ok vil ek hvárki hætta þar til mér né liði mínu.“

Hún segir: „Á hitt máttu líta, at þú munt eigi bæði mega heita mestr maðr ok vinna ekki til.“

Ok nú er henni þykkir fyrir ván komit, ætlar hún í brott; þótti henni þeir eigi mikils meta sín orð.

Þá mælti Sigurðr ormr í auga: „Segja má ek þér, móðir,“ segir hann, „hvat mér er í hug, en eigi má ek ráða þeira svörum.“

„Heyra vil ek þat,“ segir hún. Nú kvað hann vísu:

„Þat skal þriggja nátta,

ef þik tregar, móðir,

leið eigu vér langa,

leiðangr búinn verða;

skal Uppsölum eigi,

þótt ófafé bjóði,

ef oss duga eggjar,

Eysteinn konungr ráða.“

Ok er hann hafði þessa vísu kveðit, skipast nokkut hugr þeira bræðra.

Ok nú mælti Áslaug: „Yfir lýsir þú nú, sonr minn, at þú vilt gera minn vilja. En þó má ek eigi yfir sjá, at vit komim þessu á leið, ef vit höfum eigi fullting bræðra þinna, en þat mætti svá verða, at mér mætti best þykkja, at þessa yrði hefnt, ok vel þykki mér þér fara, sonr minn.“

Ok nú kvað Björn vísu:

„Duga mun hugr ok hjarta

í hauksnöru brjósti,

þótt minnr um þat mæli,

manni innan rifja;

eigi er oss í augum

ormr né fránir snákar,

bræðr glöddu mik mínir,

mank stjúpsonu þína.“

Ok nú kvað Hvítserkr vísu:

„Hyggjum at, áðr heitim,

at hefnt megi verða,

látum ýmsa illu,

Agnars bana, fagna;

skjótum húf á hrannir,

höggum ís fyr barði,

sjám á hitt, hvé snekkjur

snemmst vér fáim búnar.“

En Hvítserkr ræddi því um þat, at ís skyldi höggva, at frost váru á mikil, ok váru skip þeira inni frerin. Ok nú tók Ívarr til orða ok segir, at þá var þar komit, er hann mundi nokkurn hlut í eiga, ok nú kvað hann vísu:

Hafið ofrhuga ærinn

ok áræði bæði,

þess mundi þá þurfa,

at þrá mikit fylgdi;

bera mun mik fyr bragna

beinlausan fram verða,

þó gatk hönd til hefnda,

at hváriga nýtak.

Ok er hitt nú til,“ segir Ívarr, „at vér leggjum á slíkan hug sem vér megum of skipabúnað ok um samdrátt herliðs, því at vér munum þess við þurfa at spara ekki af, ef vér skulum sigrast.“

Nú gengr Áslaug í brott.