Guðmundar saga Arasonar/43

by Arngrímur Brandsson

Litlu síðar koma þeir menn á fund herra Guðmundar byskups, er ráðit hafa sína skipferð norðr yfir þann fjörð eða flóa, sem liggr meðal nyrðra byskupsdæmis. Þeir ganga til herra Guðmundar ok biðja blessanar til fararleyfis.

Herra byskup blessar þeim ok talar svo: „Farið vel, synir, verið varir ok signið yðr kristiliga, því at við brögðóttan er at beita.“

Þeir koma til skips ok ýta lítit undan landi, áðr í kemr skipit svo mikill ofrþungi ósýniligr, at skipit er með öllu kafhlaðit. Þeir litast um þetta undr ok sjá enga nýlundu, utan sýnist sem ein stór ok svört beinknúta liggi aftr í skutinn. Hraðr var byrr, en mjök bárstórt ok lítit borð við báru. Því lystir þá at vinna kyrrt ok verðr eigi út kastat knútunni. Halda þeir inn á Miðfjörð, er fyrr var nefndr, ok taka land með höldnu. En þann tíma, sem skipit kennir grunn, kastar einn kumpána knútunni fyrir borð. Veltist hún með varpi sjóvarins upp í flæðarmál. Sér þá skyggn maðr, at þar ríss upp Selkolla ok gengr á land.

Sé hér dýrðligan verðleik, er flóttrak helvízkan anda ok fjötraði jafnfram, svo at hann mátti kristnum mönnum eigi granda. Man þat enginn aldr síðan, at hún hafi sézt eða meinat í Vestfjörðum. Síðan er hún ór sögunni.

En nú skal enn aftr víkja ok sjá, hvat herra Guðmundr byskup veitti Vestfirðingum fyrir þau grös ok heilagan kross, er hann leifði þeim í elskumark fyrir margan greiða ok góðvilja, er þeir gerðu honum bæði fyrr ok síðar. Ok þó at þessi hlutr hafi síðar gerzt en hann fór til guðs, ritast hann í þessum stað tilheyrandi fyrra efni.

Eftir Selkollu sögu kvað Einarr Gilsson tuttugu vísur ok eina, ok er þetta upphaf á:

Askr fór éls ok Röskva

ósvinn dalar tvinna,

grands var gaurr af stundu

gjarn, með heiðnu barni.

Lögðu jóð, en ugðu

öngva grein, hjá steini,

beint meðan börðust punti,

baugrein og Týr fleina.

Hugðust barn, áðr bægði

brynjumeið, ok reiða,

girndar óhreinn andi

undrgjarn, taka mundu.

Sýndist fljóð, en fundu

fláræðin þau bæði,

illiligt með öllu,

ofgrand af tál fjanda.

Gengu þar frá þinga,

þjóð frétti slíkt, jóði

Baldr ok Bölverks köldu

bauga rein und steini.

Þar gekk síðan, sökkva,

svört Gneip, viðum björtum,

sýndist selr í enda,

sannfrétt er þat, annan.

Dálkr réð fyrri fólki,

furðu tíðr á smíðar,

ei var auðar bægir

ólmr, at Lægishólmi.

Kemr í hús, en hamra

hlyns olli þat kynjum,

Gríðr til girndar fæðis

gjósorð um dag ljósan.

Lagðist Laufa brigðir

ljóða hvass með skassi,

brúns, lézt beðju sína

broddspennir þar kenna.

Sótti síðan rétti

seims Gestilja heima

æst, svá at ýtir missti

undfleins þegar greina.

Sat yfir sjúkum veiti,

svall móðr, daga alla,

Þundi þorna, randa,

Þorgísl, er fekk píslir.

Sprungu á hreyti hringum

hyrflæðar þeim bæði

sjónarberg með sorgum.

Selkolla því olli.

Svá lét gýgr fyrir Gautum

grimm hanga-Týs rimmu,

ferð var af hálfu harðri

hremmd, farvegu stemmda,

víst at varla treystist

væn drótt slegin ótta

ríða réttar leiðir

raunfast af Bil hrauna.

