Búnaðarbálkur/T

←S

Búnaðarbálkur
Höfundur: Eggert Ólafsson
T

U→

T

Garðyrkja og jarðardýrkan. Ymsar ræktar urtir, sem vaxa á Islandi til matar, og undireins heilsubóta. En allt þesskonar fyrirlíta flestir Islendíngar, og þeir heimskari lasta það; en vilja þó og mikils meta útlenzka jarðar ávexti, af því þeir vita ei gjörla þeirra uppruna. Guðs boð, urtir að eta. Galdragrös og reinir.

56.

Frækornin þá eg felli niðr,

fara þau uppá von og trú,

náttúran hress þeim heldr viðr,

hlaupa þau upp að bragði nú;

án fyrirhafnar minstu má

maðrinn af þeim jurtir fá.

57.

Þar vex upp mest af minstum aungum,

margslags kálgresi nytsamligt;

gróðrsetníngar lifna laungum,

líka krydd-urtir eigi tregt;

mjólk-urtir gefa matar-lyst,

magann kælandi og brjóstið þyrst.

58.

Af myntu gall og maginn heilist;

mustarð af tali frelsarans

þekkjum; mann yfir sá hèr seilist,

sætan ylm gefr limið hans,

magann vermir, en hreinsar haus,

hann vægir kýlin graftarlaus.

59.

Steinselja leysir þvagsins þúnga,

þá miltis-teppu og kviðar-stein;

spínakkan mýkir líf og lúnga,

laukrinn kveisu' og orma-mein;

eins hvört meðal það eykr krapt

áborið, sem til matar haft.

60.

Niðrí jörðunni nýtan akr

náttúruliga eg gjörði mèr;

hinn yfir jörðu' er ennþá lakr;

epli meina' eg sem vaxa hèr,

og mjöl og brauð og grjóna-graut

gefandi, sveingðar eyða þraut.

61.

En jörðin fèsjóð hulinn hefir

handa mèr, næpur, rófur með;

fleira mitt akrgerði gefr

gott, þó hèr ei sè framtalið;

uppskeran mèr ei verðr vönd,

vetrinn þegar fer í hönd.

62.

Auk þess mèr jurtir margar þèna,

sem mörkin reiðir hvört eitt ár;

nokkrar því fæðslu ljúfa lèna;

lækna' hinar ýmsu kvilla' og sár;

það akta' ei grannar mínir mál,

meir enn hið fyrra' um garða kál.

63.

Ofaní kaupið að því hlæa

óvita gantar, það er verr;

en slíkum heimsku-hlátri bægja,

húngrið síðan og kvillin fer;

þeir vilja gjarnan útlenzkt allt,

og helzt vitleysið, sè það falt.

64.

Af því, sem heima guð þeim gefr

góðu' og þörfu' fyrir eingan prís,

ósmekkr finnst og illr þefr;

einsog það væri flær og lýs,

súpa því sem til ángrs er

ofnærri, lángt í burt frá sèr.

65.

Guð segir: þú skalt urtir eta;

þeir ætla það, máske, syndalaun

og forðast því, sem fremst þeir geta;

fíflin samt þiggja korn og baun;

vissu þeir að það væri gras,

við kaupmanninn þeir hefðu mas.

66.

Grösin sem hèrna hjá þeim vaxa,

halda þeir ei til lækna sterk;

en í galdri með gina-faxa,

gjöra kunna þau furðuverk;

reinir bölvaðr segja sè,

samt er hann eitt það bezta trè.