Brennu-Njáls saga/38
Um vorið ræddi Njáll við Atla: „Það vildi eg að þú réðist austur í fjörðu að eigi skapi Hallgerður þér aldur.“
„Ekki hræðist eg það,“ segir Atli, „og vil eg heima vera ef eg á kosti.“
„Það er þó óráðlegra,“ segir Njáll.
„Betra þykir mér að látast í þínu húsi,“ segir Atli, „en skiptaum lánardrottna. En þess vil eg biðja þig ef eg er veginn að eigi komi þrælsgjöld fyrir mig.“
„Svo skal þig bæta sem frjálsan mann,“ segir Njáll, „en Bergþóra mun þér því heita sem hún mun efna að fyrir þig munu komu mannhefndir.“
Réðst Atli þar þá að hjóni.
Nú er að segja frá Hallgerði að hún sendi mann vestur til Bjarnarfjarðar eftir Brynjólfi rósta frænda sínum. Hann var sonur Svans laungetinn. Hann var hið mesta illmenni. Gunnar vissi ekki til þessa. Hallgerður kvað hann sér velfallinn til verkstjóra. Brynjólfur kom vestan og spurði Gunnar hvað hann skyldi. Hann kveðst þar vera skyldu.
„Ekki munt þú bæta híbýli vor,“ segir Gunnar, „svo er mér frá þér sagt. En ekki mun eg vísa í braut frændum Hallgerðar þeim er hún vill að með henni séu.“
Gunnar var til hans fár og ekki illa.
Leið nú svo fram til þings.
Gunnar reið til þings og Kolskeggur með honum. Og er þeir komu til þings fundust þeir Gunnar og Njáll og synir hans. Áttust þeir margt við og vel.
Bergþóra mælti við Atla: „Far þú upp í Þórólfsfell og vinn þar viku.“
Hann fór upp þangað og var þar á laun og brenndi kol í skógi.
Hallgerður mælti við Brynjólf: „Það er mér sagt að Atli sé eigi heima og mun hann vinna verk í Þórólfsfelli.“
„Hvað þykir þér líkast að hann vinni?“ segir hann.
„Í skógi nokkuð,“ segir hún.
„Hvað skal eg honum?“ segir hann.
„Drepa skalt þú hann,“ segir hún.
Hann varð um fár.
„Minnur mundi Þjóstólfi í augu vaxa,“ segir hún, „ef hann væri á lífi að drepa Atla.“
„Ekki skalt þú hér enn þurfa mjög á að frýja,“ segir hann.
Tók hann þá vopn sín og hest, stígur á bak og ríður í Þórólfsfell. Hann sá kolreyk mikinn austur frá bænum. Ríður hann þangað til, stígur af baki hestinum og bindur hann en hann gengur þar sem mestur er reykurinn. Sér hann þá hvar kolgröfin er og er þar maður við. Hann sá að hann hafði sett spjót í völlinn hjá sér. Bryjólfur gengur með reykinum allt að honum en hann var óður að verki sínum og sá hann eigi Brynjólf. Brynjólfur hjó í höfuð honum með öxi. Hann brást við svo fast að Brynjólfur lét lausa öxina. Þá þreif Atli spjótið og skaut eftir honum. Brynjólfur kastaði sér niður við vellinum en spjótið flaug yfir hann fram.
„Naust þú nú þess er eg var eigi við búinn,“ segir Atli, „en nú mun Hallgerði vel þykja. Þú munt segja dauða minn. En það er til bóta að þú munt slíkan á baugi eiga brátt enda tak þú nú öxi þína er hér hefir verið.“
Brynjólfur svaraði engu og tók öxina eigi fyrr en Atli var dauður, reið þá heim í Þórólfsfell og sagði vígið. Síðan reið hann heim til Hlíðarenda og sagði Hallgerði. Hún sendi mann til Bergþórshvols og lét segja Bergþóru að nú var launað víg Kols.
Síðan sendi Hallgerður mann til þings að segja Gunnari víg Atla. Gunnar stóð upp og Kolskeggur með honum.
Kolskeggur mælti: „Óþarfir munu þér verða frændur Hallgerðar.“
Þeir gengu til fundar við Njál.
Gunnar mælti: „Víg Atla hefi eg að segja þér“ og segir honum hver vó „og vil eg nú bjóða þér bót fyrir og vil eg að þú gerir sjálfur.“
Njáll mælti: „Það höfum við ætlað að láta okkur ekki á greina en þó mun eg eigi gera hann að þræli.“
Gunnar kvað það vel vera og rétti fram höndina. Njáll nefndi sér votta og sættust að þessu.
Skarphéðinn mælti: „Ekki lætur Hallgerður verða ellidauða húskarla vora.“
Gunnar mælti: „Svo mun móðir þín til ætla að ýmsir eigi högg í garði.“
„Ærið bragð mun að því,“ segir Njáll.
Síðan gerði Njáll hundrað silfurs en Gunnar galt þegar. Margir mæltu er hjá stóðu að mikið væri gert.
Gunnar reiddist og kvað þá bætta fullum bótum er eigi væru vaskari menn er Atli var. Riðu þeir við það heim af þingi.
Bergþóra ræddi við Njál er hún sá féið: „Efnt þykist þú hafa heitin þín en nú eru eftir mín heit.“
„Eigi er nauðsyn á að þú efnir þau,“ segir Njáll.
„Hins hefir þú þó til getið,“ sagði hún, „og svo skal vera.“
Í annan stað mælti Hallgerður við Gunnar: „Hefir þú goldið hundrað silfurs fyrir víg Atla og gert hann að frjálsum manni?“
„Frjáls var hann áður,“ segir Gunnar, „enda skal eg ekki gera að óbótamönnum heimamenn Njáls.“
„Jafnkomið mun á með ykkur Njáli er hvortveggji er blauður,“ segir hún.
„Það er sem reynist,“ segir hann.
Var þá Gunnar lengi fár við hana þar til er hún lét til við hann.
Nú er kyrrt þau misseri. Um vorið jók Njáll ekki hjón sín. Nú ríða menn til þings um sumarið.