Nýja testamenti Odds Gottskálkssonar/Postulagjörningar skrifaðir af s. Lúkas

←S. Jóhannis guðsspjöll

Nýja testamenti Odds Gottskálkssonar (1540)
Höfundur: Oddur Gottskálksson
(Postulagjörningar skrifaðir af s. Lúkas)

Formáli yfir S. Páls pistil til Rómverja→

Þýðing Odds Gottskálkssonar á Nýja testamentinu.

Hér hefst upp sá annar partur S. Lúkas guðsspjalla sem er út af postula gjörðum

Fyrsti kapítuli

Hinn fyrra bókmála gjörða eg að sönnu um allt það (þú Teófíli) sem Jesús hóf upp að gjöra og læra, allt til þess dags er hann varð upp numinn, eftir því hann hafði fyrir heilagan anda kunngjört postulunum, hverja hann hafði og útvalið, þeim er hann tjáði og sjálfan sig lifanda eftir písl sína í margháttuðum auðsýningum og lét þá sjá sig um (xl daga), talandi fyrir þeim af Guðs ríki. Og sem hann hafði þá saman safnað, bauð hann þeim að þeir færi eigi út af Jerúsalem, heldur að þeir skyldu eftir bíða fyrirheiti föðursins, - sem þér (sagði hann) hafið af mér heyrt. Því að sannlega skírði Jóhannes með vatni, en þér skuluð með heilögum anda skírðir verða eigi langt eftir þessa daga.

En þeir sem þar voru til samans komnir, spurðu hann að og sögðu: Herra, viltu nú á þessum tíma upp rétta Íraels ríki? En hann sagði til þeirra: Það er eigi yðart að vita stundir eður punkta tímanna, hverja faðirinn setti í sjálfs síns valdi, heldur munu þér öðlast kraft heilags anda, þess er yfir yður mun koma, og þér skuluð mínir vottar verða til Jerúsalem og í öllu Júdea og Samaría og allt til ins yðsta jarðarenda.

Og er hann hafði þetta sagt, var hann þeim ásjáöndum upp numinn, og skýið tók hann upp í burt frá þeirra augum. Og er þeir horfðu upp eftir honum til himins faranda, sjá, að tveir menn stóðu hjá þeim í hvítum klæðum, hverjir og sögðu: Þér menn út af Galílea, til hvers standi þér og horfið upp í himininn? Þessi Jesús, sem upp numinn er frá yður til himins, mun koma líka svo sem þér sáuð hann til himins fara. *

Þá sneru þeir aftur til Jerúsalem af fjallinu því sem kallaðist Viðsmjörsviðarfjall, hvert eð í burt frá Jerúsalem er, nær þvottdagsgöngu. Og er þeir komu inn, gengu þeir upp í þann sal hvar eð vanir voru að vera Pétur og Jakobus, Jóhannes, Andreas, Filippus, Tómas, Bartalameus og Matteus, Jakobus Alfei, Símon Selotes og Júdas Jakobus bróðir. Þessir voru með einum huga stöðugir í bæn og ákalli með kvinnunum og með Maríu móðir Jesú og hans bræðrum.

Og á þeim dögum stóð upp Pétur á milli lærisveinanna og sagði (en flokkur þeirra manna er þar voru til samans komnir var nærri tuttugum og hundrað): Þér menn og bræður, þeirri ritningu byrjaði upp að fyllast, hverja eð heilagur andi áður fyrir sagði fyrir munn Davíðs út af Júdasi, hver eð var þeirra leiðtogari sem Jesúm höndluðu, sá er og talinn var meður oss, og honum hlotnaðist hlutdeild þessa vors embættis. Hann hefir að sönnu eignast akurinn út af ranglætisins verðaurum og hengdi sig sjálfan upp og er í miðju sundur í tvo hluti brostinn og hans innyfli eru og öll út hlaupin. Og það er öllum kunnigt vorðið þeim er í Jerúsalem byggja svo að sami akur verður kallaður á þeirra tungu Akeldama, það er blóðsakur.

Því að svo er skrifað í sálmabókinni: Hans setur skal í eyði verða, og eigi sé sá nokkur sem þar inni byggir og hans biskupsdóm meðtaki annar. Fyrir því hæfir það að af þeim mönnum, sem alla tíma hafa í bland oss verið frá því er Drottinn Jesús tók að ganga út og inn vor í milli, uppbyrjandi í fráskírn Jóhannis allt til þess dags er hann var upp numinn í frá oss, að einn af þeim verði vottur hans upprisu meður oss.

Og þeir settu til tvo, Jósef, þann er hét Barsabas, að viðurnefni Júst, og Matthíam, báðu og sögðu: Þú Drottinn, sem veist allra manna hjörtu, sýn hvorn þú út velur af þessum tveimur svo að einn meðtaki það þjónusturúm og postullegt embætti, í frá hverju Júdas er af fallinn það hann burt færi í sinn stað. Og þeir lögðu hluti yfir þá. Hluturinn féll yfir Matthíam, og var hann reiknaður til tölu þeirra ellifu postula.

Annar kapítuli

Og þá er fullkomnuðust hvítasunnudagar, voru þeir allir með einum huga í þeim sama stað. Og þar varð skyndilega þytur af himni líka sem mikils tilkomandi vindar og fyllti upp allt húsið þar þeir sátu í. Og á þeim sáust sundurgreinilegar tungur svo sem að væri þær glóandi. Hann setti sig og yfir sérhvern þeirra. Og þeir urðu allir fullir af heilögum anda og tóku að mæla ýmislegar tungur eftir því sem heilagur andi gaf þeim til út að tala.

En þar voru Gyðingar byggjandi til Jerúsalem, guðlegir menn út af allra handa þjóð þeirri sem undir himninum er. Og er þessi rödd skeði, kom mannfjöldinn til samans og varð óttasleginn því að hver einn heyrði þá tala síns tungu svo það að allir tóku að óttast og undrast og sögðu: Sjá, eru þessir eigi allir, sem þar tala, út af Galílea? Hverninn heyrum vér þá hver einn sitt tungumál þar eð vér erum inni fæddir, Parti og Medi og Elamíti og þeir sem byggja í Mesópótanía, Júdea, Kapadokia, Ponto og Asía, Frýgia og Pamfýlia á Egyptalandi og í álfum Líbýe, hverjar að eru nærri Kýrenia, og útlenskir af Róma, Gyðingar og þeir sem Júðar höfðu gjörst, Kretar og Arabíar, og vér heyrum þá tala vorum tungum Guðs stórmerki. * En allir urðu óttaslegnir og undruðust það, segjandi sín á millum: Hvað man þetta vilja verða? En aðrir dáruðu þá og sögðu að þeir væri fullir af nýju víni.

Þá stóð upp Pétur meður þeim ellifu, hóf upp sína raust og talaði til þeirra: Þér Gyðingar, góðir menn og þér allir sem búið til Jerúsalem, það sé yður kunnigt, og látið yður mín orð í eyrum loða því að þessir eru eigi drukknir sem þér meintuð, á meðan það er ei meir en þriðja stund dags, heldur er það að hvað sagt var áður fyrir spámanninn Jóel: Það skal ske á síðustu dögum, segir Drottinn, að eg skal út hella af mínum anda yfir allt hold. Og synir yðrir og dætur yðrar skulu fyrir spá, og ungmenni yðar skulu sjónir sjá, og yðrir öldungar skulu drauma dreyma. Og eg skal að vísu út hella af mínum anda á þeim dögum yfir mína þræla og yfir mínar ambáttir, og þær skulu fyrir spá. Og eg skal gefa stórmerki á himnum uppi og teikn á jörðu niðri, blóð og eld og reyksvælu. Sólin skal snúast í myrkur, en tunglið í blóð áður en sá hinn mikli og alkunni dagur Drottins kemur. Og það skal og ske að hver sem ákallar nafn Drottins, sá skal hólpinn verða.

Þér Íraelsmenn, heyrið þessi orð: Jesúm af Naðaret, einn mann af Guði við yður auglýstan með kraftaverkum, stórmerkjum og táknum, þau er Guð gjörði fyrir hann á meðal yðar svo sem þér sjálfir vel vitið. Þann sama (eftir það hann var af tilsettu ráði og Guðs fyrirhugsan ofurseldur) hafi þér tekið hann fyrir hendur ranglátra og krossfest hann og líflátið. Hvern Guð hefir uppreistan að uppleystum dauðans hörmum fyrir því að það var ómögulegt að hann skyldi af honum haldinn verða því að Davíð segir svo af honum: Eg hefi alla tíma Drottin fyrir minni augsýn settan því að hann er mér til hægri handar svo að eg skelfunst eigi. Fyrir það er mitt hjarta glaðvært, og tunga mín gleðst af því að mitt hold man hvílast í voninni. Því að þú munt eigi forláta mína önd í helvíti, og eigi leyfir þú það að þinn heilagi skuli rotnan sjá. Kunna gjörðir þú mér lífsins vegu. Þú munt mig meður gleði fylla fyrir þínu augliti.

Þér menn, góðir bræður, leyfið mér með frelsi til yðar að tala af forföðurnum Davíð. Því hann er framliðinn og greftraður, og hans gröf er hér hjá oss allt til þessa dags. Af því að hann var nú spámaður og vissi það að Guð hafði honum með eiði fyrirheitið það frjóvgun hans lenda skyldi á hans stóli sitja, hefir hann það áður fyrir séð og talað af Krists upprisu að hans sála sé eigi í helvíti forlátin og ei hafi hann rotnan séð. Þennan Jesúm upp vakti Guð, hvers vottar vér erum allir.

Nú hann er fyrir Guðs hægri hönd upphafinn og að meðteknu heilags anda fyrirheiti af föðurnum, úthellti hann þessu það þér sjáið og heyrið. Því að Davíð er eigi upp stiginn til himna, en hann segir: Drottinn sagði drottni mínum: Sit þú til minnar hægri handar þar til eg set óvini þína til skarar þinna fóta. Því vitið það nú fyrir sann allt Íraels hús að Guð gjörði þennan Jesúm, hvern þér krossfestuð, að einum herra og Kristi.

En er þeir höfðu þetta heyrt, samstungust þeir í hjartanu og sögðu til Péturs og til annarra postulanna: Þér menn og góðir bræður, hvað skulu vér gjöra? Pétur sagði til þeirra: Gjörið yfirbót og hver yðar einn láti skíra sig í nafni Jesú Kristi til fyrirgefningar yðvarra synda, og þá munu þér meðtaka heilags anda gjöf. Því að yðart og yðvarra barna er fyrirheitið og allra þeirra sem í fjarska eru, hverja helst eð Guð Drottinn vor hér til kallar. Og með mörgum öðrum orðum vitnaði hann fyrir þeim, áminnti þá og sagði: Látið frelsa yður í frá þessari vondri slekt. Og þeir sem fúsir meðtóku hans orð, voru skírðir, og þar urðu á þeim degi viðauknir nær þrim þúsundum sálna.

Þeir blifu og allir stöðugir í postulanna kenningu og í samneyti og brauðsins brotningu og í bænahaldi. Og allra sálir urðu óttaslegnar, og þar gjörðust mörg tákn og stórmerki fyrir postulana. En allir þeir, sem trúaðir voru vorðnir, voru til samans og höfðu alla hluti sameiginlega. Eignir sínar og fastagóss seldu þeir og sundur skiptu því meðal allra eftir því sem hverjum var þörf á. Og jafnan voru þeir daglega með einum huga hver hjá öðrum í musterinu og brutu brauðin í ýmsum húsum, tóku fæðslu og lofuðu Guð með fagnaði og einföldu hjarta og höfðu náð hjá öllu fólki. En Drottinn lagði daglega til söfnuðsins þá er hjálpast áttu.

Þriðji kapítuli

En þeir Pétur og Jóhannes gengu til samans upp til musterisins um ix. stund sem vanalegt var að biðjast fyrir. Og þar var þess konar maður sem haltur hafði verið frá sinnar móður kviði. Sá lét bera sig, og þeir settu hann daglega fyrir musterisins dyr, þær eð kölluðust inar fögru, svo að hann bæði ölmusu af þeim er inn í musterið gengu. Þá hann sá það Pétur og Jóhannes vildu inn ganga í musterið, bað hann að honum gæfist ölmusa. En Pétur horfði á hann með Jóhanni og sagði: Horf þú á okkur. En hann horfði á þá vonandi að hann mundi fá nokkuð af þeim, en Pétur sagði: Silfur og gull hefi eg eigi, en það eg hefi, það gef eg þér: Í nafni Jesú Kristi af Naðaret statt upp og gakk, og tók í hans hægri hönd og reisti hann upp. Og jafnsnart styrktust hans leggir og iljar, spratt upp, gat gengið og staðið og gekk inn með þeim í musterið, stökk upp og gekk lofandi Guð.

Og allt fólk sá hann ganga og lofa Guð. Þeir þekktu hann og það hann væri sá sem fyrir ölmusu hafði setið fyrir Fögrudyrum musterisins. Og þeir fylltust af undran og hræðslu yfir því er honum hafði gjörst. En sem þessi hinn halti, er heilbrigður var vorðinn, hélt sig að Pétri og Jóni, hljóp allt fólkið til þeirra í það forbyrgi sem heitir Salamonis, undrandi þetta.

En er Pétur sá það, andsvaraði hann fólkinu: Þér Íraelsmenn, hvað undrar yður þetta eða hvar fyrir sprogsetji þér okkur svo sem hefði við gjört þennan ganganda fyrir vorn eiginn kraft og verðskuldan? Guð Abrahams, Guð Ísaks, Guð Jakobs, Guð feðra vorra hefir vegsamað sinn son Jesúm, hvern þér að sönnu ofurselduð og neituðuð fyrir augliti Pílati þá hann dæmdi þó að hann skyldi laus látast. En þér afneituðu hinu heilaga og réttláta og beiddust að sá manndrápamaður skyldi yður gefast. Að vísu lífsins gjafara aflífuðu þér, hvern eð Guð upp vakti af dauða, hvers vottar að vér erum. Og fyrir þá trú, sem á hans nafn er, hefir hann þennan sem þér sjáið og þekkið styrkt í sínu nafni. Og sú trúa, sem er fyrir hann, hefir þessum gefið heilbrigði í allra yðvarra augsýn.

Nú veit eg, góðir bræður, að þér hafið gjört það af óvisku svo sem að yðrir höfðingjar. En sá Guð sem fyrir munn allra sinna spámanna hefir áður kunngjöra látið hverninn Kristur átti að líða og fullkomnaði það svo. Fyrir því gjörið yfirbót og snúist svo að afmáist syndir yðrar. * Svo að sá endurlífgunartími komi af herrans augsýn nær hann sendir þann sem yður verður nú fyrir fram boðaður, Jesús Kristur, hverjum að sönnu byrjar himininn til sín að taka allt til þeirra stunda þá allir hlutir skulu endurskikkaðir verða, hverja hluti Guð hefir áður talað fyrir munn allra sinna heilagra spámanna í frá veraldar upphafi.

Því að Moyses hefir sagt til feðranna: Spámann mun Guð, Drottinn yðar, upp vekja yður út af bræðrum yðar, mér líkan. Honum skulu þér heyra og öllu því er hann mun segja til yðar. Og það mun og ske að hver sú önd, sem eigi heyrir þeim sama spámanni, skal útskúfuð verða frá fólkinu. Og allir spámenn í frá Samúel og þar eftir svo margir sem talað hafa, þeir hafa af þessum dögum kunngjört.

Þér eruð spámannanna og sáttmálans börn, hvern eð Guð gjörði við feður yðra þá er hann sagði svo til Abrahams: Í þínu sæði skulu blessast allar þjóðir jarðar. Yður þá hefir Guð upp vaktan sinn son Jesúm og hefir hann til yðar sent yður að blessa svo að hver yðar einn snerist í frá sinni illsku.

Fjórði kapítuli

En sem þeir töluðu til fólksins, komu til þeirra prestar og yfirboðarar mustérisins og saddúkei. Þeim mislíkaði það að þeir skyldu læra fólkið og það þeir boðuðu í nafni Jesú upprisu af dauða, lögðu hendur á þá og settu þá í varðhald til næsta morguns því að kveld var komið. En margir af þeim, er orðið heyrðu, gjörðust trúaðir, og tala þeirra manna varð nær fimm þúsundum.

En að morgni komnum samansöfnuðust höfðingjar þeirra og öldungar og skriftlærðir í Jerúsalem. Og Annas kennimannahöfðingi og Kaífas, Jóhannes og Alexander og svo margir, sem þeir voru út af kennimannakyninu, skikkuðu þá mitt fram fyrir sig og spurðu þá að: Af hverjum krafti eða í hvers nafni gjörðuð þér þetta? Pétur, fullur af heilögum anda, sagði þá til þeirra: Heyri þér höfðingjar lýðsins og öldungar í Írael, þótt vér rannsökust í dag um það er vér gjörðum vel til þessum sjúka manni og af hverju skjali hann var heilbrigður gjör, þá sé yður það og öllu fólki í Írael kunnigt það þessi stendur (í nafni Jesú Kristi af Naðaret, þann þér krossfestuð, hvern er Guð upp vakti af dauða) hér fyrir yður heilbrigður. Hann er og sá steinn sem útskúfaður er af yður uppbyggjurum, hver eð gjörður er að höfði hyrningar. Og eigi er í nokkrum öðrum heilsugjöf. Því að þar er ekkert annað nafn gefið himnum undir á meðal manna, í hverju oss byrjar heilum að verða.

En sem þeir sáu stöðugleik þeirra Péturs og Jóhannis, undraði þá því þeir vissu fyrir sann það þeir voru ólærðir og leikmenn og þekktu þá það þeir höfðu verið með Jesú. En þeir sáu manninn, þann sem heill var orðinn, standa hjá þeim og kunnu þar ekkert í mót að segja. Þá skipuðu þeir þeim að víkja út í burt frá ráðinu og tóku þá að ráðgast um sín á milli og sögðu: Hvað skulu vér gjöra þessum mönnum? Því að það teikn, sem af þeim var gjört, er kunnigt öllum þeim sem í Jerúsalem byggja, og vær getum því eigi neitað. En svo að það skuli eigi víðara út spyrjast meðal fólksins, þá ógnum þeim alvarlega að þeir segi eigi neinum manni héðan í frá af þessu nafni.

Og þeir létu kalla á þá og buðu þeim að þeir töluðu með öngu móti né heldur kenndu í nafni Jesú. En Pétur og Jóhannes svöruðu og sögðu til þeirra: Dæmi þér sjálfir hvort það er rétt í Guðs augliti að vér skulum framar hlýða yður en Guði. Því að það megu vær eigi að vér skulum eigi tala það hvað vér höfum heyrt og séð. En þeir ógnuðu þeim og létu þá lausa og fundu eigi hverninn þeir gæti þá pínt fyrir fólksins sakir af því að allir lofuðu Guð yfir því sem til hafði borið. Því að sá maður var meir en (xl ára), á hverjum eð skeð var þetta heilsuteikn.

Og sem þessir voru lausir látnir, komu þeir til sinna, kunngjörðu þeim hvað helst að prestahöfðingjar og öldungarnir höfðu til þeirra sagt. Þá þeir heyrðu það, hófu þeir upp með einum huga sína rödd til Guðs og sögðu: Þú Drottinn sem ert sá Guð er gjörðir himin og jörð, sjóinn og alla hluti, hverjir í þeim eru, sá þú sagðir fyrir munn þjóns þíns, Davíðs: Fyrir því æddu svo hinir heiðnu og fólkið ásetti það hvað hégómlegt var? Konungar jarðarinnar héldu til sama, og höfðingjar samansöfnuðust í eitt gegn Drottni og í gegn hans Kristi.