Báðu byskup síðaan

bálregns viðir gegnir

hjaldrs, at hann hjálpa skyldi

hugrakkr firum nakkvat.

Fór til Hólms, er heyrði

hörmung um lið þunga

leika sjóvar, sækir

snjallr manndáða allra.

Inn kom leygs, þar er lágu,

lægis vörðr, með hörðum,

trautt munu, tálum settir,

tveir veslingar meiri.

Blindr var gæðir grandi

geirþings í píningu,

vinds, en vitlauss annarr

valdr fjöldrifins skjaldar.

Vátr nam byskup breyta,

bálflæðar, skóklæðum,

hosu dró harðla lausa

Hrund ein af Guðmundi.

Þá kom inn in auma

ámgerðr við lit sáman.

Hugðist Greip at grípa

ginljót um skjól fótar.

Vitr sá Leirvör ljóta

lands höfðingi standa,

örr, ok ei sér fjarri,

áðr guðligra ráða,

en þollr af frægð fullri

fríðr blessaði víðis

glóða. Glatt við lýðum.

Greypt flagð í jörð steyptist.

Þar lá njól, sá er nærði,

njótr, allmargra brjóta,

sægs, þá er sjúkir lágu,

sindrs, benloga vindar.

Dagr kom, djöfla sigrir

dáðmildr ok þá vildi

glaðr yfir Gauta fríða

góins skers hafa messu.

Ætla á Hamar, því at, humra

hyrbíðendur fríðir,

þar stóð, bings, it blíða

bænhús, með sið vænan.

Satt var, at mönnum mætti

meinvættr hjá bekk einum.

Bægði sára sigða

Selkolla mjök þollum.

Sæll nam sökkva trölli

söngs meistari ströngu

harðr með helgum orðum

hellis grams við mellu.

Varð aldregi virðum,

víðfrægt er þat, síðan

mein at mörnar sjónum.

Móð létti svá þjóðar.

Ráð- söng messu meiðum,

mítru gramr at Hamri,

-víss, ok vígði krossa

vel fimm, Kjalars rimmu.

Settu sólar drottins

seims verkendur merki

eitt, þar er áma knátti

alklökk í jörð sökkva.

En fjóra lét færa,

furðu jafn til Hafnar

skreytir hólms í heitum,

hyrfoss þegar krossa.

Dálkr fekk, dróttir klökkvar,

dáðlistanda, misstu,

skyn fyrir blíðar bænir

böls græðarar, mæði.

Fóru frægir árar

fleinþeys á byrhreini,

Sveit hafði þar sóta

svanbekks hlaðit ekki.

Kemr á heiðar humra

hest óþokkuð flestum,

þat var hrossknúta heitin,

hræseiðs frömum meiðum.

Bátr seig, borð var lítit.

Brast súgr um lið drjúgan.

Salt þó húfi héltum.

Hrönn fell í kné mönnum,

áðr hreytendur hétu,

húm lá svalt í rúmum,

at Guðmundur grandi,

góins stéttar, þeim létti.

Borð flutu, byrr kom Njörðum

blíðr Sköfnunga hríðar,

sjór lék stafn ok stýri,

stirð inn at Miðfirði.

Þar lét kastat knútu

kát ferð á höfn verða.

Hafa sónviðir séna

Selkollu þá Heljar.

Barðs hefir aldri orðit

angr at hálu gangi

síðan Svölnis beðju

sárt eyðöndum reyðar.

Svá nam hilding himna

hvatr þjónandi ljónum,

lýðr fekk miskunn mikla

margr, fagrliga bjarga.

Eigi verðr í orðum,

öld sannar þat, manna

tínt þat er happa henti,

heiðrs vinnanda svinnan,

því at verk, sem drótt dýrkar,

dáðvaldanda, aldar,

rétt ok rausnir vátta,

ranns, ferr hvert á annat.