Guðmundar saga Arasonar/43
Litlu síðar koma þeir menn á fund herra Guðmundar byskups, er ráðit hafa sína skipferð norðr yfir þann fjörð eða flóa, sem liggr meðal nyrðra byskupsdæmis. Þeir ganga til herra Guðmundar ok biðja blessanar til fararleyfis.
Herra byskup blessar þeim ok talar svo: „Farið vel, synir, verið varir ok signið yðr kristiliga, því at við brögðóttan er at beita.“
Þeir koma til skips ok ýta lítit undan landi, áðr í kemr skipit svo mikill ofrþungi ósýniligr, at skipit er með öllu kafhlaðit. Þeir litast um þetta undr ok sjá enga nýlundu, utan sýnist sem ein stór ok svört beinknúta liggi aftr í skutinn. Hraðr var byrr, en mjök bárstórt ok lítit borð við báru. Því lystir þá at vinna kyrrt ok verðr eigi út kastat knútunni. Halda þeir inn á Miðfjörð, er fyrr var nefndr, ok taka land með höldnu. En þann tíma, sem skipit kennir grunn, kastar einn kumpána knútunni fyrir borð. Veltist hún með varpi sjóvarins upp í flæðarmál. Sér þá skyggn maðr, at þar ríss upp Selkolla ok gengr á land.
Sé hér dýrðligan verðleik, er flóttrak helvízkan anda ok fjötraði jafnfram, svo at hann mátti kristnum mönnum eigi granda. Man þat enginn aldr síðan, at hún hafi sézt eða meinat í Vestfjörðum. Síðan er hún ór sögunni.
En nú skal enn aftr víkja ok sjá, hvat herra Guðmundr byskup veitti Vestfirðingum fyrir þau grös ok heilagan kross, er hann leifði þeim í elskumark fyrir margan greiða ok góðvilja, er þeir gerðu honum bæði fyrr ok síðar. Ok þó at þessi hlutr hafi síðar gerzt en hann fór til guðs, ritast hann í þessum stað tilheyrandi fyrra efni.
Eftir Selkollu sögu kvað Einarr Gilsson tuttugu vísur ok eina, ok er þetta upphaf á:
- Askr fór éls ok Röskva
- ósvinn dalar tvinna,
- grands var gaurr af stundu
- gjarn, með heiðnu barni.
- Lögðu jóð, en ugðu
- öngva grein, hjá steini,
- beint meðan börðust punti,
- baugrein og Týr fleina.
- Hugðust barn, áðr bægði
- brynjumeið, ok reiða,
- girndar óhreinn andi
- undrgjarn, taka mundu.
- Sýndist fljóð, en fundu
- fláræðin þau bæði,
- illiligt með öllu,
- ofgrand af tál fjanda.
- Gengu þar frá þinga,
- þjóð frétti slíkt, jóði
- Baldr ok Bölverks köldu
- bauga rein und steini.
- Þar gekk síðan, sökkva,
- svört Gneip, viðum björtum,
- sýndist selr í enda,
- sannfrétt er þat, annan.
- Dálkr réð fyrri fólki,
- furðu tíðr á smíðar,
- ei var auðar bægir
- ólmr, at Lægishólmi.
- Kemr í hús, en hamra
- hlyns olli þat kynjum,
- Gríðr til girndar fæðis
- gjósorð um dag ljósan.
- Lagðist Laufa brigðir
- ljóða hvass með skassi,
- brúns, lézt beðju sína
- broddspennir þar kenna.
- Sótti síðan rétti
- seims Gestilja heima
- æst, svá at ýtir missti
- undfleins þegar greina.
- Sat yfir sjúkum veiti,
- svall móðr, daga alla,
- Þundi þorna, randa,
- Þorgísl, er fekk píslir.
- Sprungu á hreyti hringum
- hyrflæðar þeim bæði
- sjónarberg með sorgum.
- Selkolla því olli.
- Svá lét gýgr fyrir Gautum
- grimm hanga-Týs rimmu,
- ferð var af hálfu harðri
- hremmd, farvegu stemmda,
- víst at varla treystist
- væn drótt slegin ótta
- ríða réttar leiðir
- raunfast af Bil hrauna.
- Báðu byskup síðaan
- bálregns viðir gegnir
- hjaldrs, at hann hjálpa skyldi
- hugrakkr firum nakkvat.
- Fór til Hólms, er heyrði
- hörmung um lið þunga
- leika sjóvar, sækir
- snjallr manndáða allra.
- Inn kom leygs, þar er lágu,
- lægis vörðr, með hörðum,
- trautt munu, tálum settir,
- tveir veslingar meiri.
- Blindr var gæðir grandi
- geirþings í píningu,
- vinds, en vitlauss annarr
- valdr fjöldrifins skjaldar.
- Vátr nam byskup breyta,
- bálflæðar, skóklæðum,
- hosu dró harðla lausa
- Hrund ein af Guðmundi.
- Þá kom inn in auma
- ámgerðr við lit sáman.
- Hugðist Greip at grípa
- ginljót um skjól fótar.
- Vitr sá Leirvör ljóta
- lands höfðingi standa,
- örr, ok ei sér fjarri,
- áðr guðligra ráða,
- en þollr af frægð fullri
- fríðr blessaði víðis
- glóða. Glatt við lýðum.
- Greypt flagð í jörð steyptist.
- Þar lá njól, sá er nærði,
- njótr, allmargra brjóta,
- sægs, þá er sjúkir lágu,
- sindrs, benloga vindar.
- Dagr kom, djöfla sigrir
- dáðmildr ok þá vildi
- glaðr yfir Gauta fríða
- góins skers hafa messu.
- Ætla á Hamar, því at, humra
- hyrbíðendur fríðir,
- þar stóð, bings, it blíða
- bænhús, með sið vænan.
- Satt var, at mönnum mætti
- meinvættr hjá bekk einum.
- Bægði sára sigða
- Selkolla mjök þollum.
- Sæll nam sökkva trölli
- söngs meistari ströngu
- harðr með helgum orðum
- hellis grams við mellu.
- Varð aldregi virðum,
- víðfrægt er þat, síðan
- mein at mörnar sjónum.
- Móð létti svá þjóðar.
- Ráð- söng messu meiðum,
- mítru gramr at Hamri,
- -víss, ok vígði krossa
- vel fimm, Kjalars rimmu.
- Settu sólar drottins
- seims verkendur merki
- eitt, þar er áma knátti
- alklökk í jörð sökkva.
- En fjóra lét færa,
- furðu jafn til Hafnar
- skreytir hólms í heitum,
- hyrfoss þegar krossa.
- Dálkr fekk, dróttir klökkvar,
- dáðlistanda, misstu,
- skyn fyrir blíðar bænir
- böls græðarar, mæði.
- Fóru frægir árar
- fleinþeys á byrhreini,
- Sveit hafði þar sóta
- svanbekks hlaðit ekki.
- Kemr á heiðar humra
- hest óþokkuð flestum,
- þat var hrossknúta heitin,
- hræseiðs frömum meiðum.
- Bátr seig, borð var lítit.
- Brast súgr um lið drjúgan.
- Salt þó húfi héltum.
- Hrönn fell í kné mönnum,
- áðr hreytendur hétu,
- húm lá svalt í rúmum,
- at Guðmundur grandi,
- góins stéttar, þeim létti.
- Borð flutu, byrr kom Njörðum
- blíðr Sköfnunga hríðar,
- sjór lék stafn ok stýri,
- stirð inn at Miðfirði.
- Þar lét kastat knútu
- kát ferð á höfn verða.
- Hafa sónviðir séna
- Selkollu þá Heljar.
- Barðs hefir aldri orðit
- angr at hálu gangi
- síðan Svölnis beðju
- sárt eyðöndum reyðar.
- Svá nam hilding himna
- hvatr þjónandi ljónum,
- lýðr fekk miskunn mikla
- margr, fagrliga bjarga.
- Eigi verðr í orðum,
- öld sannar þat, manna
- tínt þat er happa henti,
- heiðrs vinnanda svinnan,
- því at verk, sem drótt dýrkar,
- dáðvaldanda, aldar,
- rétt ok rausnir vátta,
- ranns, ferr hvert á annat.