Því að sennilega komu þeir til samans í þessari borg í gegn þínum heilaga syni, Jesú, þann þú smurt hafðir, Heródes og pontverskur Pílatus samt öðrum heiðingjum og Íraels fólki að gjöra hvað þín hönd og þitt ráð hafði áður fyrir hugsað hvað ske skyldi. Og nú, Drottinn, lít þú á þeirra heitingar og gef þínum þjónum með allri alúð að tala þitt orð og rétt út þína hönd svo að þar ske teikn, heilsur manna, stórmerki fyrir nafn þíns heilaga sonar, Jesú. Og sem þeir höfðu beðist fyrir, hrærðist sá staður, í hverjum þeir voru til samans safnaðir, og þeir urðu allir fullir af heilögum anda og töluðu Guðs orð með allri alúð.

En mannmergð þeirri, er trúði, var eitt hjarta og ein önd, og eigi sagði nokkur þeirra að það væri sitt er hann átti, heldur voru þeim allir hlutir sameiginlegir. Og af miklum krafti gáfu postularnir vitnisburð af upprisu Drottins vors, Jesú Kristi, og mikil náð var meður þeim öllum. Þar var og enginn þeirra þurfandi því að svo margir sem þeir voru er akra eður hús áttu, þeir seldu það og fluttu verðkaup þeirra peninga sem þeir höfðu selt og lögðu fram fyrir fætur postulanna. Og sérhverjum skiptist eftir því hann hafði þörf til. En Jósef, sá er auknefndur var af postulunum Barnabas, hvað er þýðist huggunar sonur, levíti að ætt út af Kýprien, hann hafði akur og seldi hann, bar verðið og lagði fyrir fætur postulanna.

Fimmti kapítuli

En þess konar maður sem Ananías var að nafni meður húsfreyju sinni, Safíra, seldi eignir sínar og duldi af verðinu að vitand sinnar húsfreyju, en færði suman hlut og lagði til fóta postulanna. Þá sagði Pétur: Ananía, því uppfyllti andskotinn hjarta þitt svo að þú lygir að heilögum anda og duldir sumu af verðaurum akursins? Var hann eigi þinn að öllu, og þá hann var seldur, var hann í þínu valdi? Fyrir því settir þú slíkan hlut þér í hjarta? Eigi hefir þú logið að mönnum, heldur að Guði. En þá Ananías heyrði þessi orð, datt hann niður og gaf upp öndina, og hræðsla mikil kom yfir alla þá sem það heyrðu. En ungmennin stóðu upp og tóku hann í burt, báru hann út, grófu hann.

Og það skeði innan skamms nærri þrim stundum að hans húsfreyja kom þar inn og vissi eigi hvað þar hafði gjörst. En Pétur segir til hennar: Seg þú mér, kona, hvort þið selduð akurinn svo dýrt. Hún sagði: Einninn svo dýran. Þá sagði Pétur til hennar: Fyrir því eru þið samþykk orðin að freista anda Drottins? Sjáðu, að fætur þeirra, sem jörðuðu mann þinn, eru fyrir dyrum úti, og þeir munu þig út bera. Og jafnsnart datt hún niður fyrir fætur honum og gaf upp öndina. En ungmennin komu inn og fundu hana dauða, báru út og grófu hana hjá manni sínum. Og miklum ótta sló yfir allan söfnuðinn og yfir alla þá er það heyrðu.

En mörg tákn og stórmerki gjörðust með lýðnum fyrir postulanna hendur. Og allir voru þeir ásamt með einum huga í forbyrgi Salamonis. Og öngvir aðrir dirfðust meir að samlaga sig þeim, heldur miklaði þá lýðurinn. Þar tók og enn meir að aukast fjöld þeirra karla og kvenna sem á Drottin trúðu svo að þeir báru út vanfæra menn á strætin og lögðu þá á sængur eður börur svo þá að Pétur þeim borgum sem í nánd voru við Jerúsalem og færðu með sér sjúka menn og þá sem af óhreinum öndum kvaldir voru, hverjir eð allir urðu heilbrigðir. *

Þá stóð upp kennimannahöfðinginn og þeir allir sem með honum voru, hverjir eð eru villuflokkur saddúkeorum, og uppfylltust af hatri og lögðu hendur á postulana og settu þá inn í almennileg varðhöld. En engill Drottins kom um nótt og lauk upp dyr myrkvastofunnar, leiddi þá út og sagði: Farið, stígið upp og talið til fólksins í musterinu öll þessi lífsins orð. Þá þeir höfðu það heyrt, gengu þeir enn í dögun í musterið og tóku að kenna.

En er kennimannahöfðinginn kom til og þeir er með honum voru, kölluðu þeir saman ráðið og alla öldunga Íraelssona og sendu til myrkvastofunnar þá að sækja. En þá þénararnir komu þar og fundu þá eigi í myrkvastofunni, hurfu þeir aftur og kunngjörðu þeim það og sögðu: Myrkvastofuna fundu vær að sönnu lukta með allri athygli og varðmennina standandi þar framan fyrir dyrum, en þá vér lukum upp, fundu vér öngvan þar inni. En er kennimaðurinn og yfirstjórnari musterisins og aðrir fleiri kennimannahöfðingjar heyrðu þessi orð, tóku þeir að verða efa blandnir um þá hvað af þeim mundi mega verða.

Þá kom þar nokkur sá undirvísaði þeim: Sjáið, að þeir menn, sem þér settuð í myrkvastofu, eru í musterinu, standa og kenna þar fólkinu. Þá fór yfirboðarinn burt með þénurunum og sóktu þá fyrir utan ofurvald því að þeir óttuðus verða. Og sem þeir sóktu þá, skikkuðu þeir þeim fyrir ráðið. Kennimannahöfðinginn spurði þá að og sagði: Höfu vær eigi af allri alvöru boðið yður að þér skylduð eigi læra í þessu nafni, og sjáið, að þér hafið uppfyllt Jerúsalem meður yðra kenning og þér viljið svo leiða yfir oss þessa manns blóð. En Pétur svaraði og þeir postularnir og sögðu: Framar ber að hlýða Guði en mönnunum. Guð feðra vorra upp vakti Jesúm, hvern þér lífi sviptuð og upp hengduð á tréið. Þennan hefir Guð með sinni hægri hendi upphafið til eins höfðinga og lausnara að veita Írael yfirbót og syndanna fyrirgefning. Og vér erum hans vottar til þessara orða, og heilagur andi, hvern eð Guð gaf öllum þeim er honum hlýða. En þá þeir heyrðu það, skárust þeir innan og hugsuðu sér að lífláta þá.

Þá stóð upp nokkur faríseus af ráðinu, Gamalíel að nafni, einn lögvitringur mikils virtur af öllu fólki, og bauð að postularnir skyldu víkja út um stundar sakir og sagði til þeirra: Þér Íraelsmenn, takið yður í vakt hvað þér skuluð gjöra viður þessa menn. Því að fyrir þessa daga reis upp Tevdas, segjandi sig nokkurn vera, hverjum að samsinnti tal manna nær fjórum hundruðum, hver að í hel er sleginn og allir þeir, sem honum trúðu, eru í sundur dreifðir og að öngu gjörðir. Eftir hann stóð upp Júdas af Galílea á sköttunardögum og um sneri miklu fólki eftir sér. Og hann fyrirfórst, og allir svo margir, sem honum samsinntu, eru í sundur tvístraðir.

Og nú segi eg yður: Víkið frá þessum mönnum og látið þá kyrra. Því að ef þetta ráð eður verk er af mönnum til, þá forgengst það, en ef það er af Guði, þá megi þér það eigi kefja svo að eigi sýnust þér berjast Guði í móti. Þá samsinntu þeir honum og kölluðu á postulana, strýktu þá og buðu þeim að þeir töluðu með öngu móti í nafni Jesú og forlétu þá.

En þeir gengu að sönnu glaðir í burt frá ráðsins ásján það þeir höfðu þess verðugir verið að líða háðung fyrir Jesú nafns sakir. Og hvern dag í mustérinu og í öðrum fleiri húsum gáfu þeir eigi upp að kenna og predika evangelium út af Jesú Kristo.

Sétti kapítulum

En á þeim dögum, sem að vóx tala lærisveinanna, gjörðist mögl meður þeim girskum í gegn hinum ebreskum af því að ekkjur þeirra fyrirlétust í daglegri þjónustu. Þeir tólf kölluðu þá til samans fjöldann lærisveinanna og sögðu: Það er eigi hæfilegt að vér forlátum Guðs orð og þjónum fyrir borðum. Fyrir því, góðir bræður, skyggnist um yðar í milli eftir þeim sjö mönnum sem gott mannorð hafa og fullir eru með visku og helgan anda, hverja vér megum skikka yfir þessa nauðsyn af því vér viljum í bæninni og orðsins þjónustu staðnæmast. Og þessi orð þókknaðist öllum múganum og útvöldu Stefanum, einn mann fullan trúar og heilags anda, Filippum og Prókoron, Níkanor og Tímon, Parmenan og Nikolaum sem Gyðingur hafði gjörst út af Antiokkía. Þessa skikkuðu þeir fram fyrir postulanna augsýn, báðust fyrir og lögðu hendur yfir þá.

Og Guðs orð tók að vaxa og lærisveinanna tala margfaldaðist næsta til Jerúsalem. Þar gjörðist mikill kennimannahópur trúnni hlýðugur. En Stefanus, fullur af náð og styrkleika, tók að gjöra stórmerki og tákn mikil meðal fólksins. Þá stóðu upp nokkrir af þeirri samkundu, sem kallaðist libertinorum, Kýrenorum og Alexandrinorum og þeirra sem voru úr Kilikía og Asía, þreytandi spurningar við Stefanum. Og þeir gátu eigi mótstaðið þeirri speki né þeim anda, af hverjum hann talaði. Þá sendu þeir út menn sem segja skyldu sig hafa heyrt hann mæla háðungarorð á móti Guði og Moysen og æstu svo upp lýðinn og öldungana og hina skriftlærðu, hlupu að og gripu hann, burt leiddu fyrir ráðið og settu til ljúgvotta sem segja skyldu: Þessi maður lætur eigi af að tala háðyrði í gegn þessum heilaga stað og lögmálinu. Því að vér heyrðum hann segja það Jesús af Naðaret mundi þennan stað niður brjóta og umhverfa þeim setningum er Moyses hefir oss gefið. Og allir þeir, sem í ráðinu sátu, horfðu á hann og sáu að hans ásjána var svo sem önnur engils ásjóna. *

Sjöundi kapítuli

Þá sagði kennimannahöfðinginn: Er þessu svo varið? En hann sagði: Þér menn, góðir bræður og feður, þá heyrið til.

Guð dýrðarinnar birtist föður vorum Abraham þá hann var enn í Mesópótanía áður fyrir en hann bjó í Karram og sagði til hans: Far þú út af þinni jörðu og í frá ættleifð þinni og kom til þeirrar jarðar sem eg mun sýna þér. Þá gekk hann út af Kaldealandi og var látinn, flutti hann hann hingað yfir á þetta land, í hverju þér byggið nú og gaf honum þar öngva arftöku inni og ekkert fótspor, en hét þó að gefa honum það til eignar og hans sæði eftir hann þá hann hafði þó öngvan son.

En svo talaði Guð að hans sæði mundi útlægt verða á annarlegri jörðu og það þeir mundu þjá það í þrældómi og þvinga það illa í fjögur hundruð ára. Og þá þjóð, sem þeir munu þjóna, skal eg afmá, sagði Guð, og eftir það munu þeir ganga út þaðan, þjóna mér í þessum stað, -og gaf honum sáttmálann umskurðarins. Og hann gat Ísak og umskar hann á áttanda degi, en Ísak Jakob, en Jakob þá tólf forfeður.

Og forfeðurnir, hrærðir af öfund, seldu Jósef í Egyptaland. En Guð var með honum og frelsaði hann úr öllum hans harmkvælum og gaf honum náð og vísdóm í augliti Faraonis, konungsins af Egyptalandi, og hann setti hann höfuðsmann yfir Egyptaland og yfir allt sitt hús.

Þar kom hungur og harmkvæli mikið yfir allt Egyptaland og Kanansjörð, og vorir feður fundu öngva fæðslu. En er Jakob heyrði að korn var á Egyptalandi, sendi hann út í fyrstu feður vora. Og er hann sendi þá út í annað sinn, varð Jósef þekktur af sínum bræðrum, og Faraoni gjörðist kunnigt Jósefs slekti. En Jósef sendi út og lét sækja föður sinn, Jakob, og alla sína ættkvísl, fimm og sjötigir sálna. Og Jakob fór ofan til Egyptalands og er andaður, hann og feður vorir, og eru fluttir yfir um til Síkem og lagðir í þá gröf sem Abraham keypti meður silfri af sonum Hemor, sonar Síkem.

En þá er nálgast tók fyrirheitsins tími, sá er Guð hafði svarið Abraham, óx fólkið upp og tók að aukast á Egyptalandi allt þangað til að annar konungur kom, sá er eigi vissi út af Jósef. Hann niðraði voru kyni og þjáði feður vora að þeir bæri út börn sín svo þau lifðu eigi. Á þeim tíma fæddist Moyses og var Guði þekkur og var þrjá mánuði fóstraður í síns föðurs húsi. En er hann var út borinn, tók hann upp dóttir Faraonis og ól sér upp fyrir son. Og Moyses varð menntur í allri speki egypskra manna og var voldugur í orðum sínum og verkum.

En þá hann var fjörutigi ára gamall, fló honum í hjarta að finna bræður sína, Íraels sonu. Og hann leit þann er órétt þoldi, stóð hann hjá honum og hefndi hans sem órétt þoldi og vó þann hinn egypska mann því hann meinti að sínir bræður skyldu undirstanda það Guð mundi gefa þeim heill fyrir hans hönd, en þeir undirstóðu það eigi.

Og enn annars dags eftir kom hann til þeirra þar þeir voru að þrátta sín á milli og tók að semja frið meður þeim og sagði: Þér, góðir menn, eruð bræður, fyrir hví gjörir hvor yðar öðrum órétt? En sá er sínum náunga gjörði órétt, stakaði honum frá sér og sagði: Hver setti þig höfðingja eður dómara yfir oss? Eða viltu drepa mig svo sem þú drapst í gær hinn egypska mann? En Moyses flýði fyrir þeirri ræðu og gjörði sig útlendan á jörðu Madían, hvar eð hann ól tvo sonu.

Og að fullkomnuðum (xl) árum birtist honum í eyðimörku á fjallinu Sínaí engill Drottins í eldsloga í rjóðrinu. En er Moyses sá það, undraðist hann sýnina, og er hann gekk til og vildi hyggja, að kom rödd Drottins að honum og sagði: Eg em Guð feðra þinna, Guð Abrahams, Guð Ísaks, Guð Jakobs. En Moyses varð óttasleginn og þorði eigi að að hyggja. En Drottinn sagði til hans: Leys þú af þér skóklæði fóta þinna því að sá staður, þú stendur á, er heilög jörð. Algjörlega hefi eg séð harmkvæli míns lýðs, þess sem að er á Egyptalandi, og þeirra kveinan hefi eg heyrt, og eg em ofan kominn þá að frelsa. Far nú hingað, og man eg senda þig til Egyptalands.

Þennan Moyses, hverjum þeir afneituðu og sögðu: Hver setti þig yfirmann og dómara? - þann sama sendi Guð þeim til höfðingja og frelsara fyrir hönd engilsins, þess er honum birtist í rjóðrinu. Þessi leiddi þá út, gjörandi tákn og stórmerki á Egyptalandi og í hafinu rauða og svo á eyðimörkinni í fjörutigi ár. Þessi er og sá Moyses sem sagði til Íraels sona: Spámann mun Guð upp vekja yður af bræðrum yðar líkan mér, honum skulu þér heyra.

Þessi er sá sem var á eyðimörku í samkundunni með englinum, hver eð talaði við hann á fjallinu Sínaí og við feður vora. Þessi meðtók lífsins orð svo að hann gæfi oss það, hverjum að eigi vildu hlýða yðrir feður, heldur skúfuðu þeir honum í frá sér og snerust í sínum hjörtum til Egyptalands, segjandi til Arons: Gjör þú oss Guði, þá fyrir oss skulu ganga því að vér vitum eigi hvað út af þeim Moyse er orðið sem oss leiddi út af Egyptalandi, - og gjörðu sér á þeim dögum kálf og offruðu honum skurgoðafórnir og tóku að gleðjast af sínum handaverkum.

En Guð sneri sér frá þeim og gaf þá ofur svo að þeir dýrkuðu himinins herskap eftir því sem skrifað er í spámannabókinni: Hafi þér nokkurn tíma af Íraels húsi í þau fjörutigir ára á eyðimörkinni offrað mér siguroffri eður fórnum? Og þér meðtókuð tjaldbúð Móloks og himinteikn Guðs yðvars Rempa og þær myndir sem þér gjörðuð yður til á að kalla. Og eg man burt flytja yður allt út yfir Babylon.

Vorir feður höfðu sáttmálans tjaldbúð á eyðimörkinni svo sem Guð hafði þeim fyrirskipað þá hann sagði til Moysen að hann skyldi hana gjöra eftir þeirri mynd er hann hafði séð, hverja eð vorir feður meðtóku og fluttu hana meður Jósúa í það land er heiðingjar héldu, hverjum Guð útskúfaði af augsýn feðra vorra allt til daga Davíðs, hver eð fann náð hjá Guði og bað að hann mætti tjaldbúð finna Guði Jakobs. En Salamon byggði honum upp hús.

En sá hinn hæðsti byggir eigi í þeim mustérum er með höndum eru gjörð svo sem hann segir fyrir spámanninn: Himinninn er minn stóll, en jörðin er skör minna fóta. Hvaða húsi vilji þér upp byggja mér, segir Drottinn, eða hver er staður minnar hvíldar? Hefir eigi mín hönd gjört allt þetta?

Þér harðsvíraðir og óumskornir í hjörtum og eyrum stríðið jafnan í móti heilögum anda, svo sem feður yðrir, líka einninn þér. Hvern spámanna hafa yðrir feður eigi ofsókt og þá í hel slegið sem fyrir fram boðuðu til komu ins réttláta, hve meðtekið lögmálið fyrir englanna tilskikkan og haldið eigi. Sem þeir heyrðu þetta, skárust þeir í sínum hjörtum og nístu tönnum yfir honum. En með því hann var fullur af heilögum anda, hóf hann upp sín augu til himins og sá Guðs dýrð og Jesúm standa til hægri handar Guði og sagði: Sjáið, að eg sé himnana opna og mannsins son standa til Guðs hægri handar. En þeir kölluðu upp hárri röddu og saman luktu sín eyru og gjörðu honum árás með einu samdrætti, hnepptu hann út af borginni og grýttu hann. En vottarnir lögðu hans klæði til fóta þess ungmennis er Sál hét og lömdu Stefanum grjóti. Hann kallaði upp og sagði: Herra Jesús, meðtak þú minn anda. En hann kraup niður og kallaði hárri röddu: Legg eigi þeim til þessa synd. Og sem hann hafði það sagt, sæfðist hann. *

Áttandi kapítuli

En Sál var samsinnandi hans dauða. Þá gjörðist og mikill ófriður þeim safnaði sem var til Jerúsalem. Og þeir tvístruðust allir burt um héruð Júdee og Samaríe fyrir utan postularnir. En guðhræddir menn bjuggu um Stefanum og báru yfir honum trega mikinn. En Sál tók að eyða söfnuðinum, gangandi inn í ýmsra hús, draganda út menn og kvinnur og setti í varðhöld.

En þeir, sem tvístraðir voru, fóru um kring og predikuðu Guðs orð. Filippus fór og ofan til borgarinnar í Samaría og predikaði þeim út af Kristi. Og fólkið tók með einu samheldi að heyra og gætur að því að gefa sem af Filippo sagðist, sjáandi og þau teikn er hann gjörði því að óhreinir andar fóru út af mörgum þeim, er óðir voru, með ópi miklu, margir iktsjúkir og haltir urðu og heilbrigðir og mikill fögnuður gjörðist í þeirri borg.

En þar var áður fyrir í þeirri borg sá nokkur sem Símon hét, töframaður, og tældi með því hina samversku þjóð eð hann sagði sig vera nokkurs háttar mikinn, hverjum þeir hlýddu allir frá hinum minnsta til ins mesta, segjandi: Þessi er kraftur Guðs, sá er kallast hinn mikli. En þeir lutu honum af því að hann hafði í langa tíma ært þá með sinni fjölkynngi. Og þá þeir trúðu nú Filippo sem hann predikaði af Guðs ríki og af nafni Jesú Krists, skírðust bæði menn og konur, þá trúði og Símon sjálfur. Og er hann var skírður, hélt hann sig að Filippo. En þá hann sá þau tákn og kraftaverk sem skeðu, tók hann felmsfullur að undrast.

En er postularnir, þeir sem til Jerúsalem voru, heyrðu það að Samaría hefði meðtekið Guðs orð, sendu þeir til þeirra Petrum og Jóhannem. Og þá þeir ofan komu, báðu þeir fyrir þeim svo að þeir meðtæki heilagan anda því að hann var eigi enn kominn yfir nokkurn þeirra nema það þeir voru aðeins skírðir í nafni Drottins Jesú Kristi. Þeir lögðu þá hendur yfir þá, og þeir meðtóku heilagan anda. *

En er Símon sá það að heilagur andi varð gefinn fyrir handa upplegging postulanna, færði hann þeim peninga og sagði: Gefi þér mér og þetta vald svo að yfir hvern er eg legg hendur að hann meðtaki heilagan anda. En Pétur sagði til hans: Peningur þinn sé meður þér til glötunar því að þú meintir Guðs gáfu með pening eignast. Ekkert hlutskipti né gæfulag verður þér af þessu orði því að þitt hjarta er eigi réttferðugt fyrir Guði. Fyrir því gjör iðran fyrir þessa þína illsku og bið Guð um ef verða mætti að þér fyrirgefist þessi hugsan þíns hjarta því að eg sé þig vera í galli beiskjunnar og í fjötri ranglætisins.

Þá svaraði Símon og sagði: Biðji þér fyrir mér til Drottins svo að ekkert komi yfir mig út af því sem þér sögðuð. En þeir, þá er þeir höfðu vitnað og talað orð Drottins, sneru þeir aftur til Jerúsalem og predikuðu guðsspjöllin í mörgum samverskum kauptúnum.

En engill Drottins talaði til Filippo og sagði: Statt upp og gakk í suður á þann veg sem liggur frá Jerúsalem ofan til Gasa, þeirrar sem í eyði er. Hann stóð upp og gekk í burt. Og sjáðu, að blálenskur maður, geldingur og vildarmenni drottningarinnar, Kandakes af Blálandi, hver eð yfir var settur allar hennar fjárhirslur, hann var farinn til Jerúsalem að tilbiðja og fór nú heim í veg og sat í sínum vagni lesandi Esaiam spámann.

En andinn sagði til Filippo: Gakktu þangað að og teng þig að þeim vagni. Þá skundaði Filippus þangað að og heyrði að hann var að lesa Esaiam spámann og sagði: Skilur þú ekki hvað þú les? En hann svaraði: Hverninn má eg kunna það nema að nokkur leiðrétti mig? Þá bað hann Filippum að hann stigi upp og sæti hjá sér. En ritningarinnar innihald, það hann las, var þetta: Svo sem sauður er hann til dráps leiddur, og þegjandi sem lamb fyrir þeim er það klippir, líka svo hefir hann og eigi upp lokið sínum munni. Í hans lækkan er hans dómur burt hafinn. En hver mun hans aldur út mega segja? Því að hans lífdagar eru af jörðunni í burt teknir. Þá svaraði geldingurinn Filippo og sagði: Eg beiði þig: Af hverjum talar spámaðurinn þetta, sjálfum sér eða um nokkurn annan?

En Filippus lauk upp sínum munni og tók til í frá þessari skrift og boðaði honum af Jesú. Og sem þeir fóru um veginn, komu þeir að vatni nokkru, og geldingurinn sagði: Sjáðu vatnið, hvað hamlar mér það eg skírunst eigi? En Filippo sagði: Ef þú trúir af öllu hjarta, þá hæfir það. Hann svaraði og sagði: Eg trúi að Jesús Kristur sé Guðs sonur. Og hann bauð að vagninn staðnæmdist, og þeir stigu báðir ofan í vatnið, Filippus og geldingurinn, og hann veitti honum skírn. En er þeir voru upp komnir úr vatninu, greip andi Drottins Filippum í burt, og geldingurinn sá hann eigi meira. Með það fór hann glaður sína götu. En Filippus fannst til Asdód, gekk um kring og tók að predika guðsspjöllin í öllum stöðum þar til hann kom til Kaparnaum.

Níundi kapítuli

Sál blés enn ógnum og aldurtila í gegn lærisveinum Drottins, gekk til kennimannahöfðingjans og beiddist af honum bréfa til samkundunnar í Damasko svo að ef hann fyndi þar nokkra þess vegar, karla eða kvinnur, að hann færði þá bundna til Jerúsalem. Og sem hann var á veg kominn, skeði það svo er hann tók að nálgast Damaskum að í skyndingu leiftraði um hann ljós af himni, og hann féll til jarðar og heyrði röddina er til hans sagði: Sál, Sál, því ofsækir þú mig? En hann sagði: Hver ertu, lávarður? Drottinn sagði: Eg em Jesús, hvern þú ofsækir. Hart er þér að bakspyrna í mót broddunum. En hann, skjálfandi og felmsfullur, sagði: Drottinn, hvað viltu að eg gjöri? Drottinn sagði til hans: Statt upp og gakk inn í borgina, og þar mun þér sagt verða hvað þér byrjar að gjöra.

En þeir menn, sem með honum fóru, stóðu felmsfullir, heyrðu að vísu röddina, en sáu þó öngvan. Sál stóð þá upp frá jörðunni, og með uppluktum augum sá hann ekkert. En þeir héldu um hönd hans og leiddu hann inn í Damaskum. Og svo var hann í þrjá daga að hann sá eigi, og eigi át hann né drakk.

En í Damasko var sá lærisveinn sem hét Ananías. Og í sýn þá sagði Drottinn til hans: Þú Ananía. En hann ansaði: Sé, hér em eg, herra. Drottinn sagði til hans: Statt upp og gakk í það stræti sem kallast hið rétta og spyr að í húsi Júða eftir þeim sem Sál er að nafni út af Tarsen, því, sjá nú, að hann biður. Og í sjón sá hann mann inn til sín koma, Ananíam að nafni, leggjandi hönd yfir sig svo að hann yrði sjáandi aftur.

Ananías svaraði: Drottinn, út af mörgum hefi eg heyrt um þenna mann hvað mikið illt hann hefir gjört þínum heilögum til Jerúsalem. Og hér hefir hann út af kennimannahöfðingjum vald til að binda þá alla sem þitt nafn ákalla. En Drottinn sagði til hans: Far þú því að þessi er mér útvalið ker að hann beri mitt nafn fyrir heiðinn lýð og konunga og fyrir Íraels sonu. Eg mun og sýna honum hversu mikið honum ber að líða fyrir míns nafns sakir.

Ananías fór þangað og gekk inn í húsið, lagði yfir hann hendur og sagði: Sál, bróðir, Drottinn Jesús sendi mig hingað, hver eð þér birtist á veginum þeim er þú komt hér svo að þú fengir sýn aftur og uppfylltist heilögum anda. Og jafnskjótt féll af hans augum svo sem annað fiskihreistur, og hann fékk sýn aftur. Hann stóð upp og lét skíra sig, tók síðan fæðslu til sín og styrkti sig.

Sál var þá nokkra daga hjá þeim lærisveinum er voru í Damasko, og jafnsnart gekk hann í Gyðingasamkundur og tók að predika þeim Jesúm það hann sami væri Guðs sonur. En þeim blöskraði öllum, er honum heyrðu, og tóku að segja: Er þessi eigi sá sem til Jerúsalem stríddi á alla þá sem þetta nafn ákölluðu og hingað kominn til þess að leiða þá bundna fyrir kennimannahöfðingja? En Sál tók að styrkjast miklu framar og hnekkti þeim Gyðingum sem í Damasko bjuggu, fulleflandi það að sjá væri Kristur. *

Og mörgum dögum þar eftir héldu Gyðingar samstefnu sín á milli að þeir aflífuðu hann. En þeirra vélræði urðu Sálo undirvísuð. En þeir varðveittu nótt og dag portin svo að þeir fengi hann í hel slegið. Þá tóku hann lærisveinarnir um nótt og slepptu honum yfir múrinn og létu í körf ofan síga.

En þá Sál kom til Jerúsalem freistaði hann þess að samlaga sig til lærisveinanna, og þeir óttuðust hann allir, trúandi eigi því að hann væri lærisveinn. En Barnabas tók hann og leiddi til postulanna og sagði þeim í frá hversu hann hefði séð Drottin á veginum og það hann hefði talað við hann og hverninn hann hafði til Damasko trúlega predikað nafn Jesú. Og hann var hjá þeim, gekk út og inn til Jerúsalem og predikaði nafn Drottins Jesú trúlegana. Þá tók hann að tala og heyja spurningar við hina girsku, en þeir leituðu við að lífláta hann. Þá bræðurnir fornumu það, leiddu þeir hann út til Sesaream og sendu hann til Tarsen. Og svo hafði söfnuðurinn að sönnu frið um allt Júdeam og Galíleam og Samaríam, hresstust upp og gengu í ótta Drottins og margfölduðust í huggan heilags anda.

Það skeði og þá Pétur ferðaðist um kring allra að vitja það hann kom einninn til þeirra heilagra sem bjuggu í Lýdda. Þar fann hann þann mann sem Eneas var að nafni, hver eð legið hafði í rekkju meir en í átta ár. Hann var sjúkur í kveisu. Pétur sagði til hans: Eneas, Jesús Kristur gjöri þig heilan, statt upp og reið upp sjálfur um þig. Og hann stóð jafnsnart upp. Og allir sáu hann þeir sem bjuggu í Lýdda og í Assarona, hverjir og snerust til Drottins.

En í Joppe var sú lærdómsins þjónustukvinna sem Tabíta var að nafni, hvað er útleggst Dorkas, það heitir skógargeit. Hún var full góðra verka og meður ölmusugjörðir sem hún veitti. En á þeim dögum bar svo til að hún tók sótt og andaðist. Og sem þeir höfðu þvegið hana, settu þeir hana í borðstofuna. En með því að Lýdda liggur í grennd við Joppen, og þá lærisveinarnir heyrðu það að Pétur væri þar, sendu þeir til hans og báðu hann um að hann léti sér ekki þungt þykja til þeirra að koma.

En Pétur stóð upp og fór með þeim. Og er hann kom þar, leiddu þeir hann í borðstofuna, og allar ekkjurnar flykktust utan um kring hann grátandi og sýndu honum þá kyrtla og klæðnað sem Dorkas hafði gjört meðan hún var hjá þeim. Og er Pétur hafði þá alla út drifið, féll hann á knéin, baðst fyrir og snerist að líkamanum og sagði: Tabíta, statt upp. En hún lauk upp sínum augum, og er hún sá Petrum, setti hún sig upp. En hann rétti henni höndina og reisti hana upp og kallaði á hina heilögu og ekkjurnar og afhenti þeim hana lifandi. Og það kunngjörðist um alla Joppen, og margir trúðu á Drottin. Það skeði og svo að hann bleif marga daga í Joppen hjá Símoni þeim nokkrum sem var einn sútari.

Tíundi kapítuli

En sá maður nokkur í Sesarea sem Kornelius var að nafni, höfuðsmaður yfir þeim selskap er kölluðust valir, guðlegur mann og guðhræddur með öllu sínu húsi, gefandi fólkinu miklar ölmusur og var jafnan á bæn til Guðs. Hann sá opinberlega í sýn nær níundu stund dags engil Guðs ganga inn til sín er sagði til hans: Korneli. En hann horfði á hann óttasleginn og sagði: Hvað er þá, herra? Hann sagði honum þá: Bænir þínar og ölmusugjörðir eru upp stignar til minnis fyrir Guði. Og send nú út menn til Joppen og lát sækja Símon, þann kallaður er Petrus. Hann herbergjar hjá Símoni, sútara einum, hvers hús að leggur við sjóinn. Hann mun segja þér hvað þér byrjar að gjöra. En er engillinn, sá við hann talaði, var í burt genginn, kallaði hann á tvo sína þjónustumenn og einn guðlegan stríðsmann út af þeim er að honum lutu, hverjum hann sagði allt frá og sendi þá til Joppen.

En daginn eftir er þeir voru á leiðinni og tóku að nálgast borgina, sté Pétur upp á loftið að hann bæðist fyrir nær séttu stund. Og er hann hungraði, vildi hann matar neyta. En á meðan þeir voru að búa til, leið yfir hann brjósthöfgi og sá himininn opinn og ofan fara að sér disk nokkurn mikinn svo sem línlak í fjórum hyrningum upp bundinn. Og hann varð af himni ofan látinn á jörðina, í hverjum eð voru allar ferfættar kindur, skógdýr og skriðkvikindi og fuglar himins. Og þar skeði rödd til hans: Statt upp, Pétur, slátra og et. En Pétur sagði: Öngvaneginn, herra, því að eg hefi enn aldri nokkuð almennilegt eður óhreint etið. Og röddin sagði aftur í annað sinn til hans: Hvað Guð hreinsaði, það seg þú eigi almennilegt. Þetta skeði þrisvar sinnum, og diskurinn varð upp numinn aftur til himins.

Og er Pétur var efablandinn um með sjálfum sér hver þessi sýn mundi vera sem hann hafði séð, sjáðu, að þá spurðu þeir menn er út voru sendir frá Kornelio eftir húsi Símonar og stóðu úti við hurðina. Og að útkölluðum nokkrum spurðu þeir að hvort Símon, að viðurnefni Petrus, hefði þar herbergi. En er Pétur hugleiddi um sýnina, sagði andi til hans: Sjáðu, þessir menn leita að þér. Statt upp, far ofan og gakk með þeim og efa ekkert því að eg senda þá hingað. Þá sté Pétur ofan til þeirra manna, sem sendir voru til hans frá Kornelio, og sagði: Sjáið, eg em þann sami þér spyrjið að. Hver efni eru til þess að þér eruð hér komnir? Þeir sögðu Kornelius, sá höfðingi, frómur maður og guðhræddur, hafandi góðan orðstír af öllu Gyðingafólki, er með vitran áminntur af heilögum engli að hann kallaði þig í sitt hús svo hann heyrði orð af þér. Og þá kallaði hann þá inn og veitti þeim herbergi.

Annan dag eftir ferðaðist Pétur með þeim, og nokkrir bræður af Joppen fylgdu honum. Og annars dags eftir komu þeir til Sesaream. En Kornelius beið þeirra og saman kallaði sína frændur og virktavini. Og er það skeði að Pétur kom inn, gekk Kornelius í móti honum og féll til fóta hans og tilbað hann. En Pétur reisti hann upp og sagði: Statt upp, eg em og maður. Og er hann hafði haft samtal við þá, gekk hann inn og fann þá marga er þar voru saman komnir og sagði til þeirra: Þér vitið að það er eigi leyfilegt þeim manni, sem Gyðingur er, að fella sig við eður ganga til útlendra manna. En Guð sýndi mér að eg segða öngvan mann almennan eður óhreinan, fyrir hvað eg kom utan dvöl þá eg var til kvaddur. Því spyr eg yður nú að hvar til þér létuð kalla mig.

Kornelius sagði: Í fjóra daga hefi eg fastað allt til þessarar stundar. Og um (ix) stund sem eg baðst fyrir í mínu húsi, og sjá, þá stóð maður fram fyrir mér í skínanda klæði og sagði: Korneli, þín bæn er alheyrð og þínar ölmusur eru í minni settar fyrir Guðs augliti. Af því send þú til Joppen og lát kalla Símon, þann auknefndur er Petrus. Hann herbergjar í húsi Símonar sútara við sjóinn. Því þá hann kemur, mun hann tala fyrir þér. Þá senda eg jafnsnart til þín, og þú gjörðir vel það þú komt hingað því að vær erum (að Guðs vitni) hér allir að vér heyrum alla þá hluti sem þér eru af Guði boðnir.

En Pétur lauk sinn munn upp og sagði: Nú reyni eg í sannleika það ekki er manngreinarmunur hjá Guði, heldur á öllu fólki sem hann óttast og gjörir réttvísi, þá er honum þókknan.

Þér vitið af þeirri predikan sem Guð sendi til Íraelssona, boðandi þeim frið fyrir Jesúm Kristum (hver að er Drottinn allra), af hverri predikan ryktið út barst um allt Gyðingaland, sú er fyrst hófst upp í Galílea eftir þá skírn sem Jóhannes predikaði það Guð hefði smurt Jesúm af Naðaret með heilögum anda og krafti, hver eð um kring gekk, gjörði gott og græddi alla þá sem af djöflinum voru undirþrykktir af því Guð var með honum. Og vér erum vottar alls þess hann gjörði á Gyðingalandi og í Jerúsalem, hvern þeir aflífuðu og á tréið upp hengdu. *

Þennan upp vakti Guð á þriðja degi og lét opinberan verða, eigi öllu fólki, heldur oss sem áður voru hans útvaldir vottar af Guði, vér sem átum og drukkum með honum eftir það hann var upp risinn af dauða. Og hann bauð oss að predika fólkinu og vitni um bera það hann væri sá sem skikkaður er af Guði, dómari lifendra og dauðra. Af þessum bera allir spámenn vitni og fyrir hans nafn skuli allir þeir, sem á hans nafn trúa, meðtaka syndanna fyrirgefning. *

Þá Pétur talaði þessum orðum, féll heilagur andi yfir þá alla sem orðið heyrðu. Og þeir trúaðir, sem af umskurningunni voru og með Pétri höfðu komið, undruðust það að heilags anda gjöf væri úthellt yfir heiðna menn því þeir heyrðu þá tungur tala og vegsama Guð. Þá svaraði Pétur: Hver má fyrirbjóða þeim vatnið að þeir skírist eigi sem meðtekið hafa heilagan anda líka sem vér? Og hann bauð að skíra þá í nafni Drottins. Þeir báðu hann þá að hann væri hjá þeim nokkra daga.

Ellifti kapítuli

Og er það heyrðu postularnir og þeir bræður sem í Júdea voru að heiðingjar hefðu meðtekið Guðs orð og þá Pétur kom upp til Jerúsalem, tóku þeir að þrátta í móti honum sem voru af umskurningunni og sögðu: Þú gekkst inn til þeirra manna sem yfirhúð hafa og mataðist með þeim.

En Pétur tók til af upphafi og lagði út fyrir þeim eitt eftir annað og sagði: Eg var í borginni Joppen á bæn, og eg sá í leiðslu míns hugskots sýn þá að diskur nokkur leið ofan stór sem annað línlak meður fjórum hyrningum, ofan látinn af himnum og kom allt inn til mín, á hvern eg horfða. Hugða eg að og sá ferfættar kindur jarðar, skógdýr, skriðkvikindi og fugla himins. Eg heyrða þá rödd sem til mín sagði: Statt upp, Pétur, slátra og neyt. En eg sagði: Herra, öngvaneginn því ekkert almennt eður óhreint hefir enn nokkurn tíma í minn munn inn gengið. En röddin svaraði mér í annað sinn af himni: Hvað Guð hreinsaði, það seg þú eigi almennt. Og þetta skeði þrisvar, og þá var allt upp numið aftur til himins.

Og sjáið, að jafnsnart stóðu þrír menn úti fyrir húsinu þar eg var inni, sendir af Sesarea til mín. En andinn sagði mér að eg skyldi ganga með þeim og efa ekkert. En mér fylgdu þessir sex bræður, og vær gengu inn í þess manns hús. Hann kunngjörði oss hverninn hann hefði séð engil í sínu húsi, hver eð staðið hafði fyrir honum og sagt til hans: Send þú út menn til Joppen og lát kalla til þín Símon, þann kallaður er Pétur. Hann mun segja þér þau orð, af hverjum þú munt hólpinn verða og allt þitt hús. En þá eg tók til að tala, féll heilagur andi yfir þá líka sem hann féll yfir oss í upphafi. Þá kom mér það í hug hvað Drottinn hafði sagt: Jóhannes skírði að sönnu í vatni, en þér skuluð með heilögum anda skírðir verða. Því fyrst Guð hefir gefið þeim líkar gjafir sem oss þann tíð vér trúðum á Drottin Jesúm Krist, hver var eg þess eg mætta það Guði banna? Þá þeir heyrðu það, þögnuðu þeir út af, vegsömuðu Guð og sögðu: það Guð hefði og unnt heiðingjum iðran til lífs.

Og sennilega þeir, sem í sundur höfðu dreifst af þeirri hörmung er bar til um Stefanum, gengu um kring allt til Feniken og Kýpriam og Antiokkiam, talandi orðið fyrir öngum nema Gyðingum einum. Þar voru og nokkrir út af þeim sem voru af Kýpria og Kýrenia, hverjir þann tíð þeir gengu inn í Antiokkiam, tóku að tala til þeirra Grikkja, boðandi þeim Drottin Jesúm. Og hönd Drottins var meður þeim, og mikil tala trúaðra manna snerist til Drottins.

En það orð flaug sem af þeim fór til eyrna safnaðarins sem var til Jerúsalem, og þeir sendu út Barnabam það hann gengi til Antiokkiam. Og sem hann kom þar og sá Guðs náð, varð hann glaður og réð þeim öllum að þeir skyldu með öruggu hjarta hjá Guði staðnæmast. Því hann var góður maður og fullur af heilögum anda og trúar. Og margt fólk jókst þar Drottni. En Barnabas fór til Tarsen að hann frétti upp Sálum. Og er hann hafði fundið hann, fylgdi hann honum í Antiokkiam. Og það skeði svo að þeir voru til samans árið allt hjá þeim söfnuði, kenndu þar og mörgu fólki svo að lærisveinarnir kölluðust fyrst í Antiokkia kristnir.

En á þeim dögum komu spámenn af Jerúsalem til Antiokkiam. Og einn af þeim stóð upp, Agabus að nafni. Hann tilteiknaði fyrir andann mikið hungur er koma skyldi í öllum veraldar heimi, hvert eð skeði undir Kládío keisara. En lærisveinarnir lögðu til, hver eftir því sem hann formátti, og sendu þeim bræðrum til bjargar er bjuggu í Júdea, hvað þeir gjörðu og sendu til þeirra öldunga fyrir hendur Barnabe og Sáls.

Tólfti kapítuli

En á þeim tíma lagði Heródes konungur hendur á nokkra af safnaðinum að pína þá. Hann lét þá drepa Jakob, bróður Jóhannis, með sverði. Og er hann sá að það þekktist Gyðingum, fór hann til og lét höndla Petrum. En þetta var um páska. Og sem hann hafði hann grípa látið, lét hann setja hann í myrkvastofu og fékk hann í hendur inum fjórða parti fjórðungastaðaskiptis hermanna til varðveislu, viljandi eftir páskana fram leiða hann fólkinu. Og Pétur geymdist að sönnu í myrkvastofu, en söfnuðurinn bað í ákafa fyrir honum til Guðs. Og þá er Heródes vildi hann fram leiða láta, svaf Pétur á þeirri nótt meðal tveggja stríðsmanna, bundinn tveimur járnhlekkjum, en varðmennirnir forvöruðu úti fyrir dyrunum myrkvastofuna.

Og sjá, að engill Drottins stóð þar, og ljós skein í húsinu. Hann laust á síðu Péturs, upp vakti hann og sagði: Statt upp skyndilega. Og hlekkirnir féllu af hans höndum. Engillinn sagði þá til hans: Gyrt þig og lát skó þína á þig. Og hann gjörði svo. Hann sagði og til hans: Legg þinn kyrtil yfir þig og fylg mér. Og hann gekk út og fylgdi honum. Og eigi vissi hann það til sanns sem fyrir engilinn gjörðist, heldur meinti hann sig sýn sjá. Og þeir gengu um hið fyrsta og annað varðhald og komu til járnhliðsins er lá til borgarinnar, en það lauk sér upp sjálft, og þeir gengu út. En sem þeir reikuðu fram eitt stræti, veik engillinn sér jafnsnart frá honum.

Og er Pétur kom til sjálfs síns sagði hann: Nú veit eg sennilega það Drottinn sendi engil sinn og frelsað[i] mig af hendi Heródis og af allri eftirvæntan Gyðingalýðs. * Og sem hann gætti sín, kom hann til húsa Maríu, móður Jóhannis, þess sem kallaður var Markús, hvar eð margir voru til samans komnir og báðust fyrir. En sem Pétur laust á dyrahurðina, gekk stúlka fram að sjá til, sú Róde var að nafni. Og er hún þekkti hljóð Péturs, lauk hún eigi upp hurðinni fyrir feginleika, heldur hljóp hún inn og sagði að Pétur stæði úti fyrir hurðinni. En þeir sögðu til hennar: Ertu galin? Hún hélt því fastara á að það væri svo. Þeir sögðu: Það er hans engill. En Pétur klappaði því tíðara á, og er þeir luku upp, sáu þeir hann og undruðust. En hann benti þeim með hendinni að þeir þegði og sagði frá hverninn Drottinn hefði leitt hann út úr myrkvastofunni og sagði: Kunngjörið þetta Jakobi og bræðrunum. Hann gekk út þaðan og fór burt í annan stað.

En þá dagur kom, var eigi lítil angursemi á milli stríðsmannanna hvað vorðið hafði af Pétri. En er Heródes heimti hann og fann eigi, lét hann forheyra varðmennina og skipaði þá burt leiða, fór síðan af Júdea ofan til Sesarea, og þar dvaldist hann. En Heródes var missáttur við þá í Týro og Sídon. En þeir komu með einu samheldi til hans og ráðguðust um við Blastum, hver eð var konungsins dróttseti, og beiddust friðar af því að þeirra byggðarlög nærðust af konungsins landi. En á tilsettum degi klæddist Heródes konunglegum skrúða, settist á dómstólinn og hóf sér ræðu til þeirra. En fólkið tók að kalla: Guðs rödd er þetta, en eigi manns. Jafnskjótt sló hann engill Drottins af því hann gaf eigi Guði heiðurinn. Varð hann etinn af möðkum og andaðist.

Orð Drottins tóku að vaxa og margfaldast. En þeir Barnabas og Sálus komu til Jerúsalem aftur og afentu þeim þær vistir og tóku með sér Jóhannem, þann er að viðurnefni hét Markús.

Þrettándi kapítuli

Og í þeim söfnuði, sem var í Antiokkia, voru spámenn og lærifeður, meðal hverra var Barnabas og Símon, er kallaðist Níger, og Lútíus hinn sýrlenski og Manaen, sá eð var samfóstri Heródis tetrarka, og Sálus. Og þann tíð þeir þjónuðu Drottni og föstuðu, sagði heilagur andi: Útveljið mér Barnabam og Sálum í það verk sem eg hefi þá til kjörið. Þeir föstuðu þá og báðust fyrir, lögðu hendur yfir þá og létu í burt fara. Og sem þeir voru að sönnu út sendir af heilögum anda, gengu þeir burt til Selevkía, og þaðan sigldu þeir til Kýpria. Og þá þeir komu til Salmínuborgar, tóku þeir að predika Guðs orð í samkundum Gyðinga. En þeir höfðu Jóhannem til þjónustu.

Og sem þeir gengu yfir eyna, allt inn til Pafosborgar, þar fundu þeir nokkurn fjölkynngismann og falsprofeta, þann Gyðingur var, hvers nafn eð var Barjeús. Sá var hjá Sergío Pálo, landstjórnara og forsjálegum manni. Hann kallaði fyrir sig Barnabam og Sálum, og hann fýsti að heyra Guðs orð. Þá stóð þeim í mót sá galdramaður, Elýmas, því að svo verður hans nafn útlagt, sækjandi eftir að snúa landstjórnaranum frá trúnni. En Sálus, sá er og hét Pálus, fullur af heilögum anda, leit á hann og sagði: Ó, þú djöfuls son, fullur alls táls og fláræðis og óvinur allrar réttvísi, þú lætur eigi af að umsnúa réttum vegum Drottins. Og sjá nú, að hönd Drottins kemur yfir þig, og þú skalt blindur vera og sjá ekki sól um nokkra tíma. Og jafnsnart féll á hann dimma og myrkur, fálmaði um kring sig og leitaði að þeim eð hann vildi leiða. Þá landstjórnarinn sá hvað gjörðist, undraðist hann yfir kenning Drottins.

En þá Páll og þeir, sem með honum voru, sigldu frá Pafo, komu þeir til Pergen í Pamfýlalandi, en Jóhannes skildi við þá og fór aftur til Jerúsalem. En þeir fóru þar þvert yfir frá Pergen og komu til Antiokkia í Písídralandi og gengu inn í þeirra samkundu á þvottdegi og settust niður. En eftir lögmálslesturinn og spámannanna sendu yfirmenn samkundunnar og létu segja þeim: Þér menn og bræður, ef nokkur áminningarsaga er hjá yður til fólksins, þá segið fram.

Þá stóð Páll upp og benti til hljóðs með hendinni og sagði: Þér Íraelsmenn og þér sem óttist Guð, þá heyrið. Guð Íraelslýðs út valdi feður vora og hóf upp fólk þetta þá þegar það var útlægt á Egyptalandi, og með hávum armlegg út leiddi hann það þaðan. Og mestu í fjörutigir ár umleið hann þeirra siðvenjur og afmáði (vii) þjóðir á Kanaansjörðu og skipti með þeim eftir hlutfalli þeirra landi. Eftir það gaf hann þeim dómendur í fjögur hundruð og fimmtigir ára, allt til Samúel spámanns. Eftir það æsktu þeir sér konungs, og Guð gaf þeim Sál, son Kís, mann af Benjamíns kyni, í (xl) ár. Og er hann af setti þann, uppvakti hann Davíð þeim til konungs, af hverjum hann vitnaði og sagði: Eg hefi fundið Davíð, son Jessa, mann eftir mínu hjarta, hver gjöra skal allan minn vilja.

Af hvers sæði Guð framleiddi eftir fyrirheitinu Jesúm Íraelslausnara eftir því sem Jóhannes predikaði áður iðranarskírn fyrir hans auglits hingaðkomu öllu Íraelsfólki. En sem Jóhannes hafði lyktað sitt skeið, sagði hann: Eg em eigi hann, hvern þér meinið mig vera, heldur sjáið, að sá kemur eftir mig, hvers skóklæði eg em eigi verðugur að leysa.

Þér menn, góðir bræður og þér synir Abrahams slektis og þeir sem yðar á milli óttast Guð, yður er þetta hjálpræðisorð sent. Því að þeir sem bjuggu í Jerúsalem og þeirra höfðingjar, með því þeir þekktu hann eigi né spámannaraddirnar (hverjar lesnar verða hvern þvottdag), hafa þeir með sínu dómsatkvæði uppfyllt. Og þó þeir fyndi öngva dauðasök með honum, beiddu þeir af Pílato að hann léti aflífa hann. En sem hann hafði fullkomnað allt hvað af honum var skrifað, tóku þeir hann ofan af trénu og lögðu í gröf. En Guð upp vakti hann af dauða, hver og séður er um marga daga af þeim sem með honum fóru af Galílea upp til Jerúsalem, hverjir að eru hans vottar hjá fólkinu.

Og vér boðum yður það fyrirheit sem til feðra vorra er skeð að það sama hefir Guð uppfyllt oss þeirra sonum í því hann uppvakti Jesúm; * svo sem í fyrsta sálmi skrifað er: Þú ert minn son, í dag ól eg þig. En það Guð upp vakti hann af dauða að hann kæmi eigi framar til rotnanar aftur, þá sagði hann svo: Trúlega skal eg halda við yður þá náð er Davíð var lofuð. Fyrir því segir hann enn í öðrum stað: Þú munt eigi leyfa það þinn heilagi skuli rotnan sjá. Því að sennilega þá Davíð hafði sinn aldur út þjónað og að Guðs forsjó sofnaði hann og er lagður til feðra sinna og hefir rotnan séð. En sá, hvern Guð upp vakti, hefir eigi rotnan séna.

Fyrir því sé yður viturlegt, góðir menn og bræður, það yður boðast fyrir þennan syndanna fyrirgefning og af öllu því, hverju þér gátuð ekki réttlátir orðið fyrir Moyses lögmál, og hver hann trúir á þennan, sá er réttlættur. Því sjáið svo til að eigi komi það yfir yður, hvað sagt er fyrir spámennina: Sjái þér forsmánarar, undrið yður og verðið að öngu því að eg gjöri það verk á yðrum dögum, hverju þér trúið eigi þó ef nokkur talaði yður það út.

En að út gengnum Gyðingum af samkundunni báðu hinir heiðnu það þeir segði þeim þessi orð á eftir komanda þvottdegi. Og er samkundan í sundur dreifðist, fylgdu Páli og Barnaba margir Gyðingar eftir og guðræknir menn sem Júðar höfðu gjörst. Og þeir sögðu þeim og áminntu þá að þeir skyldi stöðugir blífa í Guðs náð. En að eftirkomanda þvottdegi kom til samans næsta allur borgarmúgur að heyra Guðs orð. Og er Gyðingar sáu fólkið, fylltust þeir fjandskapar og tóku að mæla í gegn því sem Páll sagði, mót kastandi það og háðungarorðum lastandi. Þeir Páll og Barnabas sögðu þá sköruglega: Það byrjaði að yður skyldi Guðs orð fyrst segjast. En af því þér rekið það frá yður og dæmið yður sjálfa óverðuga eilífs lífs, sjáið, það vér snúust þá til heiðinna þjóða. Því að svo hefir Drottinn boðið oss: Eg setta þig heiðnum þjóðum til ljóss svo að þú sért hjálpráð allt til yðsta jarðar enda.

Og þá hinir heiðnu heyrðu það, glöddust þeir og vegsömuðu orð Drottins, og svo margir urðu trúaðir sem til eilífs lífs voru skikkaðir. Og orð Drottins tóku út að berast um öll héruð. En Gyðingar hvöttu þá upp guðræknar og hæverskar kvinnur og hina æðstu menn borg[ar]innar og upp kveiktu svo ofsókn í móti Páli og Barnaba og ráku þá burt úr sínum landsálfum. En þeir hristu duft fóta sinna á þá og komu til Íkonían. Og lærisveinarnir fylltust af fagnaði og heilögum anda.

Fjórtándi kapítuli

Og það skeði í Íkonía að þeir gengu til líka inn í Gyðingasamkundu og töluðu svo að mikill mannfjöldi trúði, bæði Júðar og Grikkir. En þeir Gyðingar, sem mistrúa voru, upp vöktu og til reiði hvöttu í móti bræðrunum hugi heiðinna manna. Þó dvöldu þeir þar um langan tíma styrklega erfiðandi með herrans fulltingi, hver eð sjálfur vitni bar orðum sinnar náðar og veitti að tákn og stórmerki skeðu fyrir þeirra hendur. En borgarmúgurinn tvískiptist í sundur svo að sumir héldu að sönnu með Gyðingum, en sumir með postulunum.

En er gjörðist upphlaup með heiðingjum og líka einninn með Gyðingum og þeirra yfirboðurum að þeir færi til með valdi og grýttu þá grjóti, það fornumu þeir og flýðu í þær borgir sem liggja í Lýkoníalandi, Lýstra og Derben, og alls staðar í þeirra umliggjandi landsálfur og predikuðu þar guðsspjöll. Og maður nokkur í Lýstra sat fótahrumur og var haltur frá sinnar móður kviði, sá er aldri hafði enn gengið, hann heyrði Pál mæla. Og sem hann leit á hann og sá að hann trúði, það honum mætti hjálpa, sagði hann með hárri röddu: Statt uppréttur á þína fætur. Og hann spratt upp og gekk. En er lýðurinn leit hvað Páll hafði gjört, hófu þeir upp hljóð sín á lýkaónísku og sögðu: Guðin eru mönnum lík vorðin og til vor ofan stigin. Og Barnabam kölluðu þeir Júpiter, en Pál Merkúríum af því hann var framberi orðsins. En Júpiters prestur, sá er fyrir borginni var, flutti bæði yxn og kransa fyrir dyrnar og vildi fórnfæra þeim með fólkinu.

Þá er postularnir, Páll og Barnabas, heyrði það, hrifu þeir klæði sín, stukku upp á milli fólksins, kölluðu og sögðu: Þér menn, hví gjöri þér þetta? Við erum og dauðlegir menn líka sem þér og bjóðum yður að snúast frá þessum hégómum til lifanda Guðs, sá er gjörði himin og jörð, sjó og allt hvað í þeim er, hver er um liðnar aldir hefir allar þjóðir ganga látið sína sjálfs vegu. Og þó að sönnu hefir hann eigi forlátið sjálfan sig án vitnisburðar þá hann veitir gott og gefur oss dögg af himni og frjósama tíma, uppfyllandi vor hjörtu með fæðslu og fagnað. Og er þeir sögðu þetta, gátu þeir þó varla stillt lýðinn svo að þeir fórnuðu þeim eigi.

Þá komu þar nokkrir Gyðingar frá Antiokkia og Íkonía, hverjir að umtöldu lýðinn svo að þeir grýttu Pál og drógu út af borginni, meinandi hann dauðan vera. En þá lærisveinarnir umkringdu hann, stóð hann upp og gekk inn í borgina. Og deginum eftir fór hann með Barnaba til Derben og predikaði guðsspjöll í þeirri borg og lærði þar margan, vendi síðan aftur til Lýstram, Íkonía og Antiokkiam, styrkjandi andir lærisveinanna, þá áminnandi að þeir væri staðfastir í trúnni og það að oss byrjar fyrir margar hrellingar inn að ganga í Guðs ríki. Og þeir skikkuðu þeim öldunga í sérhverja samkundu, báðust fyrir og föstuðu og fólu þá síðan þeim Drottni á hendi, á hvern þeir trúðu.

Og er þeir höfðu gengið um Pisidíam, komu þeir í Pamfýlíam og töluðu orð Drottins til Pergan og fóru ofan til Attalíam. Þaðan sigldu þeir til Antiokkiam, hvaðan þeir voru af Guðs náð til fengnir í það verk, hvert þeir höfðu fullkomnað. Og sem þeir voru komnir og saman safnað söfnuðinum, töldu þeir fram hve mikið Guð hefði gjört meður þeim og hverninn hann hefði dyrum trúarinnar upp lokið fyrir heiðingjum. Og þar dvöldu þeir eigi skamma stund hjá lærisveinunum.

Fimmtándi kapítuli

Og þeir nokkrir, sem ofan komu af Júdea, lærðu bræðurna það, nema ef þeir léti umskera sig eftir siðvenju Moyses, - þá kunni þér ekki að hjálpast. Og af því gjörðist þar rugl og misþykki eigi lítið. Páll og Barnabas settu sig fast í móti þeim. Þá skikkuðu þeir Pál og Barnabam til og nokkra aðra af þeim að þeir færi upp til postulanna og yfirprestanna í Jerúsalem um þetta þrætumál. Og sem þeir voru af safnaðinum á leið leiddir, gengu þeir um Feniken og Samaríam, segjandi heiðinna þjóða umvending og gjörðu öllum bræðrum mikinn fögnuð. En þá þeir komu til Jerúsalem, meðtókust þeir af söfnuðinum og af postulunum og svo af öldungunum, og þeir kunngjörðu þeim frá hversu mikið Guð hefði gjört meður þeim. Þá risu upp nokkrir út af faríseis selskap, þeir við trú höfðu tekið, segjandi að það byrjaði að umskera þá og buðu að halda Moyses lögmál. En postularnir og prestarnir komu til samans að þeir liti á þetta mál.

Og er mikil þráttan hafði verið, stóð Pétur upp og sagði til þeirra: Góðir menn og bræður, þér vitið að fyrir langri ævi, það Guð hefir útvalið vor á milli að heiðnir menn skyldu heyra fyrir minn munn guðsspjallsins orð og svo að trúa. Og Guð, sá hjörtun kennir, bar vitnisburð um, gefandi þeim heilagan anda svo sem oss og gjörði öngvan mun á milli þeirra og vor, hreinsandi með trú þeirra hjörtu. Fyrir hvað freisti þér nú Guðs það þér leggið ok yfir lærisveinanna háls, hvert að ei gátu borið hvorki vér né feður vorir, heldur trúum vér að frelsast fyrir náð Drottins vors Jesú Kristi með sama hætti og þeir. Þá þagði allur múgurinn og hlýddu þeim Barnaba og Páli er þeir sögðu frá hver tákn og stórmerki eð Guð hefði gjört meðal heiðinna þjóða fyrir þá.

Eftir það þeir þögnuðu, svaraði Jakob og sagði: Þér menn og bræður, heyrið mig. Símon sagði fram með hverjum hætti Guð hefði í fyrstu vitnað og meðtekið sér fólk út af heiðnum þjóðum í sínu nafni og þessu samhljóða spámannaorðin svo sem að skrifað er: Eftir þetta mun eg aftur koma og uppbyggja tjaldbúð Davíðs, hver að fallin er. Og hennar niðurbrot skal eg endurbyggja og hana upprétta svo að þeir menn, sem eftir blífa, skulu Drottins leita og þar til allar heiðnar þjóðir, yfir hverjar mitt nafn ákallað er, segir Drottinn, sá er þetta gjörir allt. Guði eru öll sín verk kunnig frá veraldar upphafi. Fyrir því órskurða eg það vér gjörum öngva þvingan þeim sem snúast frá heiðni til Guðs, heldur skrifum þeim til að þeir haldi sig frá óhreinleik skurgoðadýrkanar og frá frillulifnaði og köfnuðu og af blóði. Því að Moyses hefir fyrir langri ævi til sett í öllum borgum það hann skuli predikast í samkundum, hvar hann verður og lesinn alla þvottdaga.

Það hagaði þá postulunum og öldungunum með öllum safnaðinum að þeir útveldi af þeim menn og sendi til Antiokkiam með Páli og Barnaba tileinkaðan Júdam, þann kallaður var Barsabbas, og Sílam, inir æðstu menn meðal bræðranna, og sendu rit fyrir þeirra hendur með þessu atkvæði:

Vér postular, prestar og bræður heilsum þeim bræðrum er út af heiðingjum og í Antiokkia, Sýria og Kilitia eru með því að vér höfum heyrt að nokkrir af oss eru út gengnir sem hafa sturlað yður með orðum og flekkað andir yðrar, bjóðandi yður að umskerast og lögmálið að halda, hverjum vér höfum ekki slíkt boðið. Því hefir oss litist með eindregni saman komnum að senda til yðar valinkunna menn með vorum elskulegum Barnaba og Páli, hverjir menn eð út hafa sett sínar sálir fyrir nafn Drottins vors Jesú Kristi. Fyrir því sendu vér Júdam og Sílam, hverjir eð sjálfir mega með orðum segja yður hið sama. Því að það líst heilögum anda og oss að vér skyldum öngvar byrðir leggja á yður fyrir utan þessa þarflega hluti, það þér haldið yður af því sem skurgoðum er fórnað og blóði og fráköfnuðu og frillulífi, af hverju ef þér varðveitið sjálfa yður, gjöri þér rétt. Lifið sælir.

Þá þessir voru af stað sendir, komu þeir til Antiokkiam og saman söfnuðu safnaðinum og fengu þeim bréfið. Þá þeir lásu það, urðu þeir af þeirri huggan glaðir. En Júdas og Síla, hverjir að spámenn voru, áminntu bræðurna með nógum orðum og styrktu þá. Og þeir dvöldu þar um stundar sakir og voru síðan með friði af bræðrunum sendir til postulanna aftur, en Síla leist á að vera þar. Páll og Barnabas dvöldust í Antiokkia, kenndu og boðuðu samt öðrum fleirum orð Drottins.

En eftir nokkra daga sagði Páll til Barnaba: Föru við aftur og vitjum bræðra vorra um allar borgir, í hverjum við höfum boðað orð Drottins, hverninn að þeir haga sér. En Barnabas gaf til ráð að þeir tæki með sér Jóhannem, sá er auknefndist Markús. En Páll vildi ekki að sá, sem frá þeim hafði snúið úr Pamfýlía og gekk eigi með þeim í verk, skyldi eigi með fylgja. Og svo hart sundurþykki varð þeirra á milli að hvor skildi við annan. Og Barnabas tók að sönnu Markum með sér og sigldi í Kýpriam. En Páll kjöri sér Sílam og var af bræðrunum Guðs náð bífalaður. Og hann gekk um Sýriam og Kilitiam styrkjandi söfnuðina.

Sextándi kapítuli

En er hann kom til Derben og Lýstran, og sjá, að lærisveinn nokkur var þar, Tímóteus að nafni, sonur einnrar trúaðrar Gyðingakonu, en að feðerni girskur. Þessum báru þeir bræður gott vitni sem voru í Lýstram og Íkonía. Þennan vildi Páll með sér fara láta, tók að sér og umskar hann fyrir sakir þeirra Gyðinga sem voru í þeim stöðum því að þeir vissu allir það hans faðir var girskur. En þar þeir fóru um borgir, buðu þeir í þeim að varðveita þær setningar sem skikkaðar höfðu verið af postulunum og prestum þeim sem til Jerúsalem voru, og svo styrktust söfnuðurnir í trúnni og fjölguðust daglega að tölu.

Og þá þeir gengu um Frýgiam og Galitíuríki, var þeim forboðið af helgum anda að tala Guðs orð í Asía. En sem þeir komu til Mýsíam, freistuðu þeir að ganga í Bitiníam, og andinn lofaði þeim það eigi. En þá þeir gengu yfir um Mýsíam, fóru þeir ofan til Tróaden. Og Páli var sjón sýnd um nóttina að maður nokkur af Makedónía stóð og bað hann og sagði: Far þú í Makedóníam og hjálpa oss. En sem hann hafði sjónina séð, stunduðum vér strax að reisa í Makedónía fullgjörðir í því það Drottinn kallaði oss að predika þeim guðsspjöll. En þá vér leystum frá Tróada, komu vær á réttu skeiði til Samótíatíon og annars dags til Neapólin og þaðan til Filippis, hver að er hin æðsta og frelsis höfuðborg í Makedónía.

Og vær dvöldust í sömu borg nokkra daga. Og á þvottdeginum gengu vér út af borginni að því vatni, hvar þeir plöguðu að biðjast fyrir, settum oss og töluðum til þeirra kvenna er þar komu til samans. Og kona nokkur guðrækin, Lýdía að nafni, hver eð purpura seldi, verandi út af Tíatírisborg, heyrði til, hverrar hjarta Drottinn opnaði svo að hún gætti að því hvað af Páli sagðist. En sem hún og hennar hús var skírt, beiddi hún oss og sagði: Ef þér haldið mig trúaða vera í Drottni, þá gangið inn í mitt hús og blífið þar. Og hún neyddi oss.

En það skeði þá vér gengum til bænar að stúlka nokkur, sú er hafði sannsagnaranda, hljóp í móti oss, hver eð gjörði sínum lánardrottnum mikinn bata í sannsögli. Þessi sama fylgdi Páli og oss alls staðar eftir, kallaði og sagði: Þessir menn eru þjónar Guðs hins hæðsta, þeir eð boða yður hjálpræðisgötu. Þetta gjörði hún um marga daga. En það gramdist Páli. Því snerist hann við og sagði til andans: Eg býð þér í nafni Jesú Kristi að þú farir út frá henni. Og hann fór út á samri stund.

En er drottnar hennar sáu það að von sinnar ábatanar var úti, gripu þeir Pál og Sílam og leiddu þá á torg til höfðingjanna og færðu þá fyrir yfirboðarana og sögðu: Þessir menn gjöra styrjöld í borg vorri með því þó þeir eru Gyðingar og boða þá venju er oss hæfir eigi með að taka né að gjöra með því vér erum rómverskir. Og fólkið æstist upp í móti þeim, yfirboðaranir létu þá af fötum færa og buðu að strýkja þá. Og er þeir höfðu veitt þeim stóra húðstroku, snöruðu þeir þeim í myrkvastofu og buðu myrkvastofuverðinum að geyma þá grandvarlega. Og hann tók slíkt boð að sér og kastaði þeim í hið innsta varðhald og setti þeirra fætur í stokk.

En um miðnætti báðust þeir fyrir, Páll og Sílas, og lofuðu Guð, og þeir heyrðu til þeirra sem í varðhaldinu voru. En jafnsnart varð mikill jarðskjálfti svo að hrærðist allur grundvöllur myrkvastofunnar. Og jafnsnart opnuðust allar dyr og allra þeirra fjötur upp leystust. En sem myrkvastofuvörðurinn vaknaði og sá myrkvastofudyrnar opnar, dró hann út sverð og vildi fyrirfara sér, meinandi bandingjana burt flýða. En Páll kallaði hárri röddu og sagði: Gjör þér ekkert vont það vér erum hér allir.

En hann heimti ljós, gekk inn og af ótta sleginn féll hann Páli og Síla til fóta, leiðandi þá út og sagði: Herrar mínir, hvað byrjar mér að gjöra það eg verði frelsaður? En þeir sögðu: Trú þú á Drottin Jesúm, svo verður þú hólpinn og þitt hús. Og þeir sögðu honum orð Drottins og öllum þeim er í hans húsi voru. Hann tók þá að sér á sömu stund nætur og þerrði benjar þeirra. Hann lét þá og skíra jafnsnart sjálfan sig og allt sitt hús. Og þá leiddi hann þá í sitt hús, reisti upp borð fyrir þeim, og hann gladdist með öllu sínu húsi það hann var á Guð trúaður vorðinn.

Og er dagaði, sendu yfirboðararnir þénara staðarins þangað og sögðu: Láttu þessa menn lausa. En myrkvastofuvörðurinn kunngjörði þessi orð Páli að yfirboðararnir hefði þangað sent, - að þér skylduð lausir látast. Því gangið nú út og farið í friði. En Páll sagði til þeirra: Þeir hafa almennilega án dóms látið húðfletta oss rómverska menn og í myrkvastofu kastað, og nú vilja þeir reka oss út heimuglegana. Eigi skal svo, heldur komi þeir sjálfir og reki oss út. En þessi orð kunngjörðu staðarins þénarar yfirboðurunum. Og er þeir heyrðu það að þeir voru rómverskir, óttuðust þeir, komu síðan, beiddu þá og út leiddu og báðu að þeir færi burt úr borginni. Þeir gengu þá af myrkvastofunni og komu til Lýdía. Og er þeir höfðu bræðurna séð og hugsvalað þeim, ferðuðust þeir í burt.

Seytjándi kapítuli

En þá þeir fóru um Amfipólin og Apollóniam, komu þeir til Tessaloniuborgar, hvar eð var Gyðinga samkund. En Páll gekk inn eftir venju sinni til þeirra og sagði þeim um þrjá þvottdaga úr ritningunum, opnandi fyrir þeim og sannandi það Kristi byrjaði að líða og af dauða upp að rísa og að þessi Jesús, - hvern eg boða yður (sagði hann), sé sá Kristur. Og nokkrir af þeim trúðu og samlöguðu sig Páli og Síla og mikill fjöldi guðlegra Grikkja, þar með hinar æðstu kvinnur eigi allfáar.

En þeir vantrúuðu Gyðingar fylltust fjandskapar og fengu með sér nokkra illþýðismenn. Og er þeir höfðu dregið flokk saman, gjörðu þeir upphlaup í borginni og æddu fyrir hús Jasonis og sóktu eftir að leiða þá fram fyrir alþýðufólkið. En er þeir fundu þá eigi, drógu þeir Jasonem og nokkra bræður til höfðingjanna borgarinnar og kölluðu: Þeir eð villa alla jarðarkringlu, eru hér komnir, hverja Jason hýsir. Og þessir allir gjöra í móti keisarans boði, segjandi annan kóng vera Jesúm. En þeir æstu upp lýðinn og höfðingjana borgarinnar þá er þeir heyrðu þetta. Og sem þeir höfðu borgan tekið af Jasoni og þeim öðrum, létu þeir þá lausa.

En bræðurnir létu Pál og Sílam í burt fara um nótt til Beróa. Og er þeir komu þar, gengu þeir inn í Gyðinga samkundu. En þeir voru hinir eðlubornustu meðal þeirra sem voru í Tessalonia, hverjir orðið meðtóku af öllum hugarins tilbúnaði, rannsakandi daglegana ritningarnar hvort það væri svo. Og margir af þeim gjörðust trúaðir og einninn erlegar kvinnur girskar og eigi allfáir kallmenn. Og er það fengu að vita þeir Gyðingar sem voru til Tessaloniu að Guðs orð voru boðuð af Páli í Berea, komu þeir og þangað og æstu upp lýðinn. En jafnsnart sendu bræðurnir Pál þá í burt það hann gengi allt út til sjávarins, en Sílas og Tímóteus blifu þar eftir. Og þeir eð leiddu Pál á veg, fylgdu honum allt til Aþenu. Og sem þeir fengu þann bífalning af honum til Síla og Tímóteo það þeir kæmi sem snarast til hans, fóru þeir aftur.

En á meðan Páll beið þeirra til Aþena, gramdist hans andi með sjálfum honum er hann sá borgina svo mjög hneigða til skurgoðadýrkanar. Af því hafði hann spurningar frammi við Gyðinga og guðrækna menn í samkundunni og alla daga á torgi til þeirra manna sem til hans komu. En nokkrir Epikúrei og Stóiki, veraldlegir spekingar, þráttuðu við hann. Og sumir sögðu: Hvað vill þessi orðsnápur til segja? En aðrir mæltu: Það sýnist sem hann vilji nýrra guða boðari vera, -fyrir því hann hafði boðað þeim Jesúm og af upprisunni. Og þeir gripu hann höndum og leiddu á dómflötinn segjandi: Megu vær ekki fá að vita hver þessi nýja kenning er sem af þér segist? Því að nokkuð nýtt flytur þú fyrir vor eyru. Fyrir því vildu vér vita hvað það væri. En allir Aþenuborgarmenn og svo útlendingar og gestir stunduðu ekkert annað nema að segja eður heyra nýtt nokkuð.

En Páll sté upp á miðjan dómflötinn og sagði: Þér menn Aþenuborgar, eg sé það þér eruð í öllum hlutum næsta hjátrúaðir því að eg hefi gengið hér um og séð yðra skurguðadýrkan. Eg fann og altari, á hverju upp var skrifað: Hinn ókenndi guð. Fyrir því boða eg yður þann sama, hverjum þér óvitandi dýrkan gjörið. Sá Guð sem gjörði heiminn og allt hvað í honum er fyrir því að hann er Drottinn himins og jarðar. Eigi byggir hann í mustérum þeim sem með höndum eru smíðuð og eigi heldur fágast hann í mannlegum höndum. Hann þarf og einskis við með því hann gefur sjálfur öllum líf og andardrátt á allan hátt. Hann gjörði og af einu blóði allt mannkyn það er byggja skyldi yfir allri augsýn jarðar og ályktaði forskikkaða tíma, og takmörk þeirra byggingar hefir hann staðfest svo að þeir skyldu Guðs leita ef verða kynni að þeir mætti á honum þreifa og á hann finna með því þó að hann er eigi langt frá einum sérhverjum vorra. Því að fyrir hann lifum vær, hrærunst og erum svo sem nokkrir yðars lands diktarar hafa sagt að vér erum og hans kyns. Nú með því vér erum Guðs slekti, skulu vér eigi meina guðdóminn líkan vera gulli og silfri eður út höggnum steinum af manna fyndingum gjörða.

Og að sönnu hefir Guð tíma þessarar óvisku líða látið, en nú býður hann öllum mönnum hvar helst þeir eru að allir gjöri yfirbót fyrir því hann hefir dag til sett, á hverjum hann vill dæma alla heimskringluna með réttvísi fyrir þann mann, fyrir hvern hann hafði það og ályktað trú að veita öllum eftir það hann upp vakti hann af dauða.

En er þeir heyrðu af upprisu framliðinna, hæddu sumir að því, en sumir sögðu: Vér skulum heyra þig aftur enn um þetta. Svo gekk Páll út mitt á milli þeirra. Og nokkrir menn héldu með honum og urðu trúaðir, meðal hverra var Díónýsíus, einn af ráðinu, og kona, Damaris af nafni, og fleiri aðrir með þeim.

Átjándi kapítuli

Og eftir það gekk Páll burt af Aþenu og kom til Korintio og fann þar Gyðing, Akvílam að nafni, ættaðan úr Pontia, sá er nýlegana var kominn af Vallandi, og hans húsfrú Priskilla, af því að keisari Kládíus hafði boðið öllum Gyðingum fara af Róm. Til þessa hins sama gekk hann inn, og með því að þeir voru eins handverksmenn, bleif hann hjá þeim og erfiðaði. En þeirra handverk var tjaldvefnaður. Og alla þvottdaga kenndi hann í samkunduhúsi og hafði fortölur fyrir Gyðingum og einninn líka fyrir Grikkjum.

En er Sílas og Tímóteus komu af Makedónía, þrengdi andinn Páli til að vitna fyrir Gyðingum það Jesús væri Kristur. En sem þeir mæltu í móti því og töluðu háðungarorð, fleygði hann af sér fötum og sagði til þeirra: Yðvart blóð sé yfir yðru höfði. Hreinn geng eg eftir þetta til heiðinna þjóða. Og hann veik þaðan og gekk inn í hús nokkurs þess er Júst var að nafni. Hann heiðraði Guð. Hans hús var og hið næsta samkundunni. En Krispus, hver eð var foringi samkundunnar, trúði á Drottin með sínu öllu hyski, og margir Korintíumenn, þeir eð til heyrðu, urðu trúaðir og létu skíra sig.

En Drottinn sagði fyrir sýn um nótt til Páls: Óttast eigi, heldur tala þú og þeg ekki því að eg em með þér. Og enginn skal þér til leggja að þig megi skaða því að margt fólk er mitt í þessari borg. En hann sat þar árið um kring og sex mánaði og kenndi þeim Guðs orð.

En er Gallío var landstjórnari í Antiokkia risu Gyðingar upp með einum huga í móti Páli og leiddu hann fyrir dómstólinn og sögðu: Þessi ræður mönnum að dýrka Guð í móti lögmálinu. En þá Páll bjó sig til að lúka upp munninn, sagði Gallío til Gyðinga: Júðar mínir, ef það væri um nokkur rangindi eður vansemd, þá umliði eg yður gjarnan. En með því það eru spurningar af orðum og nöfnum yðvars lögmáls, megi þér sjálfir til sjá því að eg vil eigi þeirra dómari vera, og rak þá frá dómstólinum. Þá gripu allir Grikkir Sóstenem, samkundunnar höfðingja, og slógu hann fyrir dómstólinum, en Gallío gaf sér þar alls ekki að.

Páll dvaldi þar sjálfur í marga daga. Síðan kvaddi hann bræðurna og sigldi til Sýriam og Priskilla og Akvíla meður honum eftir það hann rakaði höfuð sitt í Kenrea því að hann hafði heit á hendi. Hann kom þá ofan til Efeso, og þar skildi hann þau eftir, en hann gekk sjálfur inn í samkunduna og þreytti spurningar við Gyðinga. En þeir báðu hann að hann blifi þar enn lengra tíma hjá sér, en hann samsinnti því eigi, heldur kvaddi hann þá og sagði: Mér byrjar með algjörvi á þeirri hátíð, sem til stendur, að vera til Jerúsalem. Heldur skal eg að Guðs vilja koma til yðar aftur. Og er hann leysti frá Efeso, kom hann til Sesarea, gekk upp og heilsaði safnaðinum og fór ofan til Antiokkiam og dvaldist þar nokkra stund, fór burt síðan og gekk hvað eftir öðru um Galitíuríki og Frýgíam styrkjandi alla lærisveina.

En þar kom til Efeso Gyðingur nokkur, Apollo að nafni, fæddur í Alexandría, mælskumaður og máttugur í ritningunum. Þessi var formenntur í vegi Drottins og talaði með glóanda anda og tók að kenna allkappsamlega það hvað Drottins er, vitandi einasta af skírn Jóhannis. Þessi tók trúlega að predika í samkundunni. En er Priskilla og Akvíla heyrðu honum, tóku þau hann að sér og lögðu enn innilegar út fyrir honum veg Drottins. Og þá hann vildi reisa í Akkaiam, skrifuðu bræðurnir og réðu lærisveinunum að þeir meðtæki hann. Og sem hann var þar kominn, bætti hann um fyrir mörgum þeim er trúaður var vorðinn fyrir náðina því að hann yfirvann Gyðinga allsköruglega, sýnandi þeim opinberlega fyrir ritningarnar það Jesús væri Kristur.

Nítjándi kapítuli

Og það skeði er Apollo var til Korintíu að Páll gekk þá um upplönd og kom til Korintíu og fann nokkra lærisveina og sagði til þeirra: Hafi þér nokkuð meðtekið heilagan anda síðan þér urðuð trúaðir? En þeir sögðu til hans: Vær höfum enn eigi heyrt hvort að nokkur heilagur andi væri. Hann sagði til þeirra: Upp á hvað eru þér þá skírðir? En þeir sögðu: Upp á skírn Jóhannis. Páll sagði: Jóhannes skírði að sönnu með iðranarskírn og sagði fyrir fólkinu að þeir skyldi trúa á þann sem eftir hann mundi koma, það er Jesúm það hann sé Kristur. Sem þeir heyrðu það, létu þeir skírast í nafni Drottins Jesú Kristi. Og er Páll hafði haft hendur yfir þeim, kom heilagur andi yfir þá, og þeir töluðu tungur og tóku að spá. En þeir menn voru alls nær tólf.

Hann gekk inn í samkunduhúsið og predikaði í frelsi um þrjá mánaði, kenndi og þeim fortölur setti af Guðs ríki. En þá þeir nökkrir sem harðsýldir voru og eigi trúðu, talandi illt af vegi Drottins fyrir alþýðu, veik hann frá þeim og aðskildi lærisveinana, daglegana spurningar fremjandi í kennsluhúsi þess manns er Týrannus hét. Og þetta gjörðist um tvö ár svo að þeir allir, sem bjuggu í Asía, heyrðu orð Drottins, bæði Gyðingar og Grikkir. Og Guð gjörði eigi lítil kraftaverk fyrir hendur Páls svo að ef einninn sveitadúkar eður nærklæði af hans líkama báru það krankdæmin hurfu af þeim, og illskuandar út fóru frá þeim.

En nökkrir freistuðu út af umhleypingsjúðum særingamenn að kalla á nafn Drottins Jesú yfir þeim sem illskuanda höfðu með sér og sögðu: Vér særum yður fyrir Jesúm, þann Páll predikar. En þessir voru vii er þetta frömdu, synir þess Gyðings og prestahöfðingja er Skeva hét. En illskuandinn svaraði og sagði: Jesúm kenni eg og Pál veit eg, en hverjir eru þér? Og sá maður, í hverjum illskuandinn var, stökk upp á þá, varð þeim öflugri og varpaði þeim undir sig svo að þeir flýðu nöktir og sárir úr því sama húsi. Þetta varð öllum kunnigt sem bjuggu í Efeso, bæði Gyðingum og Grikkjum, og yfir þá alla sló ótta, og nafn Drottins Jesú var næsta miklað.

Þar komu og margir sem trúaðir voru vorðnir, viðurkenndu og kunngjörðu hvað þeir hefðu afrekað. Og margir af þeim, sem forneskjulistir höfðu framið, báru bækurnar saman og brenndu þær öllum hjá veranda. Og að saman reiknuðu þeirra verði fundu þeir þess fjár fimmtigi þúsund peninga. Svo öfluglega tók að vaxa orð Drottins og að eflast. Nú sem þetta var út gjört, setti Páll sér í anda að ferðast um Makedóníam og Akkaiam og að ganga til Jerúsalem og sagði: Því eftir það, er eg hefi þar verið, byrjar mér að sjá Rómam. Og hann sendi tvo af þeim er honum þjónuðu, Tímó sjálfur um stundar sakir í Asía.

En í þann tíma hófst eigi lítill uppblástur af þessum vegi því að nokkur gullsmiður, sá Demetríus var að nafni, hver eð gjörði silfurhuldir Díanu, og það gjörði þeim embættismönnum eigi lítinn ábata, hverja hann saman kallaði sem þess háttar verkmenn voru og sagði: Góðir menn, þér vitið að vér höfum mikinn gróða af þessu verklagi. Og þér sjáið og heyrið eigi alleinasta í Efeso, heldur og næsta um alla Asíam það þessi Páll umhverfir miklu fólki, teljandi um fyrir því og segir að það sé öngvir guðir sem með höndum verða gjörðir. En þetta hlutskipti kemur eigi einasta oss til tjóns og voru verklagi til niðranar, heldur mun mustéri hinnar miklu gyðju Díanu einskis virt þar til mun hennar tign niðurbrotin verða, hverja öll Asía og heimskringlan vegsamar.

Sem þeir heyrðu það, fylltust þeir reiði, æptu upp og sögðu: Hin mikla Díána í Efeso. Og öll borgin fylltist af sneypan, og þeir gjörðu með einu hugarfári áhlaup til sjónarflötsins og gripu þá Gaium og Aristarkum af Makedónía, förunauta Páls. En Páll vildi þá ganga inn að fólkinu, og lærisveinarnir leyfðu honum það ekki. Og nokkrir yfirmenn úr Asía, þeir eð Páls góðir vinir voru, sendu til hans og báðu að hann gæfi sig eigi fram á sjónarflötinn. Sumir kölluðu svo, en aðrir annað því að alþýðan var vill vorðin, og flestir vissu eigi af hverju efni þeir voru til samans komnir. En sumir af fólkinu drógu fram Alexandrum, þeim er Gyðingar fram ýttu, en Alexander benti hendinni sér til hljóðs, viljandi forsvara sig fyrir fólkinu. Og er þeir formerktu það hann var Gyðingur, hófst upp eitt kall af öllum nær tveim stundum: Hin mikla Díána í Efeso.

Og sem kanselerinn fékk stöðvað fólkið, sagði hann: Þér menn í Efeso, hver er sá manna eð eigi veit það borgin Efeso sé dýrkanarinna hinnar miklu gyðju Díanu og hennar líkneskju af himni ofan fallna? Nú með því að þessu segir enginn í móti, þá byrjar yður spökum að vera og ekkert af bráðræði að gjöra. Þér hafið nú þessa menn hingað dregið sem hvorki eru ræningjar kirkna né háðsmenn yðrar gyðju. Þótt Demetríus og þeir embættismenn, sem með honum eru, hafi kærumál við nokkurn, þá gjörist hér lög um, og þar eru borgmeistarar. Klagist þeir innbyrðis fyrir þeim. En ef þér leitið nokkuð eftir um aðra hluti, þá látið það upp leysast á annarri löglegri samkomu. Því það er háskasamlegt að ef vér skulum sekir verða fyrir Þessa dags upphlaup með því þó að engin sök er undir niðri, hvaðan vér megum skjal af gefa þessa upphlaups. Og er hann hafði þetta sagt, sleit hann safnaðinum.

xx. kapítuli

En eftir það er upphlaupinu linnti, kallaði Páll lærisveinana til sín og bað þá vel lifa, ferðaðist síðan. En þá hann hafði þær sömu landsálfur yfir farið og þeim áminning veitt með mörgum orðum, kom hann til Grikklands og tafði þar þrjá mánaði. En með því honum voru umsát gjörð af Gyðingum er hann vildi sigla í Sýriam, varð hann þess sinnis að snúa aftur um Makedóniam. Og þessir fóru með honum allt til Asíam: Sópater af Berrohen, en af Tessaloniu Aristarkus og Sekúndus og Gaius af Derben og Tímóteus, en úr Asía Týkikon og Trófimas. Þessir gengu undan og biðu vor í Tróada. En vér sigldum eftir páskana af Filippis og komum til þeirra í Tróade innan fimm daga og dvöldum þar í (vii) daga.

En einn þvottdaga, þá lærisveinarnir voru til samans komnir brauð að brjóta, talaði Páll við þá, því annars dags vildi hann ferðast, og teygði ræðuna allt til miðrar nætur. Og í þeim loftsal voru mörg ljós sem vær vorum saman komnir. Og nokkurt ungmenni, Eytíkos að nafni, sat í vindauganu og sökk í djúpan svefn. Og með því að Páll talaði svo lengi, þá þyngdist hann því meir af svefni og hrapaði ofan úr hinum þriðja loftsal og var dauður upp tekinn. En er Páll gekk ofan, lagði hann sig fram yfir hann og hélt um hann og sagði: Gjörið engvan hávaða því að hans önd er með honum. Hann gekk þá upp aftur, braut brauðið og bergði og talaði margt við þá allt til þess dagur rann, og svo ferðaðist hann. En þeir leiddu sveininn upp lifanda, og þeir hugsvöluðust við það eigi alllítt.

En vér stigum á skip og sigldum til Asson. Þar vildu vér hafa tekið inn Pál því að hann hafði svo ásett það hann vildi yfir land fara. En sem hann kom til Asson, tóku vær hann til vor og komum til Mitýlen. Þaðan sigldu vér og komum annars dags gegnt Kíon. Og deginum eftir tóku vær höfn við Samon og dvöldum i Trogilion. Og næsta daginn eftir komu vær til Míleto því að Páll hafði sett sér að sigla framhjá Efeso svo að hann hefði öngva dvöl í Asía. Af því flýtti hann sér, ef honum væri það mögulegt, að vera á hvítasunnu til Jerúsalem.

Í frá Míleto sendi hann til Efeso og lét kalla hina elstu presta af safnaðinum. Og sem þeir komu til hans, sagði hann til þeirra: Þér vitið að í frá þeim fyrsta degi er eg kom í Asíam hversu eg hefi um alla tíma hjá yður verið og Drottni þjónað með öllu hugarins lítillæti og með miklu tárfelli og freistingum, hverjar mér hafa hlotnast af umsátum Gyðinga, og það ekkert undan dregið sem yður var bati í svo eg hafi það eigi kunngjört yður opinberlegana í ýmsum húsum og vitnað bæði Gyðingum og Grikkjum iðran til Guðs og trúna á Drottin vorn Jesúm.

Og nú sjáið, það eg em bundinn í anda að ferðast til Jerúsalem, vitandi eigi hvað þar mun yfir mig koma nema það er heilagur andi vitnar um allar borgir segjandi að fjötur og harmkvæli munu mín þar verða. En eg gef því öngva vakt. Eg held og eigi sjálfs míns líf dýrmætt svo að eg fullkomni mitt hlaup með fagnaði og það embætti sem eg hefi meðtekið af herranum Jesú til vitnisburðar evangelio Guðs náðar.

Og sjáið, að nú veit eg að þér munuð allir eigi sjá mitt andlit meir, hverja eg hefi umgengið og predikað Guðs ríki. Fyrir því vitna eg yður á þessum degi það eg em hreinn af allra blóði því að eg hefi ekkert undan fara látið það eg hafi eigi kunngjört yður allt Guðs ráð. Af því hafið gát á sjálfum yður og á allri hjörðinni, meðal þeirra sem yður setti heilagur andi til biskupa að stjórna safnan Guðs, hverja hann hefir endurleyst sínu eigin blóði. Því að það veit eg að eftir mína burtför munu inn ganga meðal yðar ólmir vargar, þeir eð eigi munu þyrma hjörðinni. Og af yður sjálfum munu menn upp rísa er tala umhverfar kenningar að þeir teygi lærisveinana eftir sér. Fyrir því vaki þér og minnist á það að eg hefi um þrjú ár nótt og dag eigi aflátið að áminna einn og sérhvern yðvarn meður tárum.

Og nú, bræður, bífala eg yður Guði og orði hans náðar, hver máttugur er upp að byggja og yður arftöku að gefa meðal allra þeirra sem helgaðir verða. Eigi girntist eg nokkurs yðar silfur, gull eður klæðnað. Því að þér vitið sjálfir að þessar hendur hafa mér unnið til minnar nauðþurftar og þeirra sem með mér voru. Allt sýnda eg yður það að svo byrjaði oss að erfiða og vanfæra að meðtaka og minnast orða Drottins Jesú það hann sagði að sælla væri að gefa en þiggja.

Og er hann hafði þetta sagt, féll hann á kné og bað samt þeim öllum. En þeirra á milli gjörðist grátur mikill og lögðu hendur um háls Páli og kysstu hann, syrjgandi mest af því orði eð hann sagði að þeir myndi eigi sjá hans andlit meir. Og þeir fylgdu honum til skips.

xxi. kapítuli

Sem það var skeð að vér leystum og hurfum frá þeim, komu vér beinleiðis til Kó og annars dags til Ródis og þaðan til Patara. Og þar fundu vér skip það er fara átti til Feniken, stigum þar á og sigldum þangað. En sem vér fengum að sjá Kýpriam, létu vér það til vinstri handar og sigldum í Sýriam og komu að Týro því þar átti skipið að leggja upp farminn. Og sem hann fann lærisveinana, blifu vær þar í sama stað (vii) daga, hverjir Páli sögðu fyrir andagift það hann skyldi eigi fara upp til Jerúsalem. Og það skeði sem þeir dagar voru liðnir, fóru vær og gengum af stað. Og þeir allir með húsfreyjum sínum og börnum fylgdu oss á veg út fyrir borgina og féllum á hné í fjörunni og báðunst fyrir. Og er vær höfðum kvatt hver annan, stigu vér á skip, en hinir sneru aftur til sinna heimkynna.

Og er vér höfðum lyktað vora sigling fyrir Týro, komu vær ofan til Ptólomaída og heilsuðum bræðrunum og vorum þar einn dag hjá þeim. En annars dags fóru vær í burt, þeir eð með Páli voru, og komu til Sesarea og gengum inn í hús Filippi guðsspjallara, hver eð var einn af sjö, og blifum hjá honum. Hann átti fjórar dætur, þær meyjar voru og spáðu fyrir. Og sem vér dvöldunst þar nokkra daga, kemur spámaður sá af Júdea er Agabus var að nafni. Og þá hann kom til vor, tók hann linda Páls og batt hendur sínar og sagði: Þetta segir heilagur andi að þann mann, hvers eð þessi lindi er, munu Gyðingar svo binda í Jerúsalem og selja hann í heiðinna manna hendur.

En sem vér heyrðum það, báðu vér hann og þeir aðrir sem í þeim stað voru það hann færi eigi upp til Jerúsalem. En Páll svaraði þá og sagði: Hvað gjöri þér eð þér grátið og hrellið mitt hjarta? Því að eg em eigi alleinasta reiðubúinn að láta mig binda, heldur að deyja í Jerúsalem fyrir sakir nafns Drottins Jesú. Og með því vér gátum eigi talið um fyrir honum, þögnuðum vær og sögðum: Verði vilji Drottins. Og eftir þá daga fóru vær út, gengum upp til Jerúsalem. Þangað komu og nokkrir lærisveinar meður oss af Sesarea, hafandi þann nokkurn gamlan lærisvein meður sér úr Kýpria, Mnason að nafni, hjá hverjum vér herbergi tókum. Og þá vér komum til Jerúsalem, tóku bræðurnir feginsamlega við oss. En annars dags gekk Páll inn meður oss til Jakobum, allir öldungar komu þar og saman. Og sem hann hafði heilsað þeim, skýrði hann þeim frá hvað eftir annað það Guð hafði gjört á meðal heiðinna þjóða fyrir hans þjónkan.

Þá þeir höfðu það heyrt, vegsömuðu þeir Guð og sögðu til hans: Bróðir, þú sér hve mörg þúsund Gyðinga að þeir eru sem trúaðir hafa vorðið, en þeir allir eru þó vandlætingarmenn lögmálsins. Og þeir hafa heyrt sagt eftir þér það þú kenndir þeim Gyðingum öllum sem meðal heiðinna þjóða eru að snúa frá Moyse, segjandi þeir skyldu eigi umskera sonu sína og eigi eftir þeirri siðvenju ganga, hvað um það er. Byrjar safnaðinum allra helst til samans að koma því að þeir munu fá að heyra það þú ert kominn. Því gjör nú það hvað vér segjum þér.

Vér höfum hér fjóra menn, hverjir heit hafa fest yfir sig. Þá sömu tak að þér og hreinsa þig meður þeim og kosta þá að þeir raki sitt höfuð svo að allir viti að það, hvað þeir hafa heyrt um þig, sé ósannindi, heldur það þú gangir sjálfur og varðveitir lögmálið. Því þeim, sem trúaðir höfðu gjörst af heiðingum, skrifuðum vér og úrskurðuðum að þeir skyldu ekkert þess konar halda nema það þeir vöruðu sig við skurgoðafórnan og blóði, köfnuðu og frillulifnaði. Þá tók Páll þá menn að sér og lét annars dags hreinsa sig meður þeim og gekk inn í musterið og tjáði sig halda uppfylling hreinsanardaganna þar til að hver einn þeirra offraði fyrir sig sinni fórn.

En sem þeir sjö dagar voru liðnir, sáu hann þeir Gyðingar í musterinu er voru úr Asía og æstu upp allan lýðinn, lögðu hendur á hann og kölluðu: Þér Íraelsmenn, hjálpið til. Þessi er sá maður sem alls staðar kennir öllum mönnum í gegn þessu fólki og lögmáli og svo í mót þessum stað. Þar ofan á hefir hann innleitt heiðna menn í musterið og saurgað svo þennan heilaga stað. Því að þeir höfðu séð Trófímum af Efeso með honum í borginni. Þann meinuðu þeir að Páll hefði í musterið innleitt. Og öll borgin ókyrrðist og áhlaup varð af fólkinu, og þeir tóku Pál höndum og drógu út af musterinu. Og jafnsnart urðu dyrnar aftur læstar.

Sem þeir leituðu við að lífláta hann, kom sú fregn upp fyrir yfirhöfðingjann herliðsins það öll Jerúsalem væri uppvægð. Hann tók þá strax stríðssveinana og hershöfðingjana til sín og hljóp burt í milli þeirra. En sem þeir sáu hershöfðingjann og stríðsfólkið, gáfu þeir upp að berja á Páli. En hershöfðinginn gekk þar að og tók hann að sér og bauð að binda hann tveimur járnhlekkjum og spurði að hver hann væri og hvað hann hefði gjört. En sitt kallaði hver af fólkinu. Og með því hann fékk ekki víst að vita fyrir upphlaupinu, bauð hann að leiða hann í kastalann. Og sem þeir komu að tröppunni, hlutu stríðsmennirnir að bera hann fyrir aðsúg fólksins því að mikill fólksfjöldi fylgdi eftir og kölluðu: Af skaf þú þennan.

Og sem Páll varð inn leiddur í kastalann, sagði hann til yfirhöfðingjans: Leyfist mér ekki að tala við þig? En hann sagði: Kannt þú girsku? Ertu eigi sá hinn egypski maður sem fyrir þessum dögum styrjöld upp vaktir og dróst út á eyðimörk fjórar þúsundir morðvarga? En Páll sagði: Eg em að sönnu maður Gyðingakyns af Tarson, en borgari út af nafnfrægri borg Kilitia. Eg bið þig lofa mér að tala til fólksins. Og er hann lofaði honum, sté Páll upp á tröppurnar og bandaði hendinni til lýðsins. Og er mikil þögn gjörðist, talaði hann til þeirra á ebreska tungu og sagði:

xxii. kapítuli

Þér menn, góðir bræður og feður, heyrið nú mína afsakan til yðar. En sem þeir heyrðu hann talaði ebreska tungu til þeirra, gjörðust þeir enn tvistari. Og hann sagði: Eg em maður Gyðingakyns, fæddur í Tarsen í Kilitia, en upp alinn í þessari borg til fóta Gamalíelis og af öllu kostgæfi lærður í föðurlegu lögmáli og laganna vandlætari líka sem þér eruð allir enn í dag. Eg hefi og þennan veg ofsókt allt til dauðans, eg batt og í varðhöld seldi bæði menn og konur svo sem kennimannahöfðinginn og allir öldungar bera mér vitni um, af hverjum eg meðtók bréf til bræðranna og fór til Damasko það eg drægi þá bundna til Jerúsalem sem þar væri svo að þeir mætti píndir verða.

En það skeði þá eg þangað fór og tók að nálgast Damaskum nær miðjum degi að leiftraði um mig skyndilega ljós mikið af himni. Og eg féll til jarðar og heyrði rödd þá er til mín sagði: Sál, Sál, hvar til ofsækir þú mig? En eg svaraði: Hver ertu lávarður? Og hann sagði til mín: Eg em Jesús af Naðaret, hvern þú ofsækir. Og þeir sem með mér voru, sáu að sönnu ljósið og urðu felmsfullir, en röddina, þá er við mig talaði, heyrðu þeir eigi. Eg sagði: Herra, hvað skal eg gjöra? En Drottinn sagði til mín: Statt upp og gakk í Damaskum. Þar man þér sagt verða af öllu hvað þér tilskikkað er að gjöra. En sem eg gat eigi séð fyrir ljóssins bjartleik, varð eg handleiddur af mínum förunautum og kom til Damaskum.

En þar var guðhræddur mann eftir lögmálinu, Ananías, sá góðan orðstír hafði af öllum Gyðingum er þar bjuggu. Hann kom til mín, gekk að mér og sagði: Sál, bróðir, líttu upp. Og eg leit til hans á samri stund. Hann sagði þá: Guð feðra vorra hefir skikkað þig til að þú skyldir viðurkenna hans vilja og áttir að sjá þann réttláta og heyra rödd af hans munni. Því að þú munt hans vottur verða til allra manna þeirra hluta sem þú hefir séð og heyrt. Og hvað tefur þig nú? Rís upp og lát skíra þig og af þvo svo þínar syndir að ákölluðu nafni Drottins.

Það skeði og þá eg kom aftur til Jerúsalem er eg var á bæn í musterinu að eg varð numinn frá mér og eg sá hann. Þá sagði hann til mín: Skunda þig og far burt af Jerúsalem því að þeir meðtaka eigi þinn vitnisburð um mig. En eg sagða: Lávarður, þeir vita sjálfir það eg dró í myrkvastofu og lét lemja í ýmsum samkunduhúsum þá sem á þig trúðu. Og þá er blóð Steffani, þíns vottar, út helltist, stóð eg þar hjá og var samsinnandi hans dauða því eg geymda þeirra föt sem hann í hel slógu. Og hann sagði til mín: Far héðan því að eg vil senda þig langt í burt meðal heiðinna þjóða.

En þeir heyrðu hann allt að því orði, hófu upp raddirnar og sögðu: Afmá þess háttar mann af jörðu því að honum er eigi leyfilegt að lifa. En sem þeir kölluðu, vörpuðu þeir af sér klæðunum og fleygðu moldu í loft upp. Yfirhöfðinginn bauð þá að hann skyldi leiðast inn í kastalann og skipaði þeim að forheyra hann og húðstrýkja svo hann fengi að vita fyrir hverja sök að þeir kölluðu svo yfir honum. Og er hann reyrði hann að með taugum, sagði Páll til undirhöfðingjans er stóð nær honum hvort þeim væri það leyfilegt að húðstreykja rómverskan mann ódæmdan. Og er undirhöfðinginn heyrði það, gekk hann til yfirhöfðingjans og undirvísaði honum það og sagði: Hvað viltu til gjöra? Þessi maður er rómverskur.

Þá kom yfirhöfðinginn þangað og sagði til hans: Seg mér ef þú ert rómverskur. En hann sagði já við. Undirhöfðinginn svaraði til: Þetta réttarfar hlaut eg ærnu fé að kaupa. Páll sagði: Eg em þar og fæddur. Jafnskjótt gengu þeir frá honum sem hann skyldu hafa forheyrt. Og yfirhöfðinginn óttaðist eð hann fornam það hann var rómverskur að hann hafði látið binda hann.

Annan daginn eftir vildi hann greinilegar vita fyrir hverja sök hann klagaðist af Gyðingum og leysti hann úr höndum og bauð kennimannahöfðingjum og öllu þeirra ráði til samans að koma og leiddi síðan Pál fram og setti hann hjá þeim.

xxiii. kapítuli

En Páll horfði á ráðið og sagði: Þér menn og bræður, eg hefi af allri góðri samvisku gengið fyrir Guði allt til þessa. En Ananías kennimannahöfðingi skipaði þeim er hjá honum stóðu að ljósta á hans munn. Þá sagði Páll til hans: Guð man slá þig, þú hvítfágaði veggur. Situr þú og dæmir mig eftir lögmálinu og býður að slá mig í móti lögunum. En þeir sem hjá stóðu, sögðu: Bölvar þú æðsta kennimanni Guðs? Páll sagði: Eg vissa eigi bræður það hann var kennimannahöfðingi því að skrifað er að höfðingja þíns lýðs skalt þú eigi böls biðja.

Sem Páll vissi að þar voru af einni álfu saddúkei og af annarri farísei, kallaði hann upp fyrir ráðinu: Þér menn og bræður, eg em einn faríseus og sonur eins faríseara. Eg dæmunst fyrir von og upprisu framliðinna. Og er hann sagði þetta, gjörðist sundurþykkja í milli faríseos og saddúkeos, og sá selskapur skildi sig að. Því að Saddúkei segja upprisu framliðinna eigi vera, ei engil, né anda, en farísei viðurkenndu hvoru tveggja. En þá gjörðist hávaði mikill, og hinir ritklóku af faríseanna liði risu upp og stóðu í móti og sögðu: Vér finnum ekkert vondslegt á þessum manni. Þó eð andi eður engill hafi viður hann talað, þá kunnum vér eigi að stríða í móti Guði.

En sem mikil misgreining varð, uggaði yfirhöfðingjann að þeir mundi slíta Pál frá þeim og skipaði stríðsfólkinu ofan að fara að grípa hann mitt burt frá þeim og leiða í kastalann. En næstu nótt eftir stóð Drottinn hjá honum og sagði: Páll, vert með góðu geði. Því að líka sem þú hefir vitnað af mér í Jerúsalem, svo hlýtur þú og að vitna af mér í Róm.

En er dagur kom, samantóku sig nokkrir Gyðingar og strengdu það heit að eta hvorki né drekka þar til þeir hefði Páli í hel komið. En þeir voru fleiri en fjörutigir manna sem þetta samtak höfðu gjört. Þeir gengu til kennimannahöfðingjans og öldunganna og sögðu: Vér höfum heitstrenging strengda að bergja einskis þar til vér hefðum Pál af lífi tekið. Því undirvísið nú yfirhöfðingjanum og ráðinu það hann láti leiða hann á morgin til yðar líka sem þér vilduð nokkurs sannara vísir verða af honum. En vér erum áður en hann nálægist yður reiðubúnir að slá hann í hel.

Og er systursonur Páls heyrði það svikræði, kom hann og gekk inn í kastalann og undirvísaði það Páli. En Páll kallaði til sín einn af undirhöfðingjum og sagði: Leið þú þennan pilt til yfirhöfðingjans því að hann hefir nokkuð að kunngjöra honum. Og hann tók hann að sönnu að sér og leiddi hann til yfirhöfðingjans segjandi: Hinn bundni Páll kallaði mig til sín og bað mig að hafa þenna pilt til þín. Hann hefði að segja þér nokkuð.

Yfirhöfðinginn tók hann þá í hönd og veik honum út af, spurði hann að: Hvað er það þú hefir mér að segja? En hann sagði: Gyðingar hafa samblásið að biðja þig það þú hafir á morgin Pál fyrir ráðið svo sem þeir vilji nokkuð sannara af honum fregna. En trú þú þeim eigi því að meir en fjörutigir manna veita honum umsát, þeir eð heitstrengt hafa sér hvorki að eta né drekka þar til þeir gæti honum í hel komið. Og nú eru þeir reiðubúnir, bíðandi eftir þinni fyrirsögn.

Þá lét yfirhöfðinginn ungmennið í burt frá sér fara og bauð honum að hann segði það fyrir öngum að hann hefði honum kunngjört þetta og kallaði tvo hundraðshöfðingja til sín og sagði: Búið til tvö hundruð fótgönguliðs að þeir gangi til Sesaream og sjötigi riddara og tvö hundruð skotmanna um þriðju stund nætur. Og reiðið til þann fararskjóta sem Páll skal á sitja og færið hann vel forvaraðan til Feliken landstjórnara, - og skrifaði bréf þessarar meiningar:

Kládíus Lýsías heilsar hinum voldugasta landsstjórnara Felix. Þennan mann höfðu Gyðingar höndum tekið og vildu hann í hel hafa slegið. En eg kom þá að með stríðsfólkinu og sleit hann af þeim. Og er eg formerkti það hann var rómverskur, þá vildi eg vita fyrir hverja sök þeir áklöguðu hann og lét eg leiða hann fram í þeirra ráð. En eg fann þá að hann klagaðist um spurningar þeirra lögmáls og öngva sök hafði þá dauða væri verð eður banda. Og þá mér voru undirvísuð þeirra svikræði er Gyðingar höfðu honum fyrir búið, senda eg hann strax til þín, bjóðandi hans áklögurum að hvað þeir hefði í móti honum, það mætti þeir segja fyrir þér. Far vel.

En stríðsmennirnir, eftir því sem þeim var boðið, tóku Pál að sér og færðu hann um nóttina í Antrípatiden. En annars dags létu þeir riddaraliðið með honum fara og sneru síðan aftur til kastalans. En sem þeir komu til Sesarea, fengu þeir landstjórnaranum bréfið og skikkuðu Pál þar fyrir hann. En er landstjórnarinn las bréfið, spurði hann að út af hverju landi hann væri. Og er hann fornam það hann var úr Kilitia, sagði hann: Eg skal forheyra þig nær þínir ákærendur koma. Og hann bauð að varðveita hann í dómhúsi Heródis.

xxiv. kapítuli

En eftir fimm daga fór Ananías kennimannahöfðingi og öldungarnir ofan og meður þeim Tertúllus mælskumaður, hverjir sig tjáðu fyrir landsdómaranum í gegn Páli. En að Páli fyrir kölluðum tók Tertúllus til að áklaga hann og sagði: Af því vér lifum í miklum friði undir þér og margar sæmdir veitast þessu fólki fyrir þína framsýni, ágætasti Felix, hvað vér jafnan og í hvern stað til vor kjósum með allri þakkargjörð. En að eg dragi það eigi langsamlega fyrir þér, bið eg þig fyrir þína manndyggð að þú heyrir oss fáein orð.

Þennan mann höfum vér fundið skaðlegan, þann sundurþykkju upp æsir meðal allra Gyðinga um allan heim og foringja hins naðverska villudóms. Hann hefir og einninn viðurleitað að saurga musterið, hvern vér gripum og vildum hafa dæmt hann eftir lögum vorum. En Lýsías yfirhöfðingi kom þar fram og greip hann með miklu ofurefli úr vorum höndum, bjóðandi hans áklögurum til þín að koma, af hverju þú mátt kenna ef sjálfur vilt eftirgrennslast alla þá hluti, um hverja vér áklögum hann. Þá lögðu Gyðingar til og sögðu það svo vera.

En Páll (þá er landstjórnarinn benti honum að tala) svaraði: Með því að eg veit þig nú um mörg ár dómara verið hafa þessarar þjóðar, vil eg sjálfur með óskelfdu hugarfari mína sök forsvara. Því að þú mátt vita að það eru eigi meir en (xii dagar) það eg kom upp til Jerúsalem að biðjast fyrir. Og eigi hafa þeir fundið mig tala við nokkurn í musterinu eður gjörandi nokkurt upphlaup með fólkinu, hvorki í borgum né samkunduhúsum. Og eigi geta þeir þetta sannað, um hvað þeir kæra mig.

En það játa eg þér að eg þjóna (eftir þeim vegi hvern þeir kalla villudóm) svo Guði minna feðra að eg trúi öllu því hvað í lögmálinu skrifað er, hafandi þá von til Guðs, hverrar þeir sjálfir vænta, einkum upprisu framliðinna, bæði réttlátra og ranglátra. En í þessu sama iðka eg sjálfan mig jafnan að hafa hindranarlausa samvisku bæði við Guð og menn.

En mörgum árum eftir kom eg og færða mínu fólki ölmusugjafir og offur. Og þeir fundu mig með því er eg lét mig hreinsa í musterinu eigi með hávaða né nokkru upphlaupi. En þar voru Gyðingar nokkrir úr Asía, hverjir hér ættu að vera fyrir þér að áklaga mig ef þeir hefði eitthvað mér í móti. Elligar lát þessa sjálfa segja hvort þeir hafa nokkuð rangferðugt á mér fundið á meðan eg stend hér fyrir ráðinu nema alleinasta fyrir þessa eins orðs sakir þá er eg stóð þeirra á milli, hvað eg kallaði að um upprisu framliðinna verð eg í dag af yður áklagaður.

Og er Felix heyrði þetta, teygði hann fyrir þeim því að hann vissi grannt af þessum vegi og sagði: Nær Lýsías yfirhöfðingi kemur ofan, þá vil eg forheyra yðvar málefni. En hann skipaði undirhöfðingjanum að forvara Pál og láta honum þó liðugan gang og fyrirbauð að nokkur af hans liði þjónaði honum eður kæmi til hans.

Nokkrum dögum þar eftir kom Felix meður húsfreyju sinni Drúsilla, hver eð var Gyðingakyns. Þau kölluðu á Pál og heyrðu af honum um trúna sem að er á Kristum. En þá Páll talaði um réttvísi og hreinlífi og af eftirkomanda dómi, skelfdist Felix og ansaði: Gakk héðan að sinni. Nær eg hefi tómstund til, man eg þig kalla láta. Með því hann vænti jafnframmi það honum mundi peningar gefast af Páli svo að hann léti hann lausan. Fyrir því lét hann oftsinnis kalla á hann og átti tal við hann. En að liðnum tveimur árum kom Portíus Festus í Felix stað. Felix vildi þá sýna Gyðingum velsemd og lét þá Pál bundinn eftir sig.

xxv. kapítuli

Þá Festus var nú í land kominn, fór hann þrem dögum eftir af Sesarea upp til Jerúsalem. En fyrir honum tjáðu sig þá kennimannahöfðingjar og formenn Gyðinga í móti Páli, báðu hann og beiddu um liðveislu í móti honum að hann léti kalla hann til Jerúsalem, rekjandi svo sín umsát að þeir gætu honum í hel komið á veginum. Þá svaraði Festus að Páll yrði að sönnu varðveittur í Sesarea, en hann mundi þó innan skamms fara þangað aftur. Því þeir sem yðar á milli (sagði hann) hafa mátt til, fari þeir til líka ofan og áklagi þann mann ef nokkur vansemd finnst með honum.

En er hann hafði hjá þeim verið meir en tíu daga, fór hann ofan til Sesaream. Og annars dags eftir setti hann sig á dómstólinn og skipaði Pálum fram að leiða. Og sem hann var fram leiddur, gengu þeir Gyðingar kring um hann er komnir voru ofan frá Jerúsalem, berandi fram margar og þungar sakagiftir í gegn Páli, hverjar þeir gátu þó eigi sannað af því að Páll svaraði svo fyrir sig það hann hefði ekkert forbrotið, hvorki í mót Gyðingalögum né musterinu, og eigi heldur við keisarann.

Festus vildi þá sýna Gyðingum liðveislu, svaraði Páli og sagði: Viltu fara upp til Jerúsalem og dæmast þar af mér um þetta? En Páll sagði: Eg stend fyrir keisarans dómstól, þar byrjar mér að dæmast. Því Gyðingum hefi eg öngva vansemd gjörva svo sem þú sjálfur betur veist. En hafi eg nokkrum mein gjört eða nokkuð það aðhafst sem dauða sé vert, þá mæli eg eigi í móti dauða að þola. En ef ekkert finnst þeirra, af hverju þeir ákæra mig, þá má enginn mig þeim í hendur selja því eg skýt mér fyrir keisarann. Festus ráðgaðist þá um við ráðið og svaraði: Fyrir keisarann hefir þú þér skotið, til keisarans skalt þú og fara.

En er nokkrir dagar voru liðnir, fóru þau Agrippa konungur og Bernika ofan til Sesarea að segja Festum velkominn. Og er þau höfðu þar marga daga verið, skýrði Festus konunginum frá sakargiftum Páls og sagði: Nokkur mann er hér í fjötrum af Felix eftir látinn, hvers vegna eð prestahöfðingjar og öldungar Gyðinga komu fyrir mig þá eg var til Jerúsalem og báðu að refsing skyldi á hann ganga, hverjum eg svaraði að það væri eigi háttur Rómverja að nokkur maður væri til refsingar seldur fyrr en sá sem klagaðist hefði sína áklagendur nálæga og fái þar með tóm til sig undan að færa þeim lýtum sem honum verða til lögð. En þá þeir komu hér til samans, setta eg mig annars dags (án nokkrar dvalar) á dómstólinn og skipaði þann mann fram að leiða, af hverjum, þá áklagararnir komu til, báru þeir öngva þá sök fram um þessa hluti, hverja eg meinaði, heldur höfðu þeir nokkrar spurningar í móti honum um þeirra hjátrú og af nokkrum framliðnum Jesú, hvern Páll vottar lifa. En er eg undirstóð eigi þess háttar spurningar, sagði eg hvort hann vildi fara upp til Jerúsalem og dæmast þar um þetta. En þá Páll appelleraði að hann geymdist til keisarans rannsaks, bauð eg að varðveita hann þar til eg senda hann til keisarans.

Þá sagði Agrippa til Festo: Eg vilda og fá að heyra þennan mann. Hann sagði: Á morgin skalt þú hann heyra. En annars dags þá Agrippa og Bernika komu með miklu skrauti og gengu inn í ráðhúsið með yfirhöfðingjum og höfuðsmönnum borgarinnar. Og er Festus skipaði, var Páll fram leiddur. Festus sagði: Agrippa konungur og þér allir góðir menn sem hér eru meður oss, þar sjái þér þann mann, af hverjum allar Gyðingasveitir hafa til mín sagt, bæði til Jerúsalem og svo hér, og segja það honum byrjar eigi lengur að lifa. En þá eg fornam það hann hafði ekkert gjört þess dauða væri vert, með því að hann sjálfur skaut sér fyrir keisarann, þá hefi eg einsett mér að senda hann þangað, um hvern eg hefi þó ekkert sannarlegt það eg megi herranum til skrifa. Fyrir því hefi eg og látið leiða hann hér fram fyrir yður, og einna mest fyrir yður, Agrippa konungur, svo að eg eftir umliðna forheyrslu mætti það fá hvað eg skrifa skyldi. Því að það sýnist mér óvitmannlegt að senda nokkurn bandingja og teikna eigi upp hverjar sakir til hans verða kærðar.

xxvi. kapítuli

En Agrippa sagði til Páls: Þér leyfist sjálfum að tala fyrir þig. Þá svaraði Páll og rétti fram höndina: Sæll þykjunst eg þess, Agrippa konungur, að eg nái í dag að forsvara mig fyrir þér af því öllu sem eg áklagast af Gyðingum, mest það þú veist allar venjur og spurningar Gyðinga. Fyrir því bið eg þig að þú vildir þolinmóðlega heyra mig.

Að sönnu mín ævi í frá barnæsku, hver verið hefir þegar í uppruna hjá þessari þjóð í Jerúsalem, vita allir Gyðingar, þeir mig þekktu forðum í uppvexti, ef þeir vildu þar vitni um bera. Því að eg lifða eftir hinni hörðustu siðvenju vorrar guðsdýrkanar einn faríseari. Nú stend eg og verð áklagaður um þá von fyrirheitsins, þess skeð er af Guði til feðra vorra, til þeirrar vorar tólf kynkvíslir vona sér að koma með stöðugri guðsþjónkan nátt sem dag, af hverri von (herra konungur) þá klagast eg af Gyðingum. Fyrir hvað man það ótrúanlegt hjá yður dæmast mega það Guð geti framliðna menn upp vakið.

Eg meinaði að sönnu með sjálfum mér það eg mætta mikið í móti gjöra nafni Jesú af Naðaret, hvað eg og gjörða til Jerúsalem að eg lukta margan heilagan í myrkvastofu að fengnu yfirvaldi út af kennimannahöfðingjum. Og þá þeir voru af teknir, sagða eg dóminn upp. Og um öll samkunduhús kvalda eg þá oftlega og þvingaði þá til guðlastanar. Og eg var meir en hófi gegndi óður á þá og veitti þeim ofsókn allt í utanlandsborgir, fyrir hverra hluta sakir þann tíð eg fór til Damasko meður makt og boðskap prestahöfðingjanna það á miðjum degi sá eg (herra konungur) ljós af himni sólarskini bjartara það um mig leiftraði og um þá er með mér fóru.

En þá er vér duttum allir til jarðar, heyrða eg rödd til mín tala, sú er á ebreska tungu sagði: Sál, Sál, hvað ofsækir þú mig? Hart er þér að bakspyrna í mót broddinum. En eg sagða: Hver ert þú, lávarður? Hann sagði: Eg em Jesús, hvern þú ofsækir. Rís upp og statt á fætur þína. Því að til þess birtust eg þér það eg skikkaði þig til þénara og vitnismanns þeirra hluta, hverja þú sátt og þeirra sem eg skal þér enn birta, frelsandi þig af þessu fólki og heiðinni þjóð, á meðal hverra er eg mun þig út senda, þeirra augum upp að lúka svo að þeir snúist frá myrkrum til ljóssins og frá andskotans valdi til Guðs svo að þeir meðtæki syndanna fyrirgefning og arftöku meður þeim er helgaðir verða fyrir þá trú sem á Kristum er.

Fyrir því var eg ekki (herra konungur) himneskri birting vantrúaður, heldur boðaði eg hana í fyrstu þeim í Damasko og í Jerúsalem og um allar sveitir Gyðingalands og síðan heiðingjum að þeir gjörði yfirbót og sneri sér til Guðs og gjörandi verðug verk iðranarinnar. Fyrir þá sök gripu Gyðingar mig í musterinu og einsettu sér að lífláta mig. En fyrir Guðs fullting er mér bjargað það eg stend allt til þessa dags vitnandi bæði fyrir smáum og stórum, segjandi ekkert annað en það er spámennirnir og Moyses hafa fyrir sagt að ske ætti það Kristur skyldi líða og fyrstur vera út af upprisu framliðinna og sá sem ljósið skyldi lýðnum boða og svo heiðnum þjóðum.

En er hann hafði svarað þessu fyrir sig, sagði Festus hárri raust: Óður ertu vorðinn, Páll. Þitt mikla bókvit gjörir þig óðan. En hann sagði: Eigi em eg óður, minn góði Festus, heldur tala eg sannleiksins skírleiksorð. Því að herra konungurinn veit þetta vel, hjá hverjum eg ræði alls öruggur. Því eg meina að ekkert þessara muni fyrir honum fólgið vera af því að þetta er ekki í hyrningum skeð. Trúir þú, Agrippa herra konungur, spámönnunum? Eg veit að þú trúir. En Agrippa sagði til Páls: Lítið vantar á að tala um fyrir mér svo eg gjörðust kristinn. En Páll sagði: Þess æski eg af Guði það brestur í miklu eður litlu eigi alleinasta þú, heldur og einninn allir þeir sem mig heyra í dag væri þvílíkir hvílíkur eð eg em undanteknum þessum böndum. Og þá hann hafði þetta talað, stóð konungurinn upp og landstjórnarinn og Bernika og þeir eð hjá þeim sátu. En sem þeir viku sér afsíða, töluðu þeir sín á milli og sögðu: Þessi maður hefir ekkert gjört það dauða sé eður banda verður. Þá sagði Agrippa til Festo: Þessi maður hafði máttlaus verið látinn ef hann hefði ekki skotið sér fyrir keisarann.

xxvii. kapítuli

Sem það nú var úrskurðað að vér skyldum sigla í Valland, fengu þeir Pál og nokkra aðra bandingja þeim hundraðshöfðingja út af keisarans hirð sem Júlío var að nafni. Og vér stigum á það skip sem af Adramantinoviði var og skyldum sigla fyrir Asíam og létum síðan frá landi. Aristarkus úr Makedónía af Tessaloniu var meður oss og tókum annars dags land í Sídon. Júlíus birti sig og blíðan við Pál og lofaði honum að ganga til sinna góðra vina að sýsla sinna nauðþurfta. Þaðan leystu vér og sigldum undir Kýpriam fyrir því að vindarnir voru oss öndverðir og sigldum yfir það haf sem gegnt er Kilikia og Pamfýlia og komu til Mýra í Lýkia.

Þar fann undirhöfðinginn skip úr Alexandría það sigla átti í Valland. Á það setti hann oss. En er oss veitti tregt að sigla svo að vér komust varla um marga daga í gegnt Gnídon (því að vindurinn bægði), sigldu vær undir Krít til borgarinnar Salmone og gátum þó varla beitt fram hjá. Þá komu vér í nokkurt það lægi sem kallaðist Sæluhöfn. Þar lá og borgin Lasea í grennd við. En er miklir tímar voru umliðnir, með því að nú var þó hættumeiri siglingin, að fastan var þá umliðin, fyrir það ráðlagði Páll þeim þá og sagði til þeirra: Góðir menn, eg sé að vor sigling man verða bæði háskasöm og skaðamikil, eigi alleinasta fyrir farminn og skipið, heldur og einninn vorra lífdaga. En undirhöfðinginn trúði meir skiparanum og leiðsagnarmanninum en því er Páll sagði. Og er þar var engin höfn hæfileg til vetrarlegu, þótti flestum ráðlegt að sigla burt þaðan að ef þeir mættu komast til Feniken til vetrarlegu (sú höfn sem að er við Krít í gegn suðvestan- og norðvestanvindi). En þá sunnanvindur tók að gusta og þeir meintu að halda sína leið, leystu þeir frá Asson og héldu fyrir framan Krít.

En eigi langt þar eftir hófst upp þvervindi í gegn skipinu, þann vér köllum norðaust. Og er skipið lá undir áföllum og gat eigi rétt sig við veðrinu, létu vér draga fyrir vind og svömluðum svo. En sem vér komum við ey nokkra, þá Kláda hét, gátum vér varla bátinn upp dregið. En vér neyttum þá orku og settum hann upp og bundum við borðið því að vær óttuðust að oss mundi bera á grynningarnar og létum út tunnudufl og drifum svo. Og er vér höfðum sterkan storm liðið, vörpuðu þeir annars dags út streng. Og á þriðja degi snöruðu vér út með sjálfs höndum reiðskapnum skipsins. Og í marga daga skein hvorki sól né stjörnur, en stormveðrátta eigi lítil var fyrir sjónum svo að öll von vors hjálpræðis var horfin.

Og er vér höfðum lengi einskis neytt, þá gekk Páll í miðið til þeirra og sagði: Góðir menn, þér skylduð hafa hlýtt mér og leyst eigi út af Krít. Svo hefðu vær eigi liðið þessa kvöl og skaða. Og nú ræð eg yður að þér séuð með góðu geði því að einskis vors fjör man tortýnast að fráteknu alleinasta skipinu, og því á þessari nótt stóð hjá mér engill Guðs, þess er eg em og þeim eg þjóna, og sagði: Óttast þú eigi, Páll, þér byrjar fyrir keisarann að koma. Og sjá, það Guð hefir veitt þér þá alla er með þér sigla. Fyrir því, góðir menn, verið með kátri lund. Því að eg trúi Guði að það muni svo ske sem mér er sagt. En til eyjar nokkurrar hljótu vér að koma.

En eftir það er hin fjórtánda nóttin var yfir komin, sigldu vér um miðnætti í Adríam. Skipmennina grunaði þá að sér mundi sýnast land nokkurt og vörpuðu grunnsökku og fundu tuttugu faðma djúp. Og skammt eitt þaðan köstuðu þeir sökkunni í annað sinn og fundu fimmtán faðma. Þá hræddust þeir að þá mundi mega steyta á skerjum og fleygðu úr bakskutnum fjórum akkerum, æsktu og þess að dagur kæmi. En er skipverjar leituðu við að umflýja skipið og létu bátinn á sjóinn síga undir þeirri hylmingu að þeir létust vilja úr framskipinu færa út akkeri, þá sagði Páll til undirhöfðingjans og stríðsmannanna: Nema að þessir blífi kyrrir í skipinu, geti þér eigi bjargast. Þá hjuggu stríðsmennirnir bátfestarnar og létu ofan detta.

Og þá er birta tók, réð Páll þeim að þeir tæki fæðslu til sín. Því það er í dag (sagði hann) fjórtándi dagur að þér hafið biðleikað við og fastandi verið og á öngvu bergt. Fyrir því ræð eg yður að þér takið fæðslu yður til hressingar. Því að einskis yðar hárlokkur mun af yðru höfði forglatast. Og er hann hafði þetta rætt, tók hann brauðið, gjörði Guði þakkir í allra þeirra augsýn, braut það síðan og át. Þeim tók þá og öllum að batna í skapi og tóku sér fæðslu. En vér vorum alls í skipinu tvö hundruð sjö og sjötigir sálna. Og er vér vorum mettir, léttu vær af skipinu og köstuðum korninu í sjóinn.

En er dagur var, þekktu þeir eigi landið, en við hafnarsund nokkurt urðu þeir varir, það landtöku hafði, hvert þeir vildu víkja skipinu ef þeir mættu því við koma. Og er þeir drógu upp akkerin, slógu þeir sér til sjós og leystu upp stjórnböndin og settu rárseglið í ping fyrir veðrinu og héldu svo að landi. Og er vér komum að því rifi er sjór gekk umhverfis, steytti þar skipið á svo að framskipið stóð grunn óhræranlega, skuturinn lestist sundur af ofurefli bylgnanna.

En stríðsmennirnir lögðu það ráð til að bandingjarnir væri drepnir svo að enginn þeirra umhlypi þótt út kynni að sveima. En undirhöfðinginn vildi Páli eigi granda láta og tálmaði þeirra ásetningi og bauð að þeir sem synt gætu, skyldu fyrstir fleygja sér utan og leggjast að landi, en aðrir sumir á hlemmunum, en sumir á skipsbrotunum. Og það skeði svo að þeir komust allir hólpnir til lands.

xxviii. kapítuli

Og er vér komust af, þá vissum vér að eyin hét Míleto. En þeir lýðir sýndu oss eigi litla vináttu, kveiktu eld og meðtóku oss alla vegna þess hreggviðris er yfir oss hafði drifið og fyrir kulda sakir. En þá Páll var að tína saman hrúgu með smáviðu og lagði á eldinn, en þá skreið naðra úr loganum og hrökkvist á hönd Páli. En er það sáu eyjarmenn að kvikvendið hékk á hendi hans, sögðu þeir sín á milli: Endilega man þessi manndrápari vera, hverjum hefndin úr sjóvarháska leystan leyfir eigi að lifa. En hann slengdi nöðrunni á eldinn, og honum varð ekkert mein að. En þeir meintu að hann mundi upp þrútna eður jafnsnart dauður niður detta. Og sem þeir höfðu lengi eftir því beðið og sáu ekkert vont að honum verða, umhverfðu þeir sínu sinni og sögðu hann Guð vera.

En í þeim sömu takmörkum hafði foringi eyjarinnar sín híbýli, sá Públíus hét, hver oss meðtók og veitti um þrjá daga allvingjarnlega. En svo bar til það faðir Públii lá kvalinn í köldu og blóðfalli, til hvers eð Páll inn gekk. Og meðan hann baðst fyrir, þá lagði hann hendur yfir hann og gjörði hann heilbrigðan. Þá það var skeð, komu og hinir aðrir á eyjunni þangað sem sóttir höfðu og létu sig lækna. Og þeir veittu oss miklar virðingar, og er vér sigldum þaðan, lögðu þeir til hvað oss var þarfsamlegt.

En eftir þrjá mánaði sigldu vér út þaðan á því skipi er var úr Alexandría, hvert að í eyjunni hafði legið um veturinn. Það hafði fyrir merki tvíburateikn. Og er vér komum til Sýrakúsa, vorum vér þar í þrjá daga. Þaðan sigldu vér um kring og komum til Regíon. Og einum degi þar eftir sem sunnanvindur tók að blása, komu vér annars dags til Púteólon, hvar vér fundum bræðurna og urðum af þeim beðnir það vér tefðum hjá þeim um (vii) daga. Og svo komu vær í Rómam. Og er þeir bræður, sem þar voru, heyrðu af oss, gengu þeir út í móti oss allt til Appíser og Tetrabern. Og þá er Páll leit þá, gjörði hann Guði þakkir og fékk trúarefling. En þá vér komum í Rómam, afhenti hundraðshöfðinginn bandingjana þeim æðsta hershöfðingja. En Páli var lofað að vera, hvar honum líkaði, með þeim einum stríðsmanni sem á honum tók vakt.

Það skeði og þrim dögum þar eftir að Páll saman kallaði hina æðstu menn af Gyðingum. Þá þeir voru nú til saman komnir, sagði hann til þeirra: Þér menn, góðir bræður, eg hefi ekkert í gegn voru fólki gjört né í móti föðurlegri siðvenju og em þó bundinn Rómverjum í hendur fenginn hverjir mig vildu hafa lausan látið þá þeir höfðu mig forheyrt með því að þar fannst engin dauðasök með mér. En þá Gyðingar mæltu því í mót, neyddust eg til að skjóta mér fyrir keisarann, eigi svo það eg hefða um nokkuð að áklaga mitt fólk með. En fyrir það tilefni saman kallaði eg yður það eg mætta sjá og samtal hafa við yður því að fyrir sakir vonar Íraels em eg með þessari festi umvafður. Þeir sögðu til hans: Engin bréf höfu vér fengið þinna vegna af Gyðingalandi, og enginn bróðir er þaðan kominn, sá af þér hafi nokkuð vont kunngjört eður til þín talað. En þó fýsir oss að heyra af þér hvað þú heldur því að af þeim flokk er oss það kunngjört að honum verði alls staðar í móti mælt. Og sem þeir einkuðu honum dag til, þá komu margir til hans í herbergið, hverjum hann útlagði og vitnaði Guðs ríki og taldi um fyrir þeim út af Jesú, úr Moyses lögmáli og spámönnunum í frá morgni allt til kvelds. Og nokkrir út af þeim trúðu því sem hann sagði, en sumir trúðu því eigi.

Og er þeir voru eigi samþykkir sín á milli, gengu þeir í burt sem Páll talaði eitt orð: Vel hefir heilagur andi sagt fyrir Esajam spámann til feðra vorra, svo mælandi: Far þú til þessa fólks og seg: Meður eyrunum munu þér það heyra og ekki undirstanda, og með augunum munu þér það sjá og eigi þekkja. Því að hjarta fólks þessa er forharðað, og með eyrunum heyra þeir þunglega, og sín augu hafa þeir saman kreist svo að þeir sæi ekki með augunum og heyrðu eigi með eyrunum og svo þeir skildi eigi með hjartanu og snerust það eg læknaði þá. Fyrir því sé yður kunnigt það heiðingjum er sent þetta Guðs hjálpræði, og þeir munu heyra. Og er hann talaði þetta, gengu Gyðingar út frá honum og höfðu þrætu mikla sín á milli.

En Páll bleif um tvö ár í sínu leiguhúsi og meðtók alla þá er til hans inn gengu, predikandi Guðs ríki og boðaði það hvað er var af Drottni Jesú Kristo með allri röksemd án fyrirboðunar.

Hér tekst endir á gjörðum postulanna, þær sem hinn heilagi Lúkas hefir skrifaða